Nieodpłatne przekazanie towaru a podatek VAT

Na podstawie nowych zasad przez dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów. Nieodpłatne przekazanie towaru a podatek VAT – dowiedz się więcej.

Nieodpłatne świadczenia od 1 kwietnia 2013 roku

Generalnie opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, oprócz tego w ustawie zostały określone przypadki, w których pomimo, że towary są przekazywane lub usługi świadczone nieodpłatnie, to czynność ta rodzi obowiązek podatkowy w VAT. Od 1 kwietnia 2013 roku nastąpiły zmiany w tym zakresie.

Nieodpłatne przekazanie towaru

Na podstawie nowych zasad, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
wszelkie inne darowizny
jeżeli podatnik miał (choćby tylko częściowe) prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W takim przypadku przy przekazaniu towaru podstawą opodatkowania będzie cena nabycia części składowych towaru przekazywanego bezpłatnie, określona w momencie tego przekazania. Ministerstwo Finansów w broszurze informacyjnej pt. “Najważniejsze zmiany w podatku od towarów i usług od dnia 1 kwietnia 2013 r.” wyjaśnia:

(…) częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Nie będą zatem spełnione przesłanki do opodatkowania w przypadku gdy wymienione towary będą uznane za przynależności, przez które zgodnie z Kodeksem cywilnym rozumie się rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. (…)”

Przykład

Podatnicy A, B, C i D nabyli samochody, przy nabyciu których nie przysługiwało im prawo do odliczenia podatku. Podatnik A wymienił w samochodzie akumulator na nowy i odliczył podatek VAT z tego tytułu. Podatnik B dokonał wymiany silnika na nowy i również miał prawo do odliczenia VAT. Podatnik C dokupił bagażnik montowany na dachu pojazdu, zaś podatnik D zakupił nowe opony celem zastąpienia obecnie używanych, w związku z tymi zakupami również odliczyli podatek VAT. Po pewnym czasie podatnicy A, B, C i D wspomniane samochody przekazują na cele prywatne. Przy ocenie czy mamy do czynienia z czynnością podlegającą VAT należy sprawdzić czy:

Zamontowane towary spełniają definicję części składowych.

Warunek ten jest spełniony w przypadku podatnika, który dokonał wymiany akumulatora, podatnika, który wymienił silnik oraz podatnika, który wymienił opony w samochodzie. Nie można natomiast uznać, że zamontowany przez podatnika C bagażnik jest częścią składową samochodu. Nieuznanie bagażnika za część składową nie będzie oznaczać, że przy przekazaniu samochodu wraz z bagażnikiem nie dojdzie do opodatkowania podatkiem VAT bagażnika. Przekazanie bagażnika będzie zawsze podlegać opodatkowaniu.

Zamontowanie tych części w samochodach przez podatników miało wpływ na trwały wzrost wartości samochodów (co ma niewątpliwie miejsce w przypadku wymiany silnika na nowy i może mieć w szczególnych sytuacjach miejsce w przypadku opon czy akumulatora – np. wówczas gdy wartość samochodu jest bardzo niska), przy czym przesłanka do opodatkowania wystąpi tylko w przypadku, gdy fakt dokonania przez podatników tych ulepszeń będzie nadal wywierał wpływ na podwyższenie wartości samochodu w chwili przekazania samochodu na potrzeby osobiste (przekazanie samochodu po np. dwóch latach eksploatacji wykluczyłoby opodatkowanie np. opon i akumulatora ze względu na ich zużycie).

Po indywidualnej ocenie przy uwzględnieniu istniejącego stanu faktycznego, nieodpłatne przekazanie samochodu, w stosunku do którego nie przysługiwało podatnikowi przy jego nabyciu prawo do odliczenia w całości lub w części podatku naliczonego, a w którym wymieniono części składowe od których odliczono podatek VAT, będzie opodatkowane. Postawą opodatkowania będzie cena nabycia części składowych uwzględniająca ich realną wartość w momencie przekazania. Ponadto, jak podkreśliło Ministerstwo Finansów, przy badaniu czy nieodpłatnie przekazywane towary podlegają opodatkowaniu VAT, należy ustalić, czy przekazywany towar ma wartość użytkową (konsumpcyjną) z punktu widzenia nabywcy. Jeśli przekazywany nieodpłatnie towar nie ma dla nabywcy żadnej wartości użytkowej, to – w ocenie resortu finansów – przekazanie takiego towaru nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Drukowane materiały reklamowe i informacyjne

Do 31 marca 2013 r. opodatkowaniu VAT nie podlegało przekazywanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów o małej wartości i próbek. Nowe brzmienie art. 7 ust. 3 ustawy o VAT nie wyłącza już z opodatkowania przekazania drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych co oznacza, że od 1 kwietnia 2013 r. przekazanie drukowanych materiałów reklamowych podlega VAT, za wyjątkiem gdy będzie je można uznać za prezenty o małej wartości, jeśli przekazanie to następuje na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o VAT wyjaśniło: Przekazywanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych nadal nie będzie podlegało opodatkowaniu, jeśli towary te będą mieściły się w definicji prezentów o małej wartości. (…) Nie będzie uznawane za odpłatną dostawę towarów tylko wykorzystanie na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem towarów stanowiących prezenty o niskiej wartości i próbki (pomimo że podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku przy zakupie tych towarów).

Przykład

Podatnik przekazuje drukowane kalendarze ścienne lub do użytku podręcznego z logo firmy. Wprawdzie drukowane kalendarze pełnią funkcję informacyjną i nośnika reklamy, jednakże mają one również dla nabywcy wartość użytkową (konsumpcyjną). Oznacza to w konsekwencji, że nieodpłatne przekazanie takich towarów nie podlega VAT tylko wtedy, jeżeli spełniają one definicję prezentów o małej wartości.

Przykład

Podatnik przekazuje ulotki informacyjne o firmie (adres, profil działalności, itp.). Ulotki takie nie mają dla nabywcy wartości użytkowej, a zatem ich nieodpłatne przekazanie nie będzie podlegać VAT. (…) W pierwszej kolejności należy ustalić czy drukowany materiał informacyjny i reklamowy ma wartość użytkową z punktu widzenia konsumenta. Jeśli nie – będzie to np. katalog czy ulotka, to nie podlega on opodatkowaniu podatkiem VAT. Jeśli tak – będzie to np. kalendarz z reklamami, to będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, chyba że będzie spełniał definicję prezentu o małej wartości. Wówczas przekazanie nieodpłatne takiego kalendarza na cele związane z działalnością gospodarczą będzie wyłączone z opodatkowania podatkiem VAT. (…)” Gdy cena jednostkowa przekracza 10 zł, aby nie naliczać VAT, trzeba prowadzić ewidencję osób obdarowanych (w danym roku wartość towarów przekazanych jednej osobie nie może przekroczyć 100 zł). Oczywiście tylko przekazanie tych materiałów na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem (np. promocyjne lub reklamowe) nie podlega VAT. Podatnicy nabywając drukowane materiały reklamowe i informacyjne (ulotki, foldery itp.) mają prawo odliczyć podatek od zakupu (o ile działalność danego podmiotu jest opodatkowana podatkiem VAT) na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Prezenty o małej wartości

Przez prezenty o małej wartości rozumiemy przekazywane przez podatnika jednej osobie towary: 1. O łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób; 2. Których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł. Przekazując prezenty o małej wartości i próbki, nie naliczymy VAT tylko wtedy, gdy przekażemy je na cele związane z działalnością gospodarczą. Przekazując np. prezenty o małej wartości na cele osobiste pracowników, będziemy musieli naliczyć VAT, niezależnie od ich wartości.

Nowa definicja próbki

Art. 7 ust. 7 Ustawy o VAT ustawodawca wprowadził nową definicję próbki towaru. Próbką ma być egzemplarz towaru lub jego niewielka ilość, którą można zidentyfikować jako próbkę, a jej celem jest ocena cech i jakości towaru w jego końcowej postaci. Wręczenie próbki przez podatnika może mieć na celu promocję towaru, nie może natomiast zaspokajać potrzeb odbiorcy, chyba że jest to nieodłączny element promocji. Zdaniem resortu finansów zawartym ww. broszurze: “(…) W świetle wprowadzanej definicji za próbki mogą być uznane przykładowo książki, w tym egzemplarze do recenzji oraz płyty (jeżeli zostaną spełnione określone w przepisie warunki). (…) Definicja próbki nie będzie nadal obejmować towarów lub niewielkich ilości przekazywanych np. w celu przeprowadzenia testów, badań i analiz służących do określenia właściwości fizycznych, fizykochemicznych, chemicznych oraz biologicznych. Nieodpłatne przekazywanie egzemplarzy towaru lub niewielkich jego ilości celem potwierdzenia (…) – zgodności z określonymi normami np. jakościowymi lub higienicznymi nie będzie co do zasady podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż celem tego przekazania nie jest w ogóle konsumpcja. (…)” Zmiana ta ma za zadanie ograniczyć wykorzystywanie próbek do celów konsumpcyjnych przez nałożenie na podatników rozprowadzających próbki na potrzeby swego przedsiębiorstwa obowiązku zastosowania zabezpieczeń pozwalających zapobiegać ryzyku wykorzystywania próbek w sposób stanowiący nadużycie, np. poprzez umieszczanie nalepki informującej, że dany towar jest próbką, albo zamieszczanie w umowach postanowień przewidujących odpowiedzialność cywilną pośredników, którzy otrzymują próbki w celu ich przekazywania innym osobom. Podobnie jak przy przekazaniu prezentów o małej wartości, przekazanie próbek nie podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli nastąpi na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika.

Opodatkowanie usług świadczonych nieodpłatnie

Opodatkowaniu VAT podlegają również niektóre usługi nieodpłatne, które zostały zrównane z usługami odpłatnymi. Do 31 marca 2013 r. na mocy art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznawało się również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż jego działalność gospodarcza, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników (wspólników, itp.), jeżeli przysługiwało mu, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów. Podobnie jak przy nieodpłatnym przekazaniu towaru, od 1 kwietnia 2013 r. przepis ten odnosi się nie tylko do towarów “nabytych” przez podatnika, ale także do importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Wykonując nieodpłatnie usługę przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę na to czy ma ona związek z celami firmowymi i czy te cele są przeważające w stosunku do korzyści osobistych.