Obowiązki pracodawcy przy zajęciu komorniczym wynagrodzenia pracownika

Egzekucja sądowa z wynagrodzenia za pracę

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę to jeden ze sposobów egzekucji umożliwiających komornikowi zaspokojenie roszczeń wierzyciela objętych tytułem wykonawczym skierowanym do egzekucji i należy do komornika przy sądzie rejonowym ogólnej właściwości dłużnika.

Zajęcie wynagrodzenia następuje w następującym zakresie, tj. zgodnym z przepisem art. 881 Kodeksu postępowania cywilnego:

• do egzekucji z wynagrodzenia za pracę komornik przystępuje przez jego zajęcie;
• komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy;
• jeśli egzekucja dotyczy świadczeń alimentacyjnych, rentowych lub innych świadczeń powtarzających się albo świadczenia pieniężnego w walucie obcej, wobec których nastąpił bieg egzekucji sądowej i administracyjnej, to komornik zawiadamia pracodawcę o charakterze egzekwowanych świadczeń;
• komornik wzywa pracodawcę, aby w granicach określonych w paragrafie drugim nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, ale:
• przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie albo
• przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych;
• komornik poucza zarazem pracodawcę o skutkach niezastosowania się do wezwania;
• stosownie do okoliczności komornik może wezwać pracodawcę do przekazywania mu zajętego wynagrodzenia bezpośrednio.

Obowiązki pracodawcy

Dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik wzywa pracodawcę, aby w ciągu tygodnia do:

• przedstawienia za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienia periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielania jego dochodu z wszelkich innych tytułów;
• podania, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi;
• w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożenia oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podania, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.

Jeśli nastąpi zmiana w zakresie którejś z powyższych okoliczności, to pracodawca obowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela o każdej powstałej zmianie.

Skuteczność zajęcia wynagrodzenia

Zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności, natomiast dłużnik może żądać umorzenia egzekucji co do świadczeń wymagalnych w przyszłości, jeżeli uiści wszystkie świadczenia wymagalne i złoży na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumę równającą się sumie świadczeń periodycznych za sześć miesięcy, z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy.

Należy również zapamiętać o zasadzie ciągłości zajęcia wynagrodzenia za pracę, co oznacza, że zajęcie to obowiązuje cały czas, chociażby po zajęciu nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała. Czyli zmiana pracy nie wpływa na egzekucję z wynagrodzenia za pracę.

W przypadku rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem to obowiązkiem dotychczasowego pracodawcy jest wpisanie wzmianki o zajęciu należności w wydanym dłużnikowi świadectwie pracy, a jeżeli nowy pracodawca dłużnika jest mu znany, to obowiązkiem dotychczasowego pracodawcy jest przesłanie nowemu pracodawcy pracownika zawiadomienia komornika i dokumentów dotyczących zajęcia wynagrodzenia oraz powiadamia o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne.

Nowy pracodawca, któremu pracownik przedstawi świadectwo pracy ze wzmianką o zajęciu należności, zawiadamia o zatrudnieniu pracownika pracodawcę, który wydał świadectwo, oraz wskazanego we wzmiance komornika. Jeżeli nowy pracodawca, któremu pracownik nie okazał świadectwa pracy, dowie się, gdzie pracownik był przedtem zatrudniony, obowiązany jest zawiadomić poprzedniego pracodawcę o jego zatrudnieniu, chyba że pracownik przedstawi zaświadczenie tego pracodawcy stwierdzające, że jego należności nie były zajęte [por. 884 §3 KPC].

Jeśli chcesz wiedzieć, czym jest świadectwo pracy, to przeczytaj ten artykuł.

Potrącenia z wynagrodzenia za pracę

Zgodnie z przepisem art. 87 §1 Kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 46), jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu, tylko następujące należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
• kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy.

Warto również zapamiętać, że:

• nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości;
• z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia;
• potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia;
• potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem przypadków gdy:
• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych;
• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.

Pozostałe należności mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Kwoty wolne od potrąceń

Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, które przysługuje pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
• 75% minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
• 90% minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.

Natomiast jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to powyższe kwoty ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Kara dla pracodawcy

Uchybienie przez pracodawcę obowiązkom w związku z zajęciem wynagrodzenia a pracę stanowi podstawę do ukarania go grzywną przez komornika, co wynika z przepisu art. 886 § 1 KPC.

Wstąpienie wierzyciela w prawa i roszczenia dłużnika

Z mocy samego zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika. Na żądanie wierzyciela komornik wydaje mu odpowiednie zaświadczenie. Co więcej, wierzyciel wnoszący powództwo przeciwko pracodawcy powinien przypozwać dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Pozwany pracodawca obowiązany jest podać sądowi wszystkich innych wierzycieli, na rzecz których dochodzona wierzytelność również została zajęta.

Na wniosek wierzyciela komornik odbierze dłużnikowi dokumenty stanowiące dowód wierzytelności i złoży je do depozytu sądowego, a jeśli to wierzyciel zgłasza wniosek, aby odebranie odbyło się w jego obecności, komornik zawiadamia go o terminie czynności (w razie niestawienia się wierzyciela takich czynności się nie dokonuje).

Podsumowanie

Obowiązkiem pracodawcy jest wypłacanie wynagrodzenia w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy, a wypłata wynagrodzenia dokonywana jest na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy. Jednak te zasady ulegają modyfikacji, gdy komornik zajmie wynagrodzenie za pracę pracownika. Wówczas obowiązkiem pracodawcy jest przekazywanie określonej kwoty pieniężnej na rachunek bankowy bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu albo komornikowi. Pracodawca występuje w takim przypadku w roli poborcy, który przyczynia się do realizacji celu pobrania z wynagrodzenia za pracę określonej sumy pieniężnej, czyli zaspokojenia wierzytelności wierzycieli pracownika-dłużnika objętych tytułami wykonawczymi.