Rejestracja do VAT – kiedy odliczenia podatku na zasadzie korekt?

VAT-R krok po kroku – materiał video

Wielu przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą – jeśli tylko ma taką możliwość – korzysta ze zwolnienia z VAT. Jednakże w trakcie prowadzenia firmy jej właściciel może zmienić swoją decyzję i dokonać rejestracji do podatku VAT. Czy w takiej sytuacji straci on bezpowrotnie prawo do odliczenia VAT od zakupów dokonywanych przed rejestracją?

Co daje rejestracja do VAT?

Bycie czynnym podatnikiem VAT to zarówno prawa, jak i obowiązki. Jednym z ważnych i wymiernych finansowo praw jest możliwość odliczenia podatku VAT od zakupu towarów i usług, pod warunkiem, że służą one czynnościom opodatkowanym. Oczywiście przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z podatku VAT nie ma prawa do takich odliczeń, w kosztach uzyskania przychodów ujmuje zakupy w kwotach brutto. Osoba, która podejmie decyzję o zarejestrowaniu do podatku VAT ma prawo do odliczenia VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją do VAT w określonych okolicznościach.

Odliczenie podatku VAT na zasadzie korekt

Przepisy ustawy o podatku VAT przewidują w takiej sytuacji, że przedsiębiorca przy zmianie formy opodatkowania może, a niekiedy musi skorzystać z systemu korekt w VAT.

Jeżeli przedsiębiorca był czynnym podatnikiem VAT i decyduje się na powrót do zwolnienia, to musi dokonać w określonych okolicznościach korekty podatku VAT naliczonego.

Przedsiębiorca, który korzysta ze zwolnienia z podatku VAT, a zdecyduje się na rejestrację do podatku może skorzystać z korekty podatku VAT naliczonego.

Różnica pomiędzy pierwszą a drugą sytuacją jest taka, że przy powrocie do zwolnienia jest to obowiązek przedsiębiorcy, a przy rezygnacji ze zwolnienia z VAT jest to przywilej. Skorzystanie z tego przywileju niesie określone obowiązki na gruncie podatku VAT co zostanie opisane w kolejnej publikacji.

Korekta podatku VAT w przypadku rezygnacji ze zwolnienia z VAT

W takim przypadku przedsiębiorca może skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją.

Będzie to dotyczyło następujących sytuacji:

1. Zakup środków trwałych o wartości początkowej powyżej 15.000 zł.
2. Zakup środków trwałych o wartości początkowej do 15.000 zł.
3. Zakup nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania gruntów.
4. Zakup towarów i materiałów na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

Środki trwałe o wartości początkowej powyżej 15.000 zł można korygować w ciągu 5 kolejnych lat po ⅕ kwoty podatku VAT naliczonego rocznie.

Przedsiębiorcy, którzy rejestrują się do podatku VAT muszą pamiętać, że pierwsze 12 miesięcy w tym podatku mogą rozliczać tylko w systemie miesięcznym. Powyższa informacja ma również odniesienie do przykładów opisanych poniżej.

Przykład 1

Pan Marek rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w 2018 roku, korzystał ze zwolnienia podmiotowego w VAT. W styczniu 2019 roku zakupił maszynę o wartości początkowej 24.600 zł, którą wprowadził do ewidencji środków trwałych. W styczniu 2020 roku podjął decyzję o rezygnacji ze zwolnienia w VAT.

Kwota podatku VAT od zakupionej maszyny wynosi 4.600 zł. W tym przypadku okres korekty w VAT wynosi 5 kolejnych lat 2019-2023 (wartość powyżej 15.000 zł). Do końca okresu korekty pozostały 4 lata, a więc pan Marek będzie mógł odliczyć rocznie ⅕ kwoty podatku VAT przez ten okres, czyli 920 zł rocznie w pierwszej deklaracji VAT składanej za okres miesięczny lub kwartalny w latach 2020-2023.

Środki trwałe o wartości początkowej poniżej 15.000 zł można korygować w ciągu 12 miesięcy od oddania ich do użytkowania.

Przykład 2

Pan Jan zakupił komputer o wartości początkowej 4.920 zł w lipcu 2019 roku, gdy nie był jeszcze podatnikiem VAT. Zgłoszenia do VAT dokonał od stycznia 2020 r.

Podatek VAT naliczony na fakturze wyniósł 920 zł, a więc przedsiębiorca będzie mógł odliczyć podatek VAT w tej kwocie w pierwszej deklaracji składanej za miesiąc styczeń/I kwartał 2020 r.

W przypadku zakupu nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania gruntów okres korekty wynosi 10 lat, a więc odliczyć można 1/10 kwoty podatku VAT naliczonego rocznie.

Przykład 3

Pani Ania zakupiła budynek handlowy w 2015 roku o wartości początkowej 123.000 zł, w tym VAT 23.000 zł. Działalność od 2015 do 2019 roku była prowadzona bez zgłoszenia do podatku VAT. Od 2020 roku pani Ania dokonała zgłoszenia do VAT. Okres korekty w tym przypadku wynosi 10 lat 2015-2024. Do końca okresu korekty pozostało 5 lat 2020-2024, a więc pani Ania będzie mogła odliczać rocznie 2.300 zł podatku VAT naliczonego do końca okresu korekty.

Prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupionych towarów i materiałów będzie przysługiwało dla tych zakupów, które pozostają niewykorzystane na moment rezygnacji ze zwolnienia z podatku VAT. W takiej sytuacji należy sporządzić spis takich towarów (surowców, materiałów) według cen zakupu z wyszczególnieniem podatku VAT od nich.

Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność usługową to również dokonuje wyceny usług niesprzedanych/niezakończonych na moment rezygnacji ze zwolnienia z VAT według kosztów wytworzenia.

Przykład 4

Pan Sebastian posiada na stanie towary o wartości netto 10.000, od których podatek VAT naliczony wynosi 2.300 zł. Do marca 2020 roku przedsiębiorca korzystał ze zwolnienia z VAT, rejestracji dokonał z dniem 1 kwietnia 2020 r. W takiej sytuacji w pierwszej deklaracji składanej za miesiąc kwiecień/II kwartał 2020 r. pan Sebastian będzie mógł odliczyć podatek VAT naliczony w kwocie 2.300 zł.

Skorygowane kwoty podatku VAT naliczonego należy wykazać w deklaracji VAT (wersja 20 VAT-7; wersja 14 VAT-7K) odpowiednio w pozycjach:

W tym miejscu należy pamiętać, że taka korekta podatku VAT naliczonego nie pozostaje bez wpływu na koszty uzyskania przychodów w podatku dochodowym. Wraz z korektą podatku VAT należy pomniejszyć koszty w PIT w takich samych kwotach. Wynika to oczywiście z faktu, że pierwotnie nieodliczony VAT był kosztem podatkowym.