Odpowiedzialność sprzedawcy za produkt niebezpieczny oraz szkody przez niego wyrządzone

Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny

Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Produktem jest:

• rzecz ruchoma (nawet jeśli została połączona z inną rzeczą),
• zwierzę,
• energia elektryczna.

Z kolei produktem niebezpiecznym jest produkt, który przy normalnym użyciu nie zapewnia bezpieczeństwa (oznacza to, że produktem niebezpiecznym będzie produkt, który ma wady mogące zagrozić życiu lub zdrowiu osoby, która z niego korzysta).

O tym, czy produkt jest niebezpieczny, decydują okoliczności momentu wprowadzenia go do obrotu gospodarczego, a przede wszystkim przedstawienia produktu i podania konsumentowi informacji o jego właściwościach.

Kto ponosi odpowiedzialność za produkt niebezpieczny?

Co do zasady odpowiedzialność za produkt niebezpieczny ponosi producent, czyli podmiot, który wytworzył dany produkt albo zlecił innemu podmiotowi jego wytworzenie w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Jednakże obok producenta osobami odpowiedzialnymi za produkt niebezpieczny są:

• wytwórca materiału, surowca lub części składowej produktu (jeśli jednak jedyną przyczyną szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny była część wytworzona wyłącznie przez producenta lub wskazówki producenta, to odpowiedzialność spoczywa wówczas tylko na producencie);
• podmiot, który umieścił produkcie swoją nazwę, znak towarowy lub inne oznaczenie odróżniające i podaje się za producenta (np. dystrybutor);
• podmiot, który w zakresie swojej działalności gospodarczej wprowadza do obrotu krajowego produkt pochodzenia zagranicznego (np. importer).

Producent oraz wytwórca materiału, surowca lub części składowej produktu, dystrybutor i importer odpowiadają solidarnie za szkodę wyrządzoną za produkt niebezpieczny. Tym samym poszkodowany może pociągnąć do odpowiedzialności jednocześnie producenta i np. importera albo tylko jednego z tych podmiotów.

WAŻNE – może się zdarzyć, że ustalenie producenta jest niemożliwe. Wówczas odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny ponosi podmiot, który w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny. Przedsiębiorca (zbywca produktu niebezpiecznego) może zwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli w ciągu miesiąca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże poszkodowanemu osobę i adres producenta lub quasi-producenta, a w wypadku towaru importowanego osobę i adres importera.

Co zatem ze sprzedawcą produktu? Czy sprzedawca ponosi również odpowiedzialność za towar niebezpieczny? Odpowiedź brzmi: nie, ponieważ odpowiedzialność sprzedawcy obejmuje wyłącznie wadliwe towary – jeśli sprzedawca sprzeda wadliwą rzecz, to konsument może skorzystać z instytucji rękojmi, która została uregulowana w kodeksie cywilnym, a w szczególności w przepisie art. 556 i następnych.

Jeśli chodzi o rękojmię, to należy zapamiętać, że:

• roszczenia z tytułu rękojmi kieruje się wyłącznie w stosunku do sprzedawcy towaru;
• okres obowiązywania rękojmi wynosi 2 lata (w przypadku nieruchomości zakupionej od dewelopera rękojmia deweloperska trwa 5 lat);
• sprzedawca ponosi odpowiedzialność względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana posiada wadę;
• wada może być fizyczna albo prawna;
• sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeśli konsument wiedział o wadzie w momencie zawarcia umowy sprzedaży;
• można rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi;
• jeśli rzecz sprzedana ma wadę, to:
  • konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie;
  • konsument może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad, usunięcia wady albo – jeśli sprzedana wadliwa rzecz została zamontowana – demontażu i ponownego zamontowania nowych niewadliwych części.
Chcesz wiedzieć, czym jest reklamacja i jak ją należy złożyć? Jeśli tak, to przejdź do tego artykułu.

Z kolei osobą poszkodowaną może być zarówno nabywca produktu niebezpiecznego, jak i osoba trzecia, która znalazła się w jego posiadaniu bądź go używała.

O czym jeszcze warto pamiętać? Przede wszystkim o tym, że:

• nie można wyłączyć ani ograniczyć odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny;
• roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia (termin ten liczony jest np. od dnia powzięcia wiedzy poszkodowanego o doznanym uszczerbku i o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody albo od dnia doznania szkody);
• niezależnie od powyższego terminu, przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny przedawnia się z upływem 10 lat od wprowadzenia produktu do obrotu.

Szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny

Zgodnie z przepisem art. 449(2) Kodeksu cywilnego „Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany”.

Ciężar dowodu wykazania szkody, wadliwości produktu oraz związku przyczynowego pomiędzy szkodą a wadliwością produktu spoczywa na poszkodowanym. Co więcej, osoba poszkodowana powinna wykazać, że szkoda objęła rzecz przeznaczoną do osobistego użytku, z której poszkodowany korzystał. Jednakże można dochodzić odpowiedzialności na zasadach ogólnych nawet od rzeczy, która nie służyła do użytku osobistego.

Co więcej, zgodnie z przepisem art. 449(4) Kodeksu cywilnego „Domniemywa się, że produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę, został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta”.

Jeśli producent chciałby zwolnić się z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, musi dowieść, że produkt ten nie został wytworzony lub wprowadzony do obrotu w ramach jego działalności gospodarczej.

WAŻNE – jeśli dojdzie do uszkodzenia ciała lub skutki produktu niebezpiecznego wpłyną negatywnie na zdrowie poszkodowanego, to sąd może przyznać osobie poszkodowanej odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Wyłączenie odpowiedzialności sprzedawcy za produkt niebezpieczny

Wyłącznie odpowiedzialności producenta za szkodę następuje, wtedy gdy:

• producent nie wprowadził produktu do obrotu;
• wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem działalności gospodarczej producenta;
• właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie;
• nie mógł przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając przy tym stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te wynikały z zastosowania przepisów prawa.

Przykładowo w orzecznictwie sądowym wskazuje się, że:

• „Przepis art. 4493 § 2 k.c. zwalnia producenta z odpowiedzialności tylko, jeżeli pozwany producent udowodni, że obiektywny stan wiedzy naukowej i technicznej, włączywszy w to najbardziej zaawansowany poziom tej wiedzy, nie pozwalał na możliwość przewidzenia, że nacisk na kabinę w sposób nieświadomy przez osobę korzystającą z kriosauny może spowodować przypadkowe wypadnięcie” [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 czerwca 2015 r., sygn. akt I ACa 1469/14].
• „Dostateczną podstawą powstania odpowiedzialności producenta za szkodę wywołaną produktem niebezpiecznym jest ustalenie, że produkt taki był dostępny na rynku i pochodzi od danego producenta. Okoliczności, w jakich doszło do wprowadzenia go do obrotu, mogą mieć znaczenie jedynie z uwagi na regulację z art. 449[3] § 1 k.c., jednakże to producenta w tym zakresie obciąża ciężar dowodu, a zatem chcąc zwolnić się z odpowiedzialności winien zaoferować materiał pozwalający na dokonanie ustalenia, iż wprowadzenie tego produktu do obrotu nie nastąpiło przez niego, bądź miało miejsce poza jego działalnością gospodarczą” [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 maja 2014 r., sygn. akt I ACa 874/13].
• „Nie jest bezprawne wytworzenie produktu niebezpiecznego i wprowadzenie go do obrotu, jeśli potencjalny nabywca, w oparciu o dostępne informacje może dowiedzieć się o właściwościach niebezpiecznej rzeczy, którą zamierza nabyć i wykorzystać zgodnie z przeznaczeniem. Bezprawne, gdyż sprzeczne z zasadą uczciwości kupieckiej i rzetelności w stosunkach handlowych, jest natomiast wprowadzenie do obrotu produktów, które mają cechy niebezpieczne, pomimo, że z dostępnych informacji handlowych wynika co innego” [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 marca 2019 r., sygn. akt I AGa 245/18].

Podsumowanie

Producent i sprzedawca ponoszą względem nabywcy (konsumenta) odpowiedzialność, z tym że producent ponosi odpowiedzialność za produkt niebezpieczny, a sprzedawca za wady fizyczne produktu. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o odpowiedzialności sprzedawcy za produkty sprzedane online, to przejdź tutaj.