Opłata reprograficzna – od kiedy w Polsce? Kto musi ją zapłacić?

×

Opłata reprograficzna a przepisy prawa

Opłata reprograficzna w Polsce wynika z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a szczegółowe zasady jej naliczania oraz lista urządzeń i nośników objętych opłatą określone są w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić czym jest reprografia i urządzenia reprograficzne:

• reprografia – według słownika języka polskiego oznacza „sporządzanie reprodukcji dokumentów”;
• urządzenia reprograficzne – na podstawie przepisu art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych za urządzenia reprograficzne uznaje się kserokopiarki, skanery i inne podobne urządzenia umożliwiające pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu.

Z powyższego przepisu wynika obowiązek uiszczania opłat przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (np. kopiarki, skanery, urządzenia do nagrywania), którzy prowadzą działalność gospodarczą polegającą na zwielokrotnianiu utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich.

Przede wszystkim regulacja ta określa kwestie związane z:

• obowiązkiem uiszczania opłat: posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy wykonują zwielokrotnienie utworów na zlecenie innych osób (dla ich własnego użytku osobistego), są zobowiązani do uiszczania opłat na rzecz twórców i wydawców; opłata ta ma wynosić do 3% wpływów z tego tytułu;
• podziałem opłat: opłata jest dzielona po równo pomiędzy twórców i wydawców.

Z kolei w ustępie 2 powołanego powyżej przepisu wynikają również regulacje wykonawcze, tj. minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ma prawo określić szczegóły dotyczące wysokości tych opłat, ich pobierania, podziału oraz wskazania organizacji, które będą odpowiedzialne za ich pobieranie. w tym celu minister musi zasięgnąć opinii odpowiednich organizacji, takich jak organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, stowarzyszenia twórców i wydawców, a także izby gospodarcze.

Zastanawiasz się, jak legalnie wykorzystać cudzą muzykę w filmie? Jeśli tak, to przejdź tutaj.

Kto musi płacić opłatę reprograficzną?

W przepisie art. 20(1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych użyte zostało słowo „posiadacze”, które odnosi się do wszystkich osób posiadających urządzenie reprograficzne zarówno w sposób samoistny, jak i zależny, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich. Zatem podmiotem zobowiązanym do zapłaty jest przedsiębiorca zajmujący się zwielokrotnianiem utworów.

Zatem opłatę reprograficzną są zobowiązani uiszczać producenci oraz importerzy urządzeń i nośników, które umożliwiają kopiowanie utworów chronionych prawem autorskim.

Opłata reprograficzna w Polsce obowiązuje od 2001 roku, tj. od czasu wejścia w życie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Akt ten wprowadził m.in. system rekompensaty dla twórców za możliwość prywatnego kopiowania ich dzieł, poprzez pobieranie opłat od producentów i importerów urządzeń oraz nośników umożliwiających kopiowanie treści chronionych prawem autorskim.

Wysokość opłaty reprograficznej

Wysokość opłaty reprograficznej różni się w zależności od rodzaju urządzenia lub nośnika. Zgodnie z przepisami opłata wynosi do 3% wpływów z tytułu zwielokrotniania utworów na rzecz twórców oraz wydawców, co oznacza, że wynosi od 1% do 3% ceny urządzenia lub nośnika.

Z rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych wynikają następujące stawki:

• 1% od wpływów uzyskiwanych z działalności – w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów do 25% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich;
• 1,5% od wpływów uzyskiwanych z działalności – w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów od 26% do 75% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich;
• 3% od wpływów uzyskiwanych z działalności – w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów powyżej 75% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2011 r., sygn. akt I ACa 924/10 wskazano, że „sprzedawcy i importerzy zobowiązani są do uiszczania opłat reprograficznych dopiero po sprzedaży wskazanych urządzeń na polskim rynku w wysokości nie przekraczającej 3% kwot należnych im z tego tytułu. Nie są to zatem opłaty publiczno-prawne należne od importerów, tylko opłaty dotyczące wszystkich sprzedaży przedmiotowych urządzeń bez względu na ich pochodzenie (produkt krajowy czy importowany w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego czy poza Europejskim Obszarem Gospodarczym). Wyróżnienie importerów obok sprzedawców służy jedynie uściśleniu. Celem pobierania opłat jest realizacja funkcji kompensacyjnej związanej ze zwielokrotnianiem utworów w zakresie własnego użytku osobistego przy wykorzystaniu urządzenia reprograficznego a nie zwiększenie obciążeń importerów jako takich”.

Do kogo trafia opłata reprograficzna?

Opłata reprograficzna nie zasila budżetu państwowego, tylko trafia do organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, tj.:

• Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych KOPIPOL – na rzecz twórców;
• Stowarzyszenie Autorów i Wydawców „Polska Książka” – na rzecz wydawców.

Powyższe organizacje mają za zadanie podzielić wpływy z opłaty między twórców i wydawców jako rekompensatę za możliwość kopiowania ich utworów na użytek prywatny. Z dochodów uzyskanych z opłat pobieranych przy sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz powiązanych z nimi czystych nośników przypada:

• 50% – twórcom;
• 50% – wydawcom.

Organizacje mają obowiązek pobrać opłatę za dany kwartał i uregulować ją w terminie 14 dni po zakończeniu tego kwartału. Do opłaty muszą dołączyć informacje, które stanowią podstawę do ustalenia jej wysokości. Co więcej, zobowiązane są również do przekazania w ciągu 60 dni po zakończeniu kwartału odpowiednich kwot organizacjom reprezentującym twórców lub wydawców, które zajmują się zarządzaniem prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Do tych kwot należy dołączyć szczegółowe rozliczenie pobranych opłat, a przekazane środki powinny trafić do podmiotów uprawnionych, czyli twórców i wydawców.

Podsumowanie

Opłata reprograficzna obejmuje szeroki zakres urządzeń i nośników, a jej wysokość jest uzależniona od kategorii sprzętu, na który jest nakładana. Celem opłaty reprograficznej jest rekompensata dla twórców, którzy tracą dochody z powodu kopiowania ich dzieł na użytek prywatny.

A jeśli interesuje Cię temat związany z pomysłem i jego ochroną prawnoautroską, to przeczytaj ten artykuł.