Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem – najważniejsze informacje

Zatrudnianie pracowników w prowadzonej działalności gospodarczej jest na porządku dziennym. Przedsiębiorca sam musi podjąć decyzję, czy zatrudnia na umowę o pracę, czy na umowy cywilnoprawne. Ta decyzja wiąże się z modelem zakończenia współpracy, o ile miałoby do niej dojść. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się właśnie tą ostatnią kwestią, czyli rozwiązaniem umowy o pracę z pracownikiem.

Kiedy dochodzi do rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem?

Do rozwiązania umowy o pracę dochodzi na skutek:

• porozumienia stron,
• przez złożenie oświadczenia woli przez jedną ze stron – pracownika lub pracodawcę, z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
• przez złożenie oświadczenia woli przez jedną ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia,
• z upływem czasu, na który została zawarta.

W przypadku rozwiązania stosunku pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia, jego długość zależy przede wszystkim od stażu pracy lub okresu zatrudnienia pracownika, co obrazuje poniższe zestawienie:

Jednak nie zawsze dochodzi do rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem opisanego powyżej okresu wypowiedzenia i o takich przykładowych sytuacjach napiszemy poniżej.

Pracownica w ciąży a rozwiązanie umowy o pracę

Niekiedy może się tak zdarzyć, że pracownik, który złoży wypowiedzenie umowy o pracę już w okresie wypowiedzenia zmieni zdanie. Rodzi się pytanie, czy w takiej sytuacji może zostać ponownie przywrócony do pracy? Przykładowo może to dotyczyć sytuacji kiedy oświadczenie woli złoży pracownica, która po tym fakcie zajdzie w ciążę lub dowie się, że jest w ciąży. Jak wiemy okres ciąży i urlopu macierzyńskiego jest szczególnie chroniony przez przepisy kodeksu pracy. Mówi się w nich wprost, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. W takim przypadku, jeżeli to pracodawca rozwiązał umowę o pracę z pracownicą, to ma obowiązek przywrócić ją do pracy.

Przykład 1

Pani Aneta była zatrudniona w firmie ABC przez okres 5 lat. Pracodawca, z uwagi na likwidację stanowiska pracy, rozwiązał umowę o pracę z panią Anetą od 1 czerwca, okres wypowiedzenia w tym przypadku wynosi 3 miesiące. W tym czasie okazało się, że pani Aneta jest w ciąży. Zgodnie z Kodeksem pracy pani Aneta powinna być przywrócona do pracy.

Inaczej będzie wyglądała sytuacja, kiedy to pracownica złoży wypowiedzenie i w okresie wypowiedzenia zajdzie w ciążę.

Przykład 2

Pani Ania pracuje 4 lata w firmie XYZ. Złożyła wypowiedzenie umowy o pracę od dnia 1 lipca z zachowaniem 3 miesięcznego okresu. W tym czasie okazało się, że zaszła w ciążę. W takiej sytuacji pracodawca nie ma już obowiązku przywrócenia pani Ani do pracy.

Jedynym wyjątkiem w sytuacjach opisanych powyżej może być okoliczność, w której pracownica składająca wypowiedzenie nie wiedziała, że jest w ciąży. Może wówczas powołać się na przepisy ustawy Kodeks cywilny, że działała pod wpływem błędu i nie oceniła sytuacji rozsądnie, tym samym złożyła wadliwe oświadczenie woli dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę.

Nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika a rozwiązanie umowy o pracę

Pracodawcy często muszą się borykać z pracownikami, którzy nie pojawią się w pracy, najczęściej nie informując o tym firmy, w której pracują. Powstaje wówczas dylemat, jak w takiej sytuacji powinien się zachować pracodawca. Z pomocą przychodzą nam przepisy Rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Można w nich wyczytać wprost, że pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. Pracownik powinien zawiadomić pracodawcę o przyczynach swojej nieobecności najpóźniej w drugim dniu nieobecności w pracy. Co jednak, gdy pracownik nie poinformuje pracodawcy? Otóż takie zachowanie jest traktowane, jako ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, a to z kolei daje pracodawcy prawo do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Przykład 3

Pan Michał nie zjawił się w pracy przez tydzień i nie zawiadomił pracodawcy o przyczynach swojej nieobecności w ciągu tego okresu. Pojawił się w pracy po 7 dniach wyjaśniając powód tej sytuacji. W związku z powyższym pracodawca nie może już dokonać rozwiązania umowy o pracę z panem Michałem.

Wykorzystanie całego okresu zasiłkowego a rozwiązanie umowy o pracę

Kolejna problematyczna kwestia może dotyczyć sytuacji, w której pracownik skorzysta z całego przysługującego mu okresu zasiłkowego (182 dni), a po upływie tego okresu nadal przedkłada pracodawcy zwolnienia lekarskie. W takim przypadku pracownik powinien wystąpić do ZUS o ustalenie wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego, a jeżeli nie dopełni tej formalności, w dalszym ciągu jest niezdolny do pracy i nie stawia się do pracy, to pracodawca ma prawo rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia.

Przykład 4

Pan Adam był zatrudniony w firmie Q począwszy od 2018 roku. W 2021 roku zachorował i przebywał na zwolnieniu lekarskim przez cały okres zasiłkowy, a więc łącznie przez 182 dni, który skończył się 31.08.2021 r. Pomimo tego pan Adam przyniósł pracodawcy dalsze zwolnienie lekarskie od 01.09.2021 r. Jeżeli pan Adam nie stawi się do pracy lub nie wystąpi do ZUS o wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego, firma Q może rozwiązać z nim umowę o pracę bez okresu wypowiedzenia.

Przykład 5

Pani Sabina pracuje w firmie “Brzdąc” od 2019 roku. W 2022 roku zachorowała i wykorzystała cały okres zasiłkowy 182 dni, a po nim nabyła prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 6 miesięcy. Pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę z panią Sabiną bez wypowiedzenia po upływie 3 miesięcy pobierania świadczenia rehabilitacyjnego.

Podsumowanie

Najczęściej do rozwiązania umowy z pracownikiem dochodzi w sytuacjach typowych za porozumieniem stron, z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Jednak praktyka pokazuje, że pracodawca może zostać również postawiony w sytuacji, w której musi podjąć decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Z tym, że takie przypadki, które dopuszczają taką możliwość zostały wymienione w ustawie Kodeks pracy. Nie znajdziemy w przepisach pełnego katalogu zdarzeń, ponieważ to życie je weryfikuje. W publikacji wskazano na przykładowe okoliczności, w których pracodawca ma możliwość rozstania się z pracownikiem w trybie natychmiastowym, bez zachowania okresu wypowiedzenia. Zawsze trzeba się liczyć jeszcze z faktem, że pracownik zwolniony bez wypowiedzenia ma prawo dochodzić swoich praw w sądzie pracy. Pracownik w sądzie może domagać się przywrócenia do pracy i/lub wypłaty odszkodowania. Dlatego przed ostatecznym podjęciem decyzji o zwolnieniu w tym trybie pracodawca powinien być pewien swoich racji i postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Rozwiązanie umowy o pracę – wzór