Zasady odliczania składki zdrowotnej

Przez wiele lat, do końca 2021 roku osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą opłacały taką samą składkę zdrowotną. Ustawa o Polskim Ładzie wprowadziła diametralną zmianę m.in. w zakresie rozliczania składki na ubezpieczenia zdrowotne przez przedsiębiorców. Można chyba pozwolić sobie na stwierdzenie, że jest to dodatkowy podatek, który stanowi poważne obciążenie finansowe. W dzisiejszej publikacji opiszemy, jakie zasady odliczania składki zdrowotnej obowiązują począwszy od 2022 roku.

Co się zmieniło w opłacaniu składki zdrowotnej?

Przedsiębiorca, jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma możliwość wyboru różnych form opodatkowania swoich przychodów/dochodów w działalności gospodarczej, będą to:

• zasady ogólne – podatek według skali podatkowej,
• zasady ogólne – podatek liniowy,
• zryczałtowany podatek dochodowy.

Cały czas jest jeszcze karta podatkowa, ale nie może ona być już wybierana. Mogą z niej skorzystać przedsiębiorcy, którzy dokonali takiego wyboru do 31 grudnia 2021 r., po tym terminie nie jest to już możliwe.

W zależności od wybranej formy opodatkowania dochodów inaczej będzie wyglądało rozliczanie składki zdrowotnej w działalności gospodarczej, o czym w szczegółach napiszemy poniżej. Kluczowe natomiast w tych zmianach jest to, że znacznie została ograniczona możliwość odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej, przy skali podatkowej w ogóle to nie jest możliwe.

Jaką składkę zdrowotną płacą przedsiębiorcy?

Tak jak już o tym wspomnieliśmy w zależności od wybranej formy opodatkowania przedsiębiorca zapłaci składkę zdrowotną w różnej wysokości. Przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR, a więc rozliczają podatek według skali lub podatek liniowy płacą składkę zdrowotną w zależności od osiągniętego dochodu, odpowiednio w wysokości 9% i 4,9%. Zupełnie inaczej wygląda rozliczanie składki zdrowotnej na ryczałcie, co zostało opisane poniżej:

^{*) Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób na ryczałcie zależy od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego i jest ustalona procentowo w zależności od kwoty osiąganych przychodów, za 2022 rok jest to kwota 6965,84 zł. Oznacza to, że wraz ze zmianą przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia będzie się również zmieniała wysokość podstawy, od której jest naliczana 9% składka zdrowotna.}

Zasady odliczania składki zdrowotnej

Przedmiotem naszych dzisiejszych rozważań jest pokazanie zasad odliczania składki zdrowotnej po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład. Tylko część przedsiębiorców, w niewielkim zakresie ma możliwość odliczenia składki zdrowotnej, ale poprzez zmniejszenie przychodu/dochodu, a nie jak to miało miejsce do tej pory poprzez pomniejszenie podatku do zapłaty. Prawo do odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej mają ci przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie podatkiem liniowym i zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Z uwagi na różne zasady odliczania składki zdrowotnej opiszemy je bardziej szczegółowo poniżej.

Podatek liniowy – zasady odliczania składki zdrowotnej

Ustawodawca wprowadził zmiany do ustawy o Polskim Ładzie od 1 lipca 2022 r., m.in. w zakresie możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej, w 2022 roku była to maksymalna kwota 8.700 zł. Co prawda zmiana została wprowadzona w połowie roku, ale obejmuje wszystkie składki zdrowotne zapłacone od 1 stycznia 2022 r. Na 2023 rok limit odliczenia uległ zmianie i wynosi 10.200 zł. Wspomnieliśmy również, że odliczenia można dokonać od dochodu lub poprzez zaliczenie składek do kosztów uzyskania przychodów. Zobaczmy, jakie to ma znaczenie na dokonywane rozliczenia podatkowe:

Przykład 1

Pani Maria wybrała opodatkowanie podatkiem liniowym. Do końca października w prowadzonej działalności osiągnęła dochód w wysokości 150.000 zł. Pani Maria zastanawia się, czy odliczać zapłaconą składkę zdrowotną w kwocie 7.000 zł od dochodu czy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?

Wariant 1
Składka zdrowotna odliczana od podstawy opodatkowania – rozliczenie będzie wyglądało następująco:

Wariant 2
Zapłacona składka zdrowotna znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów – zestawienie będzie wyglądało w następujący sposób:

Bez względu na to, czy wybierzemy wariant 1 lub wariant 2, to wysokość podstawy do opodatkowania i samego podatku nie zmieni się. Jednak w wariancie 1 zapłacimy wyższą składkę zdrowotną, bo od podstawy 150.000 zł i będzie to kwota 7.350 zł (150.000 zł x 4,9%). Natomiast w wariancie 2 składka zdrowotna będzie naliczana od podstawy 143.000 zł, co daje kwotę 7.007 zł (143.000 zł x 4,9%).

Przykład 2

Pani Żaneta jest na podatku liniowym i poniosła stratę za cały 2022 rok w wysokości 30.000 zł. Zapłaciła składki zdrowotne w kwocie 5.000 zł. Zobaczmy, jak będzie wyglądało rozliczenie w zależności od tego, w jaki sposób zostanie ujęta składka zdrowotna.

Ujmując składkę zdrowotną w kosztach podatkowych zwiększymy wysokość tej straty, która może zostać rozliczona w kolejnych latach podatkowych.

Zasady odliczania składki zdrowotnej u ryczałtowca

Wiemy już, że przedsiębiorcy opłacający ryczałt mogą odliczyć 50% zapłaconej składki zdrowotnej. Tutaj jest już tylko jedna możliwość, a mianowicie odliczenia zawsze dokonujemy od przychodów, ponieważ na ryczałcie nie rozlicza się kosztów uzyskania przychodów. Zobaczmy jak takie rozliczenie może wyglądać.

Przykład 3

Pani Julia jest notariuszem i opłaca ryczałt według stawki 17%. Składkę zdrowotną w 2023 roku opłaca na podstawie wysokości przychodów osiągniętych w 2022 roku w przedziale powyżej 300.000 zł, a więc miesięczna składka zdrowotna wynosi 1.128,48 zł, odliczyć od przychodu można 50% tej kwoty, czyli 564,24 zł. Za miesiąc luty pani Julia osiągnęła przychody w wysokości 20.000 zł, po pomniejszeniu o zapłacone składki społeczne. Zobaczmy jaka będzie podstawa do naliczenia ryczałtu.

Sprawy się nieco komplikują, kiedy w prowadzonej działalności przedsiębiorca rozlicza przychody według różnych stawek ryczałtu. W takiej sytuacji składka zdrowotna jest odliczana od przychodów w ustalonej proporcji.

Przykład 4

Pan Daniel płaci zryczałtowany podatek dochodowy według stawki: 12%, 8,5% i 5,5%. Za miesiąc październik osiągnął przychód w ogólnej kwocie 120.000 zł z tego: 20.000 zł jest opodatkowane stawka 12%, 30.000 zł stawką 8,5% i 70.000 zł stawką 5,5%. Miesięczna wysokość zapłaconej składki zdrowotnej wynosi 1.128,48 zł, a więc można pomniejszyć przychody o 50% tej składki, czyli o 564,24 zł.

Znamy już procent, jakim będziemy liczyć zapłaconą składkę zdrowotną podlegającą odliczeniu od przychodów według poszczególnych stawek ryczałtu.

Widzimy, że to rozliczenie wymaga przeprowadzenia większej ilości wyliczeń, ale najczęściej jest tak, że dokonuje się to automatycznie, o ile rozliczenia są prowadzone w programie księgowym.

Pozostaje jeszcze temat odliczenia składki zdrowotnej po zmianie formy opodatkowania w kolejnym roku podatkowym. Wielu przedsiębiorców może mieć dylemat, co z odliczeniem składki zdrowotnej zapłaconej w styczniu za grudzień poprzedniego roku, na ten temat znajdziemy szczegółowe informacje w podlinkowanej publikacji.

Zasady odliczania składki zdrowotnej – podsumowanie

Jak widać sposób odliczania składki zdrowotnej zmienił się diametralnie od 2022 roku. W publikacji opisane zostały zasady rozliczania w przypadku wyboru podatku liniowego i ryczałtu. Przedsiębiorca, który zdecyduje się wybrać skalę podatkową musi wiedzieć, że nie odliczy w żadnej formie zapłaconej składki zdrowotnej. Na podatku liniowym składkę zdrowotną można ujmować na dwa sposoby – od podstawy opodatkowania lub poprzez ujęcie w kosztach uzyskania przychodów. Różnice pomiędzy jednym a drugim rozliczeniem pokazane zostały na przykładach. Zasady pomniejszania przychodu na ryczałcie nie pozostawiają wyboru – składka zdrowotna może być odliczona tylko od przychodu. Jeżeli przychód jest opodatkowany różnymi stawkami, to składka zdrowotna jest odliczana proporcjonalnie. Niejednokrotnie na łamach naszych artykułów podkreślamy, że obecnie przy wyborze formy opodatkowania należy uwzględnić również zasady opłacania i odliczania zapłaconej składki zdrowotnej, ten artykuł również może okazać się pomocny przy podjęciu takiej decyzji.