Pojęcie ponadzakładowego układu zbiorowego pracy nie zostało wyjaśnione w ustawie z dnia 16 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Jednakże wskazać należy, że jest on zawierany na wyższym szczeblu, niż układ zakładowy i dlatego jego stroną może być organ ponadzakładowej organizacji związkowej oraz właściwy statutowo organ organizacji pracodawców. Więcej na temat ponadzakładowego układu zbiorowego pracy przeczytasz w niniejszym artykule.
Przepis art. 241(14) § 1 Kodeksu pracy określa podmioty uprawnione do zawarcia układu ponadzakładowego.
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy, zawierają:
Po stronie pracowników stroną układu może być tylko ponadzakładowa organizacja związkowa, co oznacza, że układ może być zawarty przez:
Po stronie pracodawców układ może być zawarty tylko przez organizację pracodawców zarejestrowaną na podstawie art. 9 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego przysługuje:
Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego przysługuje zarówno każdemu podmiotowi, który jest upoważniony do zawarcia układu ze strony pracodawców oraz organizacji ponadzakładowej reprezentującej pracowników, dla których ma być zawarty układ. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że inicjatywa może dotyczyć zawarcia układu między stronami, których żaden układ jeszcze nie łączy, bądź też jego zmiany w drodze protokołu dodatkowego czy też zawarcia nowego układu na miejsce układu, który zostaje rozwiązany [tak W. Sanetra [w:] J. Iwulski, W. Sanetra, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2013, art. 241(15)].
WAŻNE – podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu (organizacja pracodawców lub ponadzakładowa organizacja związkowa) jest obowiązany powiadomić o tym każdą ponadzakładową organizację związkową reprezentującą pracowników, dla których ma być zawarty układ.
Zgodnie z przepisem art. 241(14a) Kodeksu pracy:
Z powyższych regulacji wynika, że w razie gdy ponadzakładowa organizacja związkowa reprezentująca pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy, wchodzi w skład zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji), do zawarcia układu jest upoważniona, z zastrzeżeniem § 2, wyłącznie ta ponadzakładowa organizacja związkowa. Z treści przytoczonego go przepisu wynika, że prawa i interesy pracownicze w negocjacjach dotyczących układu o charakterze ponadzakładowym reprezentuje związek zawodowy niższego szczebla.
WAŻNE – układ może być zawarty, gdy na jego treść zgodzą się wszystkie organizacje związkowe prowadzące rokowania lub przynajmniej te z nich, które są reprezentatywne w rozumieniu art. 25(2) ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych.
Organizacje związkowe przystępują do rokowań w terminie wskazanym przez inicjatora zawarcia układu, jednak nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy. Wymóg prowadzenia rokowań przez wszystkie zainteresowane organizacje związkowe reprezentujące pracowników odnosi się nie tylko do ich wstępnej fazy, ale obowiązuje aż do zakończenia negocjacji, co oznacza, że jeżeli przed zawarciem układu zostanie utworzona nowa ponadzakładowa organizacja związkowa reprezentująca pracowników, dla których układ jest negocjowany, ma ona prawo przystąpienia do toczących się rokowań [tak I. Sierocka [w:] Komentarz do niektórych przepisów ustawy – Kodeks pracy [w:] Zbiorowe prawo zatrudnienia. Komentarz, Warszawa 2019, art. 241(16)].
Według przepisu art. 241(16) § 1 Kodeksu pracy jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy, reprezentuje więcej niż jedna organizacja związkowa, rokowania w celu zawarcia układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie poszczególne organizacje związkowe.
Zgodnie z kolejnymi regulacjami powołanego przepisu Kodeksu pracy:
Prowadzenie rokowań i zawarcie układu jest niemożliwe bez udziału co najmniej jednej reprezentatywnej w rozumieniu art. 25(2) ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, zgodnie z ustępem 1 przedmiotowej regulacji reprezentatywną ponadzakładową organizacją związkową jest ponadzakładowa organizacja związkowa:
Na wspólny wniosek organizacji pracodawców i ponadzakładowych organizacji związkowych, które zawarły układ ponadzakładowy, minister właściwy do spraw pracy może – gdy wymaga tego ważny interes społeczny – rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, stosowanie tego układu w całości lub w części na pracowników zatrudnionych u pracodawcy nieobjętego żadnym układem ponadzakładowym, prowadzącego działalność gospodarczą taką samą lub zbliżoną do działalności pracodawców objętych tym układem, ustalonej na podstawie odrębnych przepisów dotyczących klasyfikacji działalności, po zasięgnięciu opinii tego pracodawcy lub wskazanej przez niego organizacji pracodawców oraz zakładowej organizacji związkowej, o ile taka działa u pracodawcy [por. § 1].
Wniosek o rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego powinien wskazywać nazwę pracodawcy i jego siedzibę, a także uzasadnienie potrzeby rozszerzenia stosowania układu ponadzakładowego oraz zawierać informacje i dokumenty niezbędne do stwierdzenia wymogów. Jednocześnie strony uprawnione do wystąpienia z wnioskiem o rozszerzenie układu, mogą również złożyć wniosek o uchylenie generalizacji układu – wniosek musi spełniać podobne przesłanki, co wniosek o rozszerzenie układu.
WAŻNE – rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego obowiązuje nie dłużej niż do czasu objęcia pracodawcy innym układem ponadzakładowym.
W razie połączenia lub podziału organizacji związkowej lub organizacji pracodawców, która zawarła układ ponadzakładowy, jej prawa i obowiązki przechodzą na organizację powstałą w wyniku połączenia lub podziału. W razie rozwiązania organizacji pracodawców lub wszystkich organizacji związkowych, będących stroną układu ponadzakładowego, pracodawca może odstąpić od stosowania układu ponadzakładowego w całości lub w części po upływie okresu co najmniej równego okresowi wypowiedzenia układu, składając stosowne oświadczenie na piśmie pozostałej stronie tego układu.
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy stanowi niewątpliwie kolejne rozwiązanie umożliwiające rozszerzenie praw pracowników danego zakładu pracy. Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego ma każda organizacja uprawniona do zawarcia układu ponadzakładowego.
Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.
Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.
Zrób to za darmo z programem IFIRMA!