Fakt prowadzenia działalności gospodarczej nie pozbawia przedsiębiorcy prawa do innych form aktywności zawodowej, które stanowią dodatkowe źródło dochodów. Można pracować na umowę o pracę, ale również wykonywać różnego rodzaju czynności w ramach zawieranych umów cywilnoprawnych. W dzisiejszej publikacji opiszemy, jakie zasady obowiązują przy prowadzeniu działalności gospodarczej i pracy na umowę zlecenie.

Umowa zlecenie i działalność gospodarcza – zasady rozliczania

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą może mieć dylemat, w jaki sposób powinien zawrzeć i rozliczać umowę zlecenie. Kluczowe w całej sprawie będzie ustalenie, czy wykonywane czynności wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej, czy wykraczają poza jej ramy. Od tego bowiem zależy, w jaki sposób będzie rozliczana umowa zlecenie:

1. W działalności gospodarczej.

Jeżeli zakres czynności wchodzących w umowę zlecenie pokrywa się z tymi, które są wykonywane w ramach działalności gospodarczej, to umowa zlecenie będzie rozliczana na podstawie wystawionej faktury/rachunku w działalności.

2. Poza działalnością gospodarczą.

Jeżeli czynności realizowane w ramach umowy zlecenie nie mają powiązania z prowadzoną działalnością gospodarczą (ważne są również kody PKD zgłoszone w CEIDG), to wówczas umowa zlecenie jest rozliczana poza działalnością gospodarczą.

Umowa zlecenie w działalności gospodarczej a składki ZUS

Jak już ustalimy, że umowa zlecenie jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to w takim przypadku nie ma większych problemów z określeniem zasad jej rozliczania. Bez względu na to jaki ZUS jest opłacany przez przedsiębiorcę, to i tak nie ma on obowiązku zmiany zasad płacenia składek. W takim przypadku przedsiębiorca opłaca tylko jedną składkę ZUS w działalności gospodarczej.

Umowa zlecenie w działalności gospodarczej a podatek dochodowy

Jeżeli umowa zlecenie jest zawarta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to zasada rozliczania przychodów z tego tytułu jest taka sama jak dla pozostałych czynności wykonywanych w działalności. Oznacza to, że przychód z tytułu umowy zlecenie będzie opodatkowany:

• podatkiem według skali lub
• podatkiem liniowym 19% lub

zryczałtowanym podatkiem dochodowym według odpowiedniej stawki podatku w zależności od tego, jaką formę opodatkowania wybrał przedsiębiorca w prowadzonej działalności gospodarczej.

Umowa zlecenie poza działalnością gospodarczą a składki ZUS

W przypadku umów cywilnoprawnych najczęściej kłopotliwe jest określenie obowiązku opłacania składek ZUS z uwagi na zbieg tytułów do ubezpieczeń. W kontekście omawianej przez nas problematyki mamy dwa tytuły do ubezpieczeń społecznych:

• z prowadzonej działalności gospodarczej,
• z umowy zlecenie.

Dodatkowo należy jeszcze ustalić jakie składki ZUS opłaca przedsiębiorca:

Ustalenie czy od umowy zlecenie będą należne składki na ubezpieczenia społeczne będzie zależało od tego, jakie składki ZUS opłaca zleceniobiorca w działalności gospodarczej. Biorąc pod uwagę ten warunek należy przeanalizować każdy przypadek.

Ulga na start w działalności gospodarczej a składki ZUS od umowy zlecenie

Z założenia ulga na start jest to preferencja w opłacaniu składek ZUS polegająca na tym, że przedsiębiorca w okresie pierwszych 6 miesięcy opłaca jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne, nie opłaca składek społecznych. W tym przypadku nie potrzeba przeprowadzać dodatkowych analiz tylko od razu wiemy, że od umowy zlecenie będą do zapłaty składki na ubezpieczenie społeczne.

Przykład 1

Pani Halina rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie handlu i korzysta z ulgi na start, a więc opłaca tylko składkę zdrowotną. W miesiącach kwiecień-czerwiec zawarła dodatkowo umowę zlecenie na usługi szycia. W związku z tym od umowy zlecenie będą naliczone i pobrane składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna.

Przykład 2

Pan Michał wykonuje usługi budowlane w prowadzonej działalności gospodarczej i korzysta z ulgi na start. W miesiącu maju 2022 r. podpisał umowę zlecenie na wykonanie kampanii reklamowej dla dwóch firm. Pierwsza umowa opiewa na kwotę 4.000 zł a druga umowę na kwotę 2.000 zł. W takim przypadku składki na ubezpieczenia społeczne zostaną naliczone jedynie od pierwszej umowy, ponieważ jej wartość przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2022 roku (3.010 zł). Natomiast od każdej umowy będą naliczone i pobrane składki na ubezpieczenie zdrowotne.

ZUS preferencyjny w działalności gospodarczej a składki ZUS od umowy zlecenie

Przy korzystaniu z ZUS preferencyjnego pamiętajmy, że w podstawie do naliczania składek społecznych znajdzie się 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W każdym roku ta kwota będzie więc inna, w 2022 roku wynosi 903 zł (30% z 3.010 zł). I tutaj podobnie, jak w poprzedniej sytuacji jeżeli zostanie zawarta umowa zlecenie poza działalnością gospodarczą, to najczęściej trzeba będzie zapłacić składki na ubezpieczenia społeczne od umowy zlecenie.

Przykład 3

Pani Aniela prowadzi studio fotograficzne w działalności gospodarczej i jest na preferencyjnym ZUS. W miesiącach maj-lipiec 2022 roku podpisała umowę zlecenie na przeprowadzenie szkoleń. Bez względu na wartość tej umowy zlecenie pani Aniela zapłaci składki społeczne i składkę zdrowotną od tej umowy, jedynie składka chorobowa jest dobrowolna.

Przykład 4

Pani Lucyna prowadzi salon fryzjerski i opłaca ZUS preferencyjny w prowadzonej działalności gospodarczej. W miesiącu czerwcu 2022 r. podpisała trzy umowy zlecenie na obsługę kampanii reklamowej:

• z firmą A na kwotę 2.000 zł,
• z firmą B na kwotę 1.500 zł,
• z firmą C na kwotę 3.000 zł.

W takim przypadku składki na ubezpieczenia społeczne będą pobrane od dwóch pierwszych umów z firmą A i B, ponieważ dopiero suma kwot 2.000 zł i 1.500 zł daje kwotę powyżej minimalnego wynagrodzenia za pracę. W związku z powyższym od umowy z firmą C nie muszą być naliczane składki na ubezpieczenia społeczne. W takim przypadku w miesiącu czerwcu 2022 r. pani Lucyna nie musi również opłacać składek społecznych w działalności gospodarczej. Od wszystkich trzech umów zlecenie i z działalności gospodarczej trzeba będzie natomiast zapłacić składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Mały ZUS Plus w działalności gospodarczej a składki ZUS od umowy zlecenie

Przy Małym ZUS Plus składki na ubezpieczenia społeczne obliczane są od kwoty dochodu, jaki przedsiębiorca osiągnął w poprzednim roku podatkowym. W ten sposób ustalona podstawa wymiaru składek nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę i wyższa od kwoty 60% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia na dany rok podatkowy. Tak na prawdę wysokość podstawy będzie różna dla każdego przedsiębiorcy. Kluczowe przy zbiegu tytułów do ubezpieczenia społecznego będzie, czy podstawa w działalności gospodarczej przekroczy kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykład 5

Pani Renata opłaca Mały ZUS Plus w działalności gospodarczej, na 2022 rok podstawa do naliczania składek społecznych wyniosła 2.223,00 zł. W miesiącu lipcu pani Renata podpisała umowę zlecenie na kwotę 3.100 zł. W takim przypadku za ten miesiąc pani Renata może opłacić tylko składki społeczne z tytułu umowy zlecenie, ponieważ kwota jest powyżej minimalnego wynagrodzenia za pracę, nie musi opłacać składek społecznych z działalności. Składka zdrowotna będzie do zapłaty i od umowy zlecenie i z działalności gospodarczej.

Przykład 6

Pan Jakub opłaca Mały ZUS Plus w 2022 roku a podstawa do naliczania składek społecznych wyniosła 3.083,00 zł. W miesiącu czerwcu 2022 r. podpisał umowę zlecenie na kwotę 2.000 zł. W takim przypadku obowiązkowe będą jedynie składki społeczne z działalności gospodarczej, nie trzeba płacić społecznych z tytułu umowy zlecenie. Składka zdrowotna jest należna zarówno z jednego, jak i drugiego tytułu.

Duży ZUS w działalności gospodarczej a składki ZUS od umowy zlecenie

Ostatnia opcja opłacania składek ZUS dotyczy przypadku kiedy przedsiębiorca opłaca duży ZUS. W takim przypadku w podstawie do opodatkowania składkami społecznymi znajdzie się kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, w 2022 roku jest to 3.553,20 zł. W tym układzie jest to kwota wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc jeżeli będzie zawarta umowa zlecenie poza działalnością gospodarczą nie ma obowiązku zapłaty składek społecznych od tej umowy.

Przykład 7

Pan Aleksander opłaca duży ZUS w działalności gospodarczej. W maju i czerwcu 2022 r. zawarł umowę zlecenie poza działalnością na kwotę 2.000 zł. W tym przypadku będzie miał do zapłaty obowiązkowe składki społeczne jedynie z działalności gospodarczej. Zasada opłacania składek zdrowotnych pozostaje bez zmian, są płacone z działalności i od umowy zlecenie.

Przykład 8

Pani Alicja prowadzi działalność gospodarczą i opłaca duży ZUS. W miesiącach lipiec-wrzesień 2022 roku zawarła umowę zlecenie poza działalnością gospodarczą na kwotę 3.600,00 zł. W takiej sytuacji, ponieważ kwota zlecenia jest powyżej 3.553,20 zł, pani Alicja ma prawo wybrać, z jakiego tytułu będzie opłacała składki społeczne – od umowy zlecenie, czy z działalności gospodarczej. Bez względu na to, jaką decyzję podejmie składka zdrowotna będzie opłacana z jednego, jak i z drugiego tytułu. Jeżeli wysokość umowy zlecenie będzie się zmieniać, to należy każdorazowo kontrolować limit podstawy do składek społecznych.

Umowa zlecenie poza działalnością gospodarczą a podatek dochodowy

Jeżeli chodzi o zapłatę zaliczek na podatek dochodowy, to w takim przypadku rozliczenie będzie się odbywało odrębnie dla dochodów z działalności gospodarczej i umowy zlecenie. Podatek PIT od umowy zlecenie jest opłacany na zasadach ogólnych według skali podatkowej, natomiast w działalności mamy do wyboru jeszcze inne formy opodatkowania, o czym pisaliśmy na wstępie. Ponadto w trakcie roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy są pobierane przez płatnika/zleceniodawcę, który je nalicza i odprowadza do urzędu skarbowego. Dopiero po zakończeniu roku, jak otrzymam PIT-11, w którym znajdą się kwoty od umowy zlecenie wykażemy je w zeznaniu rocznym w układzie zaprezentowanym poniżej:

Umowa zlecenie poza działalnością gospodarczą a podatek VAT

Odrębną kwestią przy zawieraniu umowy zlecenia będzie ustalenie, czy czynności wchodzące w zakres zlecenia będą stanowiły podstawę do opodatkowania w VAT, czy też nie. Kluczowa w całej sprawie będzie ocena, czy umowa zlecenie jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, czy też poza nią. Oczywiście jeżeli umowa będzie realizowana w ramach prowadzonej działalności, to z punktu widzenia podatku VAT będzie opodatkowana tak samo, jak w działalności. Natomiast jeżeli umowa zlecenie spełnia kryteria działalności wykonywanej osobiście, to wówczas nie podlega pod VAT.

Podsumowanie

Rozliczanie umowy zlecenie jeżeli prowadzona jest działalność gospodarcza zależy przede wszystkim od tego, czy realizacja umowy będzie w ramach działalności gospodarczej, czy też poza nią. Jeżeli umowa zlecenia jest zawierana poza działalnością gospodarczą, to przede wszystkim trzeba rozstrzygnąć zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych. Jak to zostało opisane w publikacji, z racji tego że przedsiębiorca może opłacać składki społeczne od różnych podstaw za każdym razem trzeba będzie ustalać, czy należy zapłacić społeczne z działalności gospodarczej, czy tylko z działalności, czy tylko od umowy zlecenie. Ze składką zdrowotną nie ma tego typu dylematów – jest należna z każdego tytułu. W artykule na przykładach pokazano typowe sytuacje związane z rozliczaniem, ale to nie oznacza, że zostały wyczerpane i opisane wszystkie możliwości.