Postępowanie sądowe z udziałem konsumentów. Obowiązki przedsiębiorcy

O tym, jak wygląda takie postępowanie oraz jakie obowiązki wówczas spoczywają na przedsiębiorcy – sprzedawcy, przeczytasz w poniższym artykule.

Konsument i przedsiębiorca

Definicja konsumenta została zawarta w przepisie art. 22(1) Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”.

Z powyższego przepisu wprost wynika, że konsumentem może być wyłącznie osoba fizyczna, co oznacza, że inne podmioty prawa cywilnego, takie jak osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, zostały wyłączone z zakresu definicji konsumenta.

Z kolei za przedsiębiorcę należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną, która prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (por. art. 43(1) Kodeksu cywilnego).

Postępowanie sądowe

Postępowanie z konsumentami zostało uregulowane w dziale IIb Kodeksu postępowania cywilnego i dotyczy głównie spraw o:

• roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy,
• roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi.

Tym samym strony sporu mogą wszcząć postępowanie sądowe o zapłatę (np. gdy konsument nie zapłaci za zakupiony towar) albo postępowanie o ochronę praw konsumentów (np. gdy przedsiębiorca dopuści się nieuczciwych praktyk rynkowych).

Warto również zapamiętać, że postępowanie sądowe, których stroną jest konsument i przedsiębiorca, może również być wszczęte, nawet gdy przedsiębiorca (jako strona postępowania) przestanie prowadzić działalność gospodarczą.

Warto również zapamiętać, że przed wszczęciem postępowania o charakterze majątkowym istnieje możliwość przedsądowego wezwaniu do zapłaty, w którym strona dochodząca swojego roszczenia (czyli strona poszkodowana wskutek np. nieuiszczenia danej należności pieniężnej) musi wykazać:

• podstawę roszczenia,
• kwotę zadłużenia,
• termin do dobrowolnej spłaty zadłużenia.

Co więcej, warto podjąć próbę przeprowadzenia mediacji lub postępowania polubownego, bowiem często sądy wymagają udokumentowania prób polubownego rozwiązania sporu przed rozpoczęciem postępowania sądowego.

Właściwość miejscowa sądu

Właściwym miejscowo sądem będzie sąd według miejsca zamieszkania konsumenta – sąd rejonowy albo sąd okręgowy; gdy wartość przedmiotu sporu wyniesie 100 tys. zł i więcej, to sądem właściwym będzie sąd okręgowy.

Powyższa zasada nie dotyczy jednak spraw, w których właściwość sądu jest wyłączna, przykładowo:

• w sprawach o własność lub inne prawa rzeczowe na nieruchomości powództwo wytacza się wyłącznie przed sądem właściwym dla miejsca położenia nieruchomości, przy czym jeżeli przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości obciążonej;
• w sprawach spadkowych powództwo wytacza się przed sądem właściwym dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część;
• w sprawach ze stosunku członkostwa powództwa wytacza się przed sądem właściwym dla siedziby spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia.

Obowiązki przedsiębiorcy

Zasadniczym obowiązkiem przedsiębiorcy, który w sprawie sądowej będzie stroną powodową, czyli tą inicjującą postępowanie przeciwko konsumentowi, jest powołanie wszystkich twierdzeń i dowodów w pozwie. Jeśli jest natomiast stroną pozwaną, musi je powołać w odpowiedzi na pozew.

Warto również zapamiętać, że twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem powyższych obowiązków będą pomijane, chyba że przedsiębiorca udowodni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wyniknęła później. Wówczas przedsiębiorca będzie mógł je powołać w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.

Z kolei konsument może przytaczać twierdzenia i dowody na zasadach ogólnych.

Obciążenie przedsiębiorcy kosztami procesu

Jeśli przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa sądowego nie podjął prób dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylał się od udziału w takim polubownym postępowaniu bądź uczestniczył w nim w złej wierze, wskutek czego doszło ostatecznie do wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, to niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć tę stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet je podwyższyć (ale nie więcej niż dwukrotnie).

Przykładem takiego zachowania jest np. wyrażenie zgody na przeprowadzenie mediacji przez obie strony, wyznaczenie jej terminu i ostatecznie niestawienie się na to postępowanie przez przedsiębiorcę.

Podsumowanie

Postępowanie sądowe między przedsiębiorcą a konsumentem obejmuje sytuacje, w których jedna ze stron – albo przedsiębiorca, albo konsument – występuje z konkretnym roszczeniem do sądu, np. w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy dotyczącej sprzedaży towaru lub wykonania usługi. Postępowanie sądowe jest niewątpliwie czasochłonne i droższe od pozasądowego rozwiązywania sporów z konsumentami, jednakże z praktyki wynika, że znaczna część podmiotów chętniej wybiera drogę postępowania sądowego niż drogę pozasądową.