Co jeżeli roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej jest za niska?

Wydaje się, że temat rozliczania składki zdrowotnej po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład nigdy się nie skończy. Kolejne zmiany przepisów wprowadzają dodatkowe wątpliwości, z którymi każdy przedsiębiorca musi sobie poradzić. Naszą rolą jest służyć pomocą w takich przypadkach, co też czynimy. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się roczną podstawą wymiaru składki zdrowotnej w sytuacji kiedy okaże się, że jest za niska.

Składka zdrowotna w działalności gospodarczej

Począwszy od 2022 roku przedsiębiorcy opłacają składkę zdrowotną na zupełnie innych zasadach. Do końca 2021 roku dla wszystkich przedsiębiorców obowiązywała taka sama wysokość składki zdrowotnej. Po zmianie wysokość tej składki zależy od wybranej formy opodatkowania przychodów/dochodów, o czym pisaliśmy już niejednokrotnie, poniżej krótkie przypomnienie.

W podlinkowanych publikacjach podano więcej szczegółowych informacji na temat rozliczania składki zdrowotnej w zależności od wybranej formy opodatkowania. W dzisiejszej publikacji nasza uwaga będzie jednak nakierowana przede wszystkim na zagadnieniu rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej i odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ją ustalić, jeżeli będzie za niska.

Roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej

W ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zapisane zostały regulacje dotyczące rozliczania składki zdrowotnej. Zmiany w Polskim Ładzie znacząco wpłynęły również na obecny kształt tych przepisów. Zobaczmy, w jaki sposób w ustawie jest zdefiniowana roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, o których mowa w ustawie Prawo przedsiębiorców, ustalana jest w następujący sposób:

Dla osób współpracujących począwszy od 2022 roku ustawodawca wprowadził następujące zasady naliczania składki zdrowotnej:

Co jeżeli roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej jest za niska?

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych, gdzie rozlicza się faktycznie poniesione koszty uzyskania przychodów, mogą wygenerować za rok podatkowy zarówno dochód, ale również stratę. Wydawałoby się, że w takim przypadku skoro nie ma dochodu do opodatkowania, to przedsiębiorca nie zapłaci również składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak ustawodawca przewidział w przepisach taką sytuację i zamieścił przepis, z którego jednoznacznie wynika, że jeżeli miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten miesiąc stanowi ta kwota.

Taka jest minimalna roczna kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli działalność była prowadzona przez cały rok podatkowy. Natomiast jeżeli przedsiębiorca zawiesił działalność gospodarczą, to pełne miesiące zawieszenia wyłączają okres do naliczania składki zdrowotnej. W okresie zawieszenia przedsiębiorca nie ma bowiem obowiązku opłacania składek ZUS.

Warto podkreślić, że na podatku liniowym obowiązuje składka zdrowotna w wysokości 4,9%, jednak przy obliczaniu minimalnej składki zdrowotnej stosuje się stawkę 9%.

Składka zdrowotna na ryczałcie i karcie podatkowej jest z góry ustalona i bez względu na to, czy osiągniemy jakiś przychód z działalności gospodarczej, czy też nie, to i tak wiadomo, w jakiej wysokości zapłacimy składkę zdrowotną w rocznym rozliczeniu.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Po zakończonym roku podatkowym każdy przedsiębiorca począwszy od 2022 roku ma obowiązek przygotowania i przekazania rocznego rozliczenia składek ZUS. Termin na przekazanie rozliczenia upływa 22 maja 2023 r., będzie ono składane wraz z deklaracją ZUS DRA (RCA) za miesiąc kwiecień 2023 r. W wyniku dokonanego rozliczenia na koncie płatnika składek może powstać nadpłata lub zadłużenie z tytułu składki zdrowotnej.

Rozliczenie rocznej składki zdrowotnej na przykładach

Poniżej opiszemy na kilku przykładach, jak będzie wyglądało rozliczenie

Przykład 1

Pani Jadwiga wybrała na 2022 rok opodatkowanie podatkiem liniowym, prowadziła działalność gospodarczą przez 12 miesięcy, działalność nie była zawieszana. W trakcie roku podatkowego składka zdrowotna jest płacona od uzyskanego dochodu. Jeśli dochód będzie niższy niż minimalne wynagrodzenie lub wystąpi strata, to i tak składka zdrowotna musi być zapłacona w minimalnej kwocie. Załóżmy, że dochód za 2022 rok wyniósł 60.000 zł. Roczna składka zdrowotna policzona od tego dochodu wyniosłaby 2.940 zł (60.000 zł x 4,9%). Wiemy jednak, że i tak w trakcie roku musiałaby być zapłacona za każdy miesiąc co najmniej minimalna składka zdrowotna (270,90 zł). W omawianym przypadku mogą powstać dwie sytuacje:

Składka zdrowotna jest opłacana za miesiące prowadzenia działalności gospodarczej, nawet jak działalność była prowadzona tylko jeden dzień. Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na zawieszenie działalności gospodarczej, to roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej również będzie niższa.

Przykład 2

Pani Justyna wybrała na 2022 rok podatek według skali podatkowej, jednak przez pół roku działalność była zawieszona. W takim przypadku roczna minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej wyniesie 18.060 zł (3.010 zł x 6 miesięcy), a minimalna składka zdrowotna 1.625,40 zł (18.060 zł x 9%). Dochód roczny pani Justyny wyniósł 15.000 zł, co po przeliczeniu daje składkę zdrowotną w wysokości 1.350 zł, jednak w trakcie roku musiała być zapłacona minimalna składka zdrowotna za 6 miesięcy, czyli kwota 1.625,40 zł. Rozliczenie roczne pani Justyna wyjdzie na zero, nie powstanie ani nadpłata, ani zaległość.

Przykład 3

Pan Czesław na 2022 rok wybrał ryczałt i składki zdrowotne w 2023 roku opłacał na podstawie przychodów z 2021 roku, które mieściły się w przedziale 60.000 zł – 300.000 zł, a więc miesięczna składka zdrowotna wynosiła 559,89 zł, co daje rocznie 6.718,68 zł. Składka w takiej wysokości została opłacona przez pana Czesława. Po zakończonym roku podatkowym okazało się, że przychody pana Czesława przekroczyły jednak kwotę 300.000 zł a to oznacza, że miesięczna składka zdrowotna za 2023 r. powinna być opłacana w kwocie 1.007,81 zł, co daje za cały 2022 rok wartość 12.093,72 zł. W rozliczeniu rocznym składanym do 22 maja 2023 r. pan Czesław będzie musiał dopłacić składkę zdrowotną w kwocie 5.375,04 zł (12.093,72 zł – 6.718,68 zł).

Podsumowanie

Rocznego rozliczenia składki zdrowotnej dokonujemy po raz pierwszy za 2022 rok. Nic więc dziwnego, że każdy ma sporo pytań i wątpliwości związanych z tym tematem. W dzisiejszej publikacji wykazaliśmy, że w rozliczeniu rocznym przedsiębiorcy, którzy rozliczają swoją działalność na zasadach ogólnych i prowadzą PKPiR, nawet jak poniosą stratę, to i tak zapłacą roczną minimalną składkę zdrowotną. Ustawodawca zadbał o to wprowadzając odpowiednie zapisy do ustawy o rozliczaniu składki zdrowotnej. W przypadku przedsiębiorców na ryczałcie lub karcie podatkowej, nie ma mowy o stracie podatkowej, ponieważ nie rozlicza się kosztów uzyskania przychodów. Tacy przedsiębiorcy rozliczają roczną składkę zdrowotną według prostych reguł i zawsze będzie wiadomo, ile zapłacą już na początku roku kalendarzowego. W tym przypadku brak przychodów nie zwalnia z obowiązku zapłaty ustalonej składki zdrowotnej. Jeśli przedsiębiorca zawiesi działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego, to roczna minimalna podstawa składki zdrowotnej jest mnożona jedynie przez ilość miesięcy, w których była choć jeden dzień prowadzona działalność. Bez względu na wybraną formę opodatkowania każdy przedsiębiorca ma obowiązek złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2022 rok w terminie do 22 maja 2023 r. (20 maja wypada w sobotę.