Umowa użyczenia

Użyczenie ma miejsce, kiedy osoba fizyczna lub prawna – użyczający, zezwala innej osobie fizycznej lub prawnej – biorącemu w używanie, na bezpłatne korzystanie, przez określony lub nieokreślony czas danej rzeczy z zastrzeżeniem jej zwrotu (art. 710 Kodeksu Cywilnego).
Przedmiotem użyczenia może być zarówno rzecz ruchoma (np. samochód, maszyny,meble), jak i nieruchomość (np. lokal użytkowy lub jego część, działka, budynek). Warunkiem użyczenia jest zawarcie umowy, której stronami są użyczający i biorący w używanie.

Forma prawna Umowy użyczenia

Umowa użyczenia może zostać zawarta w dowolnej formie – jako akt notarialny, pisemnie lub ustnie – przepisy nie stawiają pod tym względem umawiającym się żadnych wymogów. Jeśli jednak nie zachowamy formy pisemnej, możemy mieć trudności z udowodnieniem istnienia takiej umowy w przypadku sporu lub przed organami administracji. Dlatego zawierając umowę użyczenia, warto zachować zwykłą formę pisemną. Jeśli umowę zawierają osoby fizyczne, w umowie powinny być zawarte ich imiona i nazwiska, daty urodzenia, adresy zamieszkania, numery dowodów tożsamości oraz nr PESEL. W przypadku prowadzenia przez osoby fizyczne działalności gospodarczej, przy sporządzaniu umowy należy podać nazwę działalności, adres siedziby oraz nr NIP na podstawie dołączonego wpisu do ewidencji i informacji działalności gospodarczej.

W umowie użyczenia powinien być zawarty szczegółowy opis przedmiotu umowy. Jeśli użyczany jest grunt, należy określić jego położenie, powierzchnię i numer ewidencyjny działki oraz numer księgi wieczystej, prowadzonej dla tego gruntu. W przypadku użyczenia lokalu, należy podać adres lokalu, jego powierzchnię, liczbę pomieszczeń oraz piętro na którym się znajduje. Warto też zapisać numer Księgi Wieczystej. Z kolei, jeśli przedmiotem użyczenia jest samochód to należy wskazać jego nazwę, model, rok produkcji, numer rejestracyjny i numer fabryczny.

Przychód u przedsiębiorcy

Przedsiębiorca, który na potrzeby swojej działalności gospodarczej używa nieodpłatnie cudzego majątku, osiąga przychód do opodatkowania z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Przychodami z działalności gospodarczej są bowiem także wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT).

Do 2009 roku przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia powstawał zarówno po stronie biorącego w używanie, jak i użyczającego. Od 1 stycznia 2009 roku przychód ten rozpoznaje się jedynie po stronie wykorzystującego cudzy majątek. W związku z tym osoba użyczająca nie płaci podatku dochodowego od osób fizycznych. Z kolei u przedsiębiorcy otrzymującego nieodpłatnie daną rzecz dla potrzeb prowadzonej działalności powstaje przychód podlegający opodatkowaniu. Powodem są uzyskane przez niego określone korzyści poprzez bezpłatne dysponowanie przedmiotem użyczenia.

Wartość pieniężna otrzymanego nieodpłatnie świadczenia zależna jest od przedmiotu tego świadczenia. Jego wartość powinna być ustalana:

• w przypadku udostępnienia lokalu bądź budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu,

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców,

• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu,

• w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

W rodzinie bez podatku

Przychód nie powstaje i tym samym konsekwencje podatkowe nie są wyciągane przy umowie użyczenia zawartej pomiędzy członkami rodziny. Przedsiębiorca korzystający nieodpłatnie z danej rzeczy, zwolniony jest z podatku dochodowego, jeżeli zawarł umowę użyczenia z osobą zaliczaną do I lub II grupy podatkowej (art. 21. ust.1 pkt 125 w zw. z art. 21 ust. 20 ustawy o PIT).
I grupa podatkowa obejmuje: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę oraz teściów.

Natomiast w II grupie podatkowej znaleźli się dalsi krewni: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.

Zatem umowa użyczenia zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, a osobą, będącą w III grupie podatkowej (pozostałe osoby) powoduje powstanie przychodu skutkującego konsekwencjami podatkowymi.