Przedłużenie preferencji podatkowych dla pomagających Ukrainie na rok 2024

Przepisy w zakresie preferencji podatkowych dla pomagających Ukrainie weszły w życie 12 marca 2022 roku i pierwotnie miały obowiązywać (z mocą wsteczną – od 24 lutego 2022) do końca roku 2022. Następnie zostały przedłużone do roku 2023, a ustawą z dnia 9 lutego 2024, wydłużono je po raz kolejny — tym razem do końca roku 2024. Zobacz, jakie ułatwienia podatkowe dla wspierających Ukrainę zostały wydłużone do roku 2024.

Podatkowe koszty dla firm

Na podstawie art. 52 zo ustawy o PIT wydłużono do końca roku 2024 możliwość zaliczenia w koszty firmowe pomocy dla Ukrainy przekazanej za pośrednictwem:

• organizacji pozarządowych (również z Ukrainy),
• jednostek samorządu terytorialnego,
• wojewodów,
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
• podmiotów wykonujące działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego na terytorium Polski i Ukrainy.

Preferencja podatkowa polega na możliwości ujęcia wydatków na pomoc Ukrainie w kosztach firmowych. Kosztem uzyskania przychodów będą wydatki na wytworzenie lub cena nabycia rzeczy (lub praw) przekazanych w ramach pomocy, jak również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnych świadczeń (np. darmowej pomocy medycznej).

Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu przytoczonej wyżej pomocy jest możliwe tylko, gdy jest ona udzielana za pośrednictwem powyższych podmiotów. Jeśli świadczenia lub rzeczy są przekazywane bezpośrednio obywatelom Ukrainy, to poniesionych na ten cel wydatków co do zasady, nie można zaliczyć w koszty firmowe.

Odliczenie w PIT rocznym darowizn zaliczonych w koszty firmowe

Specustawa w sprawie pomocy Ukrainie pozwala, aby do kosztów uzyskania przychodów, firma mogła zaliczyć przekazane darowizny (np. sprzęt AGD, ubrania, elektronikę, usługi medyczne itd.) dla Ukrainy, za pośrednictwem określonych podmiotów oraz dodatkowo te same przekazane darowizny wykazała w rocznym PIT jako odliczenie od dochodu. Co oznacza, że dzięki takiej darowiźnie podwójnie można pomniejszyć dochód; raz w postaci ujęcia jej w koszty firmowe, a potem — poprzez odliczenie w rocznym PIT.

Przy czym roczne odliczenie darowizn w PIT, o którym piszemy w jednym z następnych rozdziałów, jest bezterminowe (o ile nie zaliczono je w koszty firmowe). Natomiast regulacje wprowadzone przez specustawę 2024 są na określony czas.

Odpowiedzi Ministerstwa Finansów

W związku z prawem do zaliczenia tych samych darowizn zarówno do kosztów uzyskania przychodów, jak i ich odliczenia w rocznym PIT, Ministerstwo Finansów (MF) odpowiedziało na pojawiające się pytania w piśmie o sygnaturze DD6.054.11.2022 z dnia 30 maja 2022. Odpowiedzi co prawda dotyczyły roku 2022, jednak na skutek przedłużenia preferencji podatkowych w związku z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, pozostają one aktualne także dla roku 2024.

1. Czy zaliczeniu do kosztów podatkowych podlega wartość netto wydatku, czy też uwzględnia się także wartość VAT naliczonego?

Odpowiedź Ministra Finansów „[…] Podatek od towarów i usług stosownie do przepisu art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy PIT co do zasady, nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Zatem zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów podlegają wydatki na nabycie lub wytworzenie przedmiotów darowizny w wartości bez podatku od towarów i usług. Wyjątkiem są podatnicy, którzy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. W tym przypadku przyjmowana jest wartość wraz z podatkiem od towarów i usług”.

2. Czy wydatek zaliczony do kosztów podatkowych na podstawie przywołanych art. 52zf (odpowiednik: 52zo -– przyp. red) może zostać dodatkowo odliczony od podstawy opodatkowania (odpowiednio art. 26 ustawy PIT)?

Odpowiedź MF: Wydatki podlegające zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 52zf (52zo – przyp.red.) ustawy PIT podlegają także odliczeniu od podstawy obliczenia podatku (art. 26 ustawy PIT)

3. Czy zaliczeniu do kosztów podatkowych podlegają również darowizny pieniężne przekazane na pomoc obywatelom Ukrainy?

Odpowiedź MF: Powołane przepisy art. 52zf (52 zo) ustawy PIT stanowią, iż zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów podlegają koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy, lub praw będących przedmiotem przekazanych darowizn. Zatem darowizny pieniężne nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.

4. Czy na podstawie przywołanych art. 52zf (52 zo – przyp.red.) zaliczeniu do kosztów podatkowych podlegają również koszty poniesione na zakup przekazanych podmiotom wymienionym we wspomnianych przepisach środków ochrony indywidualnej takich jak kamizelki kuloodporne oraz hełmy?

Odpowiedź MF: Do kosztów uzyskania przychodów mogą być zaliczone koszty wytworzenia lub cena nabycia przedmiotu darowizny przekazanych określonym podmiotom. Zgodnie z art. art. 52zf (52 zo – przyp.red.) ustawy PIT kosztem uzyskania przychodów są, w przypadku darowizn przekazanych w okresie od 24 lutego 2022 roku do 31 grudnia 2022 (oraz odpowiednio od 1 stycznia 2024 do 31 grudnia 2024 – przyp.red.) na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy, lub praw będących przedmiotem darowizn, o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

Darowizny na rzecz NGO

Obowiązujące stale przepisy pozwalają na odliczenie określonych darowizn przekazywanych zarówno w formie pieniężnej, jak i rzeczowej. Dotyczy to m.in. darowizn przekazywanych na działalność pożytku publicznego. Taką działalność prowadzą organizacje pozarządowe (NGO), którymi są zarówno organizacje pożytku publicznego (OPP), jak i niemające takiego statusu fundacje i stowarzyszenia. Preferencja podatkowa dotyczy darowizn przekazywanych na rzecz takich organizacji działających na terenie UE i EOG.

Przekazaną im wartość darowizny odlicza się od podstawy opodatkowania, którą jest kwota dochodu. W przypadku osób fizycznych (PIT) odliczenie może wynieść maksymalnie do 6% dochodu.

Z tych preferencji mogą korzystać wszyscy, którzy pomagają, również osoby i firmy, które pomagają Ukrainie.

Tym samym osoby i firmy, które pomagają Ukrainie, przekazując zarówno pieniądze, jak i dary rzeczowe za pośrednictwem działających na terenie UE i EOG organizacji pozarządowych, mogą zmniejszać swoje obciążenie podatkowe, odliczając darowizny w rocznym zeznaniu PIT.

Aby skorzystać z tej preferencji, trzeba jedynie udokumentować fakt przekazania darowizny. W przypadku darowizny pieniężnej – dowodem wpłaty na rachunek bankowy. A w przypadku darowizny rzeczowej – dokumentem wskazującym dane darczyńcy i wartość darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Możliwość skorzystania z tej preferencji mają podatnicy składający PIT-36, PIT-37 oraz PIT-28.

Zwolnienie również dla pomagających Polaków

Art. 52 zp ustawy o PIT stanowi, że:

„do przychodów nie zalicza się wartości darowizn oraz nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 52zo, otrzymanych w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2024 r. przez podatników, o których mowa w art. 52zo ust. 1”.

Powyższe oznacza, że podmioty określone w art. 52 zo, czyli odpowiednie NGO, jednostki samorządu terytorialnego, wojewodowie, podmioty wykonujące działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego, które otrzymały darowizny oraz nieodpłatne świadczenia na pomoc obywatelom Ukrainy w roku 2024, nie wykazują z tego tytułu przychodu do opodatkowania.

Zwolnienie z PIT dla otrzymujących pomoc

Art. 52zq ustawy o PIT mówi, że:

„Zwalnia się od podatku dochodowego pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2024 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy po dniu 23 lutego 2022 r. przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.

Powyższe oznacza, że zwolniona z podatku PIT zostaje pomoc, otrzymana w Polsce przez obywateli Ukrainy również w roku 2024.

Zwolnienie z podatku PIT dotyczy świadczeń uzyskiwanych od osób fizycznych, firm oraz organizacji pozarządowych. Dzięki tym rozwiązaniom uchodźcy wojenni z Ukrainy, którym nieodpłatnie udostępnione zostają np. mieszkania czy zapewnione wyżywienie albo sfinansowane zostanie leczenie, nauka, czy kursy doszkalające nie muszą zapłacić podatku PIT od otrzymanych darmowo świadczeń.