Remanent – co powinno się znaleźć w spisie z natury?

Nie wszyscy przedsiębiorcy mają obowiązek sporządzania remanenetu. Dotyczy to tylko tych, którzy prowadzą podatkową książkę przychodów i rozchodów (PKPiR), a więc opłacają podatek dochodowy na zasadach ogólnych według skali podatkowej lub według zasad obowiązujących dla podatku liniowego. W dzisiejszej publikacji opiszemy, co powinno się znaleźć w spisie z natury.

Z czego wynika obowiązek sporządzania spisu z natury?

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR muszą przede wszystkim znać przepisy ustawy o podatku dochodowym (PIT) i rozporządzenie w sprawie prowadzenia PKPiR, jeżeli chodzi o obowiązki związane z podatkiem dochodowym. Rozporządzenie jest aktem prawnym niższej rangi w stosunku do ustawy, jest to kategoria przepisów wykonawczych, w których można uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat zasad dotyczących prowadzenia PKPiR. Znajdziemy tam m.in. regulacje dotyczące sporządzania spisu z natury. Zaczniemy od informacji kiedy sporządza się remanent:

Przedsiębiorcy, którzy sporządzają remanent na koniec roku podatkowego nie mają obowiązku sporządzania spisu na dzień 1 stycznia kolejnego roku. W tym przypadku na dzień 1 stycznia roku podatkowego do PKPiR wpisuje się remanent na 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego. Remanent może być przeprowadzony również w pewnych nietypowych sytuacjach, przykładowo na zlecenie naczelnika urzędu skarbowego lub gdy przedsiębiorca chce sporządzać taki spis na koniec każdego miesiąca. Jeżeli jest sporządzony remanenet, to istnieje obowiązek wpisania go do PKPiR. Należy jednak pamiętać, że nawet przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi przykładowo: informatyczne, marketingowe, również mają obowiązek sporządzenia spisu i ujęcia go w PKPiR, jako ostatniej pozycji w grudniu, nawet jeśli wartość takiego remanentu wynosi zero. W remanencie potwierdza się to zapisem np. brak towarów i materiałów do objęcia spisem.

Remanent co jest w nim ujmowane

W spisie z natury zgodnie z rozporządzeniem ujmuje się:

• towary handlowe,
• materiały/surowce podstawowe i pomocnicze,
• półwyroby,
• produkcję w toku,
• wyroby gotowe,
• braki i odpady.

W rozporządzeniu zdefiniowane zostały wszystkie wymienione powyżej kategorie, dlatego każdy przedsiębiorca przed rozpoczęciem spisu powinien z nimi zapoznać.

Wycena spisu z natury

Jak już zostanie przeprowadzony remanent, to w następnej kolejności należy dokonać jego wyceny, najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia remanentu. W rozporządzeniu podano również szczegółowe informacje na temat cen stosowanych do wyceny.

W rozporządzeniu w słowniczku zostały zdefiniowane pojęcia: cena zakupu, cena nabycia, koszt wytworzenia, więc warto się również przed remanentem z nimi zapoznać.

Jak powinien wyglądać arkusz spisu z natury?

Nie ma urzędowego arkusza czy wzoru remanentu, podane są tylko informacje na temat niezbędnych danych, jakie muszą się znaleźć na arkuszu spisowym:

• imię i nazwisko (nazwa),
• data sporządzenia spisu,
• numer pozycji spisu,
• szczegółowe określenie towaru i innych składników spisu,
• jednostki miary,
• ilość,
• cena na jednostkę miary,
• wartość pozycji,
• łączną wartość spisu z natury,
• klauzula: “Spis zakończono na pozycji …”,
• podpisy osób sporządzających i właściciela.

Remanent a dochód roczny

Wartość spisu z natury ma wpływ na wysokość dochodu w prowadzonej działalności gospodarczej. Przykład takiego wyliczenia z uwzględnieniem różnic remanentowych znajduje się w rozporządzeniu. W zależności od tego, czy remanent końcowy jest mniejszy, czy większy od remanentu początkowego dochód do opodatkowania może być odpowiednio wyższy lub niższy. Dodatkowo od 2022 roku w związku ze zmianą zasad obliczania składki zdrowotnej wartość remanentu będzie kształtowała podstawę do składki zdrowotnej.

Jak widać wartość spisu z natury ma bezpośrednie przełożenie na wysokość dochodu do opodatkowania, ale również na kwotę składki zdrowotnej.

Towary w drodze

Niekiedy przedsiębiorcy mogą mieć dylemat, w jaki sposób powinni postąpić w nietypowych przypadkach. Jednym z nich może być sytuacja, w której przedsiębiorca posiada fakturę zakupu a nie otrzymał jeszcze towarów, często się je określa “jako towary w drodze”. Niestety nie uzyskamy odpowiedzi na to pytanie w przepisach. Jest co prawda zapis, że towary, które stanowią własność przedsiębiorcy a na moment remanentu znajdują się poza siedzibą jego firmy ujmuje się w spisie z natury. Jednak otwarte pozostaje pytanie, w którym momencie dochodzi do przeniesienia własności towaru na przedsiębiorcę? W podlinkowanej publikacji temat ten został opisany w większej szczegółowości.

Darowizna towarów

Inną kwestią jest otrzymanie towarów w drodze darowizny. Tutaj też przedsiębiorcy mają wątpliwości, w jaki sposób je wykazywać w remanencie i czy w ogóle jest taki obowiązek. Na ten temat można przeczytać w wydawanych interpretacjach podatkowych, że towary i materiały otrzymane w darowiźnie należy ujmować w spisie z natury, tylko nie powinno się uwzględniać ich wartości do obliczania dochodu rocznego. Takie rozstrzygnięcie zapadło w interpretacji nr 0115-KDIT3.4011.492.2019.3.AW z dnia 21.02.2020 r.

Ulga na złe długi

Kolejna problematyczna kwestia dotyczy braku zapłaty za fakturę w terminie 90 dni od terminu płatności określonego na fakturze, mowa jest o tzw. uldze na złe długi w podatku PIT. W takiej sytuacji przedsiębiorca/nabywca ma obowiązek zmniejszyć koszty uzyskania przychodów lub zwiększyć przychody do opodatkowania, to wynika z ustawy o podatku dochodowym (art. 26i ustawy PIT). Nie ma jednak szczególnych regulacji co do korekty remanentu w tym zakresie, rozporządzenie w sprawie prowadzenia PKPiR nie wypowiada się na ten temat. Należy więc uznać, że przedsiębiorca nie ma podstaw do zmniejszenia spisu z natury o nieopłacone towary/materiały.

Dostawa towaru w grudniu a faktura wystawiona w styczniu

Kolejny dylemat może dotyczyć dostawy towarów przed otrzymaniem faktury. W takim przypadku z pomocą przychodzi nam rozporządzenie, w którym wyczytamy wprost, że jeżeli materiał podstawowy, pomocniczy lub towar handlowy dokumentowany fakturą dotrze do przedsiębiorcy przed otrzymaniem faktury lub dojdzie do sprzedaży tego towaru w tym czasie, to należy sporządzić szczegółowy opis dostawy i na tej podstawie dokonać wpisu do PKPiR. W dniu otrzymania faktury można dokonać korekty wpisu, jeżeli powstaną różnice. Oznacza to więc, że jeżeli taka okoliczność wystąpi na przełomie roku, to takie materiały i towary handlowe znajdą się w spisie z natury.

Remanent – podsumowanie

Obowiązkiem spisu z natury objęci są przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR, czyli na skali podatkowej i podatku liniowym, ryczałtowcy nie muszą sporządzać spisu. Najczęściej remanent jest dokonywany na koniec roku podatkowego i należy go ująć w PKPiR. Dla przedsiębiorców kontynuujących działalność gospodarczą spis na 31 grudnia jest jednocześnie spisem na 1 stycznia kolejnego roku. Wartość remanentu ma wpływ na dochód roczny i podstawę do naliczania składki zdrowotnej, chodzi o tzw. różnice remanentowe. W firmach, w których jest tzw. zerowy remanent też należy to udokumentować w odpowiedni sposób. Niekiedy spis może rodzić pytania i wątpliwości, na niektóre z nich odpowiedzieliśmy w publikacji.