Rozporządzenie GPSR – kogo dotyczy nowe Rozporządzenie o Ogólnym Bezpieczeństwie Produktów?

O tym, jakich produktów i kogo będzie dotyczyć nowe rozporządzenie oraz jakie znaczenie będzie miało dla e-commerce, przeczytasz w poniższym artykule.

Rozporządzenie GPSR

Rozporządzenie GPSR, czyli General Product Safety Regulation, to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG, które wejdzie w życie w dniu 13 grudnia 2024 r.

Jeśli chodzi o założenia rozporządzenia GPSR, to jego celem jest ochrona konsumentów i ich bezpieczeństwa oraz ustalenie regulacji dotyczących bezpieczeństwa produktów konsumpcyjnych wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku.

Produkty

Przepisy rozporządzenia będą miały zastosowanie do większości produktów, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia się na rynku niezależnie od tego, czy te produkty są nowe, używane, naprawione lub odnowione.

Jednakże rozporządzenie GPSR nie będzie miało zastosowania do następujących produktów, tj.:

• produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;
• żywności;
• pasz;
• żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony, a także do produktów z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych z ich przyszłym rozmnażaniem;
• produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
• produktów ochrony roślin;
• sprzętu wykorzystywanego przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów;
• statków powietrznych;
• antyków.

Dodatkowo rozporządzenie GPRS nie będzie miał zastosowania do usług.

Ochrona konsumentów

Na mocy rozporządzenia konsumenci muszą mieć do wyboru co najmniej dwa następujące środki ochrony prawnej, tj.:

• naprawa odzyskanego produktu;
• zastąpienie odzyskanego produktu bezpiecznym produktem tego samego typu oraz o co najmniej takiej samej wartości i jakości; lub
• odpowiedni zwrot wartości odzyskanego produktu, pod warunkiem że kwota zwrotu będzie co najmniej równa cenie zapłaconej przez konsumenta.

Wymagania bezpieczeństwa

Podmioty gospodarcze (czyli producent, upoważniony przedstawiciel, importer, dystrybutor, dostawca usług realizacji zamówień lub każda inna osoba fizyczna lub prawna podlegająca obowiązkom związanym z wytwarzaniem produktów lub udostępnianiem ich na rynku zgodnie z niniejszym rozporządzeniem) mogą wprowadzić do obrotu bądź udostępnienia na rynku gospodarczym wyłącznie produkty bezpiecznie.

Jeśli chodzi o pojęcie produktu bezpiecznego, to jest nim „każdy produkt, który w zwykłych lub dających się racjonalnie przewidzieć warunkach używania, w tym w rzeczywistym czasie używania, nie stwarza jakiegokolwiek ryzyka lub jedynie minimalne ryzyko zgodne z jego używaniem, uważane za dopuszczalne i odpowiadające wysokiemu poziomowi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów” (por. art. 3 pkt 2 rozporządzenia GPRS).

Podmioty gospodarcze dokonując oceny pod kątem bezpieczeństwa danego produktu, muszą wziąć pod uwagę następujące kwestie, tj.:

• właściwości produktu, w tym właściwości techniczne, skład, opakowanie, instrukcję montażu oraz, w stosownych przypadkach, instrukcję dotyczącą instalacji, używania i konserwacji;
• oddziaływanie na inne produkty, w przypadku gdy można racjonalnie przewidzieć, że będzie on używany wraz z innymi produktami, w tym wzajemne połączenie tych produktów;
• oddziaływanie, jakie inne produkty mogą mieć na produkt poddawany ocenie, w przypadku gdy można racjonalnie przewidzieć, że inne produkty będą używane wraz z tym produktem, w tym oddziaływanie przedmiotów niezintegro- wanych, które mają determinować, zmieniać lub uzupełniać sposób działania produktu poddawanego ocenie, co musi zostać uwzględnione przy ocenie bezpieczeństwa produktu poddawanego ocenie;
• sposób prezentacji produktu, oznakowania na produkcie, w tym oznakowania informujące, czy produkt jest odpowiedni dla dzieci w określonym wieku, ostrzeżenia i instrukcje jego bezpiecznego używania i utylizacji, a także inne wskazówki lub informacje na temat produktu;
• kategorie konsumentów używających produktu, w szczególności poprzez ocenę ryzyka dla konsumentów podatnych na zagrożenia, takich jak dzieci, osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami, a także wpływ różnic wynikających z płci na zdrowie i bezpieczeństwo;
• wygląd produktu, jeżeli mógłby on skłonić konsumentów do używania produktu w sposób inny niż ten, dla którego został on zaprojektowany, a w szczególności w przypadku, gdy:
• produkt, który nie jest żywnością, przypomina ją, i można by go z nią pomylić ze względu na kształt, zapach, kolor, wygląd, opakowanie, oznakowanie, objętość, wielkość lub inne właściwości, w związku z czym istnieje możliwość wzięcia go do ust, ssania lub połknięcia przez konsumentów, zwłaszcza przez dzieci;
• produkt, choć nie został zaprojektowany ani nie jest przeznaczony do użytku przez dzieci, mógłby być używany przez dzieci lub przypomina przedmiot powszechnie uznawany za atrakcyjny dla dzieci lub przeznaczony do użytku przez dzieci ze względu na sposób jego zaprojektowania, opakowanie lub właściwości;
• gdy wymaga tego charakter produktu, to odpowiednie właściwości cyberbezpieczeństwa niezbędne do ochrony produktu przed wpływami zewnętrznymi, w tym działających w złej wierze osób trzecich, w przypadku gdy taki wpływ mógłby oddziaływać na bezpieczeństwo produktu, w tym możliwość utraty połączenia;
• gdy wymaga tego charakter produktu – ewoluujące, uczące się i predykcyjne funkcje produktu.

Rozporządzenie GPSR – kogo dotyczy?

Rozporządzenie GPSR będzie mieć zastosowanie do:

• producentów – producentem jest każda osoba fizyczna lub prawna, która wytwarza produkt lub która zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu, a następnie sprzedaje go pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym;
• importerów – importerem jest każda osoba fizyczna lub prawna, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w UE i wprowadza do obrotu produkt pochodzący z państwa trzeciego;
• dystrybutorów – dystrybutorem jest każda osoba fizyczna lub prawna w łańcuchu dostaw, która nie jest ani producentem ani importerem, ale która udostępnia produkt na rynku.

Obowiązki producenta

Do podstawowych obowiązków producentów należy m.in.:

• dokonanie przed wprowadzeniem swoich produktów do obrotu:
  • analizy ryzyka;
  • sporządzenie dokumentacji technicznej zawierającej co najmniej ogólny opis produktu i jego zasadnicze właściwości istotne dla oceny jego bezpieczeństwa;
• zapewnienie aktualności dokumentacji technicznej i przechowywanie jej do dyspozycji organów nadzoru rynku przez 10 lat po wprowadzeniu produktu do obrotu i na żądanie udostępniają ją tym organom;
• wprowadzenie procedur mających na celu zapewnienie zgodności produktów produkowanych seryjnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa;
• opatrzenie produktów numerem typu, partii lub serii lub posiadały inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację (jeśli rozmiar lub charakter produktu uniemożliwia opatrzenie ww. informacjami dany produkt, to te informacje należy umieścić na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu);
• zapewnienie do produktu jasnych instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym przez konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym dany produkt jest udostępniany;
• zapewnienie, aby pozostałe podmioty gospodarcze, osoby odpowiedzialne oraz dostawcy internetowych platform handlowych w danym łańcuchu dostaw byli terminowo informowani o wszelkich stwierdzonych przez nich problemach związanych z bezpieczeństwem;
• podanie do wiadomości publicznej kanału komunikacji informacje takiej jak numer telefonu, adres poczty elektronicznej lub wyodrębniona część ich strony internetowej, z uwzględnieniem potrzeb w zakresie dostępności osób z niepełnosprawnościami – umożliwiające konsumentom składanie skarg oraz informowanie producentów o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli z danym produktem;
• badanie otrzymanych skargi i informacji dotyczących wypadków dotyczących bezpieczeństwa produktów udostępnionych przez nich na rynku i w odniesieniu do których skarżący podniósł zarzut, że są niebezpieczne;
• prowadzenie wewnętrznego rejestru skarg i rejestru przypadków odzyskania produktu i środków naprawczych podjętych w celu zapewnienia zgodności produktu.

Producent może wyznaczyć upoważnionego przedstawiciela, który będzie wykonywał zadania określone w pisemnym upoważnieniu w postaci:

• przekazywania organowi nadzoru rynku, na uzasadnione żądanie tego organu, wszelkich informacji i dokumentów w języku urzędowym zrozumiałym dla tego organu niezbędnych do wykazania bezpieczeństwa produktu;
• informowanie producenta o tym, że zachodzi przypuszczenie, że dany produkt jest produktem niebezpiecznym;
• informowania właściwych organów krajowych o wszelkich działaniach podjętych w celu wyeliminowania ryzyk, jakie stwarzają produkty objęte ich upoważnieniem, poprzez zgłoszenie na portalu Safety Business Gateway w przypadku gdy informacje te nie zostały już przekazane przez producenta lub na polecenie producenta;
• podejmowanie współpracy z właściwymi organami krajowymi w działaniach podjętych w celu skutecznego wyeliminowania ryzyk, jakie stwarzają produkty objęte ich upoważnieniem.

Obowiązki importerów

Do podstawowych obowiązków importerów należy m.in.:

• upewnienie się, że produkt spełnia ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa określone w art. 5 rozporządzenia GPRS oraz że producent przestrzega konkretnych przepisów;
• niezwłoczne poinformowanie producenta i przekazanie informacji do organów nadzoru rynku przez portal Safety Business Gateway jeśli produkt okaże się niebezpieczny;
• podanie swoich danych kontaktowych, takich jak imię, nazwisko, nazwa firmy, adresy pocztowy i elektroniczny oraz punkt kontaktowy, jeżeli różni się on od adresu importera;
• zapewnienie, że do importowanego produktu dołączone będą jasne instrukcje bezpieczeństwa w języku zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez kraj, w którym produkt jest sprzedawany, chyba że produkt może być używany bezpiecznie bez takich instrukcji;
• przechowywanie kopii dokumentacji technicznej przez 10 lat po wprowadzeniu produktu do obrotu, umożliwiając dostęp do tych dokumentów organom nadzoru rynku na żądanie;
• współpraca z organami nadzoru rynku oraz producentami w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktu;
• zapewnianie dostępności kanałów komunikacji, które umożliwiają konsumentom składanie skarg i zgłaszanie problemów związanych z bezpieczeństwem produktów, uwzględniając potrzeby osób z niepełnosprawnościami;
• analizowanie skarg i informacji o wypadkach związanych z produktami, które udostępnili na rynku, wprowadzając te skargi, przypadki odzyskania produktów i działania naprawcze do rejestru lub wewnętrznego rejestru. Informują także producentów i dystrybutorów o wynikach analizy;
• przechowywanie w rejestrze skarg danych osobowych przez okres 5 lat, które są niezbędne do zbadania skargi.

Dodatkowo jeśli importer odkryje, że produkt wprowadzony przez niego do obrotu jest niebezpieczny, niezwłocznie:

• informuje producenta;
• zapewnia podjęcie działań naprawczych, takich jak wycofanie produktu z obrotu lub odzyskanie go, a jeśli producent tego nie zrobi, to importer podejmuje te działania;
• informuje konsumentów;
• przekazuje informacje do organów nadzoru rynku w krajach, w których produkt jest sprzedawany, przez portal Safety Business Gateway.

Obowiązki dystrybutorów

Do podstawowych obowiązków dystrybutorów należy m.in.:

• weryfikacja, czy producent oraz importer spełnili konkretne wymagania dotyczące produktu;
• ponoszenie odpowiedzialności za produkt, a przede wszystkim zadbanie o to, żeby warunki jego przechowywania lub transport nie zagrażały zgodności produktu z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa.

Jeśli dystrybutor przypuści, że produkt udostępniony przez niego na rynku jest produktem niebezpiecznym lub nie jest zgodny ze standardami, to zobowiązany jest do niezwłocznego:

• o tym producenta lub importera, stosownie do przypadku;
• zapewnienia, aby podjęto środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia produktu do zgodności z wymaganiami, w tym, w stosownych przypadkach, do jego wycofania z obrotu lub odzyskania;
• zapewnienia, aby organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku, zostały o tym natychmiast poinformowane za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway.

Obowiązki podmiotów gospodarczych w przypadku sprzedaży na odległość

Jeśli podmioty gospodarcze udostępniają produkty w internecie lub w inny sposób na odległość, to oferta tych produktów musi zawierać w sposób jasny i widoczny następujące informacje, tj.:

• imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy producenta oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować;
• w przypadku gdy producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii – imię i nazwisko lub nazwę, adres pocztowy i elektroniczny osoby odpowiedzialnej w rozumieniu art. 16 ust. 1 niniejszego rozporządzenia lub art. 4 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1020;
• informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym jego obraz, rodzaj, a także inne identyfikatory produktu; oraz
• wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa, które powinny być umieszczone na lub opakowaniu, lub zawarte w dołączonym dokumencie towarzyszącym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub mającym zastosowanie unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku.

Rozporządzenie GPRS a e-commerce

Oczywiście, jeśli podmioty gospodarcze działają w internecie bądź w inny sposób dokonują sprzedaży na odległość, to są zobowiązane są do spełnienia obowiązków, o których mowa we wcześniejszej części niniejszego artykułu „Obowiązki podmiotów gospodarczych w przypadku sprzedaży na odległość”

Z kolei jeśli chodzi o dostawców internetowych platform handlowych, czyli dostawcę usługi pośrednictwa wykorzystującej interfejs online, który umożliwia konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów zawieranych na odległość na sprzedaż produktów, to do ich obowiązków należy zapewnienie wprowadzenia wewnętrznych procedur dotyczących bezpieczeństwa produktów, tak aby bez zbędnej zwłoki spełnić odpowiednie wymagania niniejszego rozporządzenia, w szczególności zobowiązani są do:

• zapewnienia dostarczania konsumentom odpowiednich i terminowych informacji, w tym poprzez:
  • bezpośrednie powiadomienie wszystkich zainteresowanych konsumentów, którzy kupili za pośrednictwem ich interfejsów dany produkt – w przypadku odzyskania produktu ze względów bezpieczeństwa, o którym mają faktyczną wiedzę, lub w przypadku gdy należy zwrócić uwagę konsumentów na pewne informacje w celu zapewnienia bezpiecznego używania produktu (“ostrzeżenie dotyczące bezpieczeństwa”) zgodnie z art. 35 lub 36 lub z oboma tymi artykułami;
  • publikowanie na swoich interfejsach online informacji na temat odzyskania produktu ze względów bezpieczeństwa;
• poinformowanie właściwego podmiotu gospodarczego o decyzji o usunięciu lub uniemożliwieniu dostępu do treści odnoszących się do oferty produktu niebezpiecznego;
• współpraca z organami nadzoru rynku i odpowiednimi podmiotami gospodarczymi w celu zapewnienia skutecznego odzyskania produktów, w tym poprzez powstrzymywanie się od utrudniania odzyskania produktów;
• natychmiastowe poinformowanie, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których dany produkt został udostępniony na rynku, o niebezpiecznych produktach, które były oferowane na ich interfejsach online, o których mają faktyczną wiedzę, przekazując dostępne im odpowiednie szczegóły dotyczące ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, ilości produktów – w podziale na państwa członkowskie – które nadal znajdują się w obrocie na rynku, jeżeli takie dane są dostępne, oraz środków naprawczych, które według ich wiedzy zostały już podjęte;
• współpraca w odniesieniu do zgłoszonych im wypadków;
• współpraca z organami ścigania na poziomie Unii i poziomie krajowym;
• umożliwienie dostępu narzędzi internetowych obsługiwanych przez organy nadzoru rynku do ich interfejsów w celu identyfikacji produktów niebezpiecznych;
• współpraca przy określaniu, w miarę możliwości, łańcucha dostaw produktów niebezpiecznych, odpowiadając na wnioski o dane, w przypadku gdy odpowiednie informacje nie są publicznie dostępne;
• na uzasadnione żądanie organów nadzoru rynku, w przypadku gdy dostawcy internetowych platform handlowych lub sprzedawcy internetowi wprowadzili przeszkody techniczne utrudniające automatyczne pobieranie danych z ich interfejsów online – umożliwienie pobierania danych wyłącznie do celów bezpieczeństwa produktów na podstawie parametrów identyfikacyjnych przekazanych przez organy nadzoru rynku występujące o takie pobranie.

Rozporządzenie GPSR – podsumowanie

Rozporządzenie GPSR będzie miało zastosowanie od dnia 13 grudnia 2024 r., co oznacza, iż od tej daty wszelkie produkty wprowadzone do obrotu na terenie UE będą musiały spełniać nowe wymogi. Dlatego też, jeśli jesteś sprzedawcą internetowym, to musisz pamiętać m.in. o tym, że produkty muszą zawierać zgodnie z rozporządzeniem GPSR należyte informacje. Co szczególnie istotne, niewykonanie obowiązków wynikających z rozporządzenia GPSR może doprowadzić do nałożenia na daty podmiot gospodarczy kary albo finansowej albo administracyjnej.