|
|
12 minut czytania

Jak podzielić majątek firmy w przypadku rozwodu i rozwiązania spółki małżeńskiej?

Zastanawiasz się, jak wygląda podział majątku firmy po rozwodzie? W dzisiejszym artykule podpowiemy, na co zwrócić uwagę.


Rozwód jest jednym z najbardziej stresogennych czynników w życiu człowieka, tak przynajmniej mówią badania naukowe. Na pewno każda osoba, która znajdzie się w takiej sytuacji, będzie miała swoje zdanie na ten temat. Jeśli jednak w trakcie trwania małżeństwa była prowadzona działalność gospodarcza, to dodatkowo problematyczny może się okazać podział tego majątku po rozwodzie i tym zajmiemy się w dzisiejszej publikacji. Napiszemy również, jak wygląda rozwiązanie spółki małżeńskiej i odpowiemy na pytanie, czy w takim przypadku ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami coś zmienia.

Majątek osobisty a majątek wspólny małżonków

Zanim przejdziemy do zasadniczego tematu, przybliżymy sobie podstawowe pojęcia, które nierozerwalnie łączą się z podziałem majątku. Większość osób przed zawarciem związku małżeńskiego posiadała jakieś dobra materialne. Na temat majątku osobistego i wspólnego wypowiada się ustawa Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Majątek osobisty Majątek wspólny*
Do majątku osobistego każdego z małżonków zalicza się w szczególności:
  • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
  • prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
  • przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
  • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
  • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
  • wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
  • przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
  • prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
  • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej
Do majątku wspólnego należą w szczególności:
  • pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
  • dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
  • środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
  • kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych,
  • środki zgromadzone na koncie OIPE w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego
* Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa małżeńska (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Intercyza

Dość częstą praktyką, szczególnie wśród małżeństw, gdzie jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, jest zawieranie umowy o rozdzielności majątkowej, nazywanej intercyzą.

Intercyza jest podpisywana przed zawarciem związku małżeńskiego lub w trakcie jego trwania
W intercyzie można swobodnie ustalić, które składniki stanowią majątki osobiste małżonków, a które składniki wchodzą w skład majątku wspólnego
Umowa majątkowa małżeńska może być w każdej chwili zmieniona albo rozwiązana. Z chwilą jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej

Rozwód a podział majątku

Podział majątku dość często wywołuje niemiłe emocje, a wcale nie musi tak być. Jak podkreślają prawnicy, małżonkowie mogą się porozumieć w tej sprawie i wcale taki podział nie musi odbywać się w sądzie. Można w ten sposób zaoszczędzić czas, a przede wszystkim koszty, które potrafią być bardzo wysokie.

Podział majątku obejmuje jedynie majątek wspólny małżonków
Ważne!
Wskutek podziału majątku małżonkowie rozliczają wszystkie wydatki i nakłady, które zostały poczynione z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego

Odrębną kwestią będzie podział majątku przedsiębiorcy, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Nasze rozważania odniesiemy do dwóch stanów faktycznych:

  1. Działalność gospodarcza założona w trakcie trwania związku małżeńskiego.
  2. Działalność gospodarcza założona przed zawarciem związku małżeńskiego z intercyzą.

Działalność gospodarcza założona w trakcie trwania związku małżeńskiego

Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej ma to do siebie, że przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania związane z firmą. W takim przypadku nie ma wyraźnej granicy pomiędzy majątkiem firmowym a majątkiem wspólnym. Majątek firmowy może stać się majątkiem prywatnym i na odwrót.

Ważne!
Jeśli działalność gospodarcza została zawarta w trakcie trwania małżeństwa, majątek w prowadzonej działalności gospodarczej stanowi wspólność majątkową małżeńską
W trakcie trwania związku małżeńskiego małżonek prowadzący działalność gospodarczą może swobodnie dysponować majątkiem firmy. Składniki majątku przedsiębiorstwa są dzielone dopiero po rozwodzie
Majątek w jednoosobowej działalności gospodarczej stanowi m.in.:
  • wszystkie składniki majątkowe, które zostały wprowadzone do przedsiębiorstwa na podstawie faktury bądź oświadczenia o przekazaniu składnika majątku do majątku przedsiębiorstwa,
  • zgromadzone środki pieniężne
Przy wspólności majątkowej małżeńskiej przyjmuje się, że przedsiębiorstwo zostało utworzone z majątku wspólnego małżonków. Wszystkie nakłady na zakupy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą są realizowane ze wspólnych środków. Wypracowane zyski stanowią majątek wspólny małżonków i podlegają podziałowi

W praktyce wycena majątku firmy może nie być wcale taka oczywista, niekiedy trzeba będzie sięgnąć po pomoc przykładowo rzeczoznawcy. Jeśli nie będzie wspólnej woli uzyskania porozumienia, to taki podział może się ciągnąć latami. Co gorsza, może się to odbić również na firmie, jeśli jeden z małżonków będzie chciał kontynuować działalność. Warto wypracować kompromis i starać się, żeby emocje nie wzięły przewagi. Odrobina dobrej woli może czasami zdziałać cuda.

Działalność gospodarcza założona przed zawarciem związku małżeńskiego z intercyzą

W przypadku, gdy działalność gospodarcza była już prowadzona na moment zawarcia związku małżeńskiego i do tego została podpisana intercyza, odmiennie będzie wyglądał podział majątku po rozwodzie.

Ważne!
Jeśli działalność gospodarcza była prowadzona przed zawarciem małżeństwa z podpisaniem intercyzy przy podziale majątku nie uwzględnia się majątku firmy
Uwaga!
Jeśli prowadzona działalność gospodarcza była dofinansowywana ze środków wspólnych, to składniki majątku nabyte w ten sposób będą podlegały podziałowi po rozwodzie

W przypadku podpisania intercyzy jeszcze przed zawarciem małżeństwa powinno być mniej komplikacji z podziałem majątku. Najczęściej w tym przypadku występują jasne granice pomiędzy majątkiem osobistym, wspólnym i firmowym.

Majątek spółki cywilnej

Kluczowe przy zakładaniu spółki cywilnej jest wniesienie wkładów przez wspólników, które stanowią majątek spółki. Wkłady mogą być w równych, lub różnych częściach, a od tego zależą udziały w zyskach spółki na dalszym etapie. Na okoliczność powstania spółki cywilnej sporządza się umowę, w której powinny się znaleźć wszystkie najważniejsze informacje, m.in.: dane wspólników, przedmiot działalności, wysokość wkładów wniesionych przez wspólników, zasada podziału dochodu.

Czym się charakteryzuje spółka cywilna zostało szczegółowo opisane w podlinkowanej publikacji.

Rozwiązanie spółki cywilnej

Wspólnicy spółki cywilnej powinni znać także zasady, jakie obowiązują przy rozwiązaniu umowy spółki, jeśli taka sytuacja będzie miała miejsce. Pozwoli to na uniknięcie rozczarowań i wzajemnych pretensji, jeśli już do tego dojdzie. Spółka może być rozwiązana z wielu powodów.

Przyczyny rozwiązania umowy spółki cywilnej:
Śmierć wspólnika
Upadłość jednego ze wspólników
Wyrok sądu o rozwiązaniu umowy spółki
Inne umowne powody, przykładowo: utrata uprawnień, za niski poziom dochodów w stosunku do zakładanych, brak zleceń, osiągnięcie zakładanego celu, dla którego została powołana spółka

Ważne informacje na temat rozwiązania spółki cywilnej

Decydując się na założenie spółki cywilnej najlepiej jest znać również najważniejsze zasady, jakie obowiązują przy rozwiązaniu umowy spółki.

Spółka jest współwłasnością jej właścicieli
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności
Każdy ze współwłaścicieli może żądać, żeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej
Na dzień likwidacji spółki powinien być sporządzony wykaz składników majątkowych spółki
Zanim dojdzie do podziału majątku spółki w pierwszej kolejności muszą być uregulowane zobowiązania
Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki
Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki

Podział majątku w przypadku rozwodu w spółce cywilnej

Odrębną kwestią będzie podział majątku w spółce cywilnej, której udziałowcem może być jeden czy obydwoje małżonków. W tym przypadku majątek spółki stanowi wspólność łączną wszystkich wspólników – udziałowców. W takim przypadku, jeśli pomimo rozwodu spółka cywilna będzie dalej funkcjonowała, to nie ma możliwości podziału majątku spółki.

Jeśli jeden z małżonków jest wspólnikiem spółki cywilnej, to drugi nie ma prawa do majątku spółki aż do czasu jej rozwiązania
Ważne!
Zakupy dokonywane w spółce cywilnej pochodzą ze środków wspólników i stanowią majątek spółki, a nie wchodzą ani w skład majątku osobistego czy wspólnego małżonków
Ważne! Podziałowi mogą podlegać prawa majątkowe wypłacane w trakcie trwania spółki takie jak wypracowane zyski czy wypłacone zaliczki na poczet zysku i podziału majątku spółki
Kłopotliwa może być sytuacja, w której wkład do spółki pochodzi z majątku wspólnego. W takim przypadku małżonek, który nie jest wspólnikiem spółki, może żądać zwrotu połowy kwoty, chyba że sąd orzeknie inaczej

Rozwiązanie spółki cywilnej, która została założona przez małżonków, może rodzić dodatkowe komplikacje. W umowie spółki powinna być zawarta szczegółowa informacja na temat wniesionych wkładów do spółki. Inną ważną informacją jest doprecyzowanie, czy jest to majątek osobisty, czy wspólny małżonków. Do spółki może być wniesiony majątek w postaci pieniężnej i przedmiotów majątkowych, co nie pozostaje bez znaczenia przy jej likwidacji. Problematyczne przy rozwiązaniu umowy spółki małżeńskiej jest ustalenie, do jakiego majątku trafiają środki z tytułu rozwiązania umowy spółki – wspólnego czy osobistego?

Jeśli pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa małżeńska, to udziały w spółce każdego z małżonków są jednakowe. Przy rozdzielności majątkowej udziały będą proporcjonalne do wysokości wniesionego majątku. W jednym z wyroków Sądu Najwyższego sygn. akt I CSK 639/17 z dnia 16 listopada 2018 roku można przeczytać, że majątek spółki cywilnej stanowi wspólność łączną regulowaną odrębnymi przepisami (art.33 pkt 3 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy). Oznacza to, że w przypadku rozwiązania umowy spółki cywilnej udział w poszczególnych przedmiotach wchodzących w skład majątku spółki cywilnej staje się majątkiem osobistym małżonków. Nie ma przy tym znaczenia, z jakiego majątku pochodził wkład do spółki.

Podział majątku spółki cywilnej małżeńskiej po rozwiązaniu umowy spółki
Wspólność majątkowa małżeńska Rozdzielność majątkowa
Każdy z małżonków ma takie same udziały Udział majątkowy do wysokości wniesionego majątku
Ważne! Udziały po rozwiązaniu umowy spółki cywilnej stanowią majątek odrębny małżonków
Jeżeli do spółki zostały wniesione przedmioty majątkowe (np. samochód, maszyny) pochodzące z majątku osobistego małżonków, to po rozwiązaniu umowy spółki przechodzą one do majątków osobistych
Podział majątku spółki małżeńskiej odbywa się na zasadach ogólnych w oparciu o przepisy ustawy Kodeks cywilny

Podział majątku w pozostałych spółkach

Każda osoba może prowadzić kilka rodzajów działalności gospodarczej, a także być wspólnikiem różnych spółek. W przypadku rozwodu do podziału majątku będzie wchodziło wszystko, co może stanowić majątek wspólny i warto o tym pamiętać. W przypadku różnych form opodatkowania i jeszcze aktywnie działających firm ustalenie kwot, które podlegają podziałowi, nie będzie wcale takie proste. Zobaczmy, jak taki podział wygląda w przypadku spółek osobowych i kapitałowych.

Rodzaj spółki Podział majątku
Spółka osobowa: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna Majątek spółki stanowią zgromadzone przez spółkę środki pieniężne oraz wszystko, co w czasie istnienia spółki zostało wniesione jako wkład bądź zostało przez spółkę nabyte lub wytworzone. Podział majątku spółki jest możliwy dopiero po jej likwidacji. Jeśli małżonkowie nie zawarli intercyzy, to dopiero przy likwidacji spółki będzie to stanowiło majątek wspólny podlegający podziałowi
Spółka kapitałowa Podobnie jak przy spółkach osobowych udziały, akcje stanowią majątek spółki. Dopiero po likwidacji spółki nastąpi podział majątku pomiędzy wspólników. Jeśli jednak udziały czy akcje były nabyte z majątku wspólnego, to współmałżonek niebędący udziałowcem może dochodzić swoich praw na 3 sposoby:
  1. Przyznanie udziałów/akcji w spółce, o ile umowa spółki tego nie zabrania.
  2. Przyznanie udziałów tylko jednemu z małżonków pod warunkiem spłaty drugiego małżonka.
  3. Sprzedaż udziałów lub akcji osobie trzeciej i podział uzyskanych środków

Podsumowanie

Podział majątku po rozwodzie jak widać może mieć wiele twarzy i na pewno nie pokazaliśmy wszystkich. W dzisiejszej publikacji zwrócono uwagę na aspekty podziału majątku firmy w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Małżonkowie mogą mieć wspólność majątkową małżeńską, ale również decydują się na podpisanie intercyzy. Każdy przypadek jest inny i tak też będzie analizowany.

Podział majątku przy prowadzeniu działalności gospodarczej będzie dość utrudniony, szczególnie jeśli ta działalność jest kontynuowana pomimo rozwodu. Istnieje możliwość podziału majątku przez notariusza, tylko warto najpierw sprawdzić, jakie to mogą być koszty.

Jeżeli małżonkowie zdecydują się na założenie spółki cywilnej, to powinni znać konsekwencje związane z jej rozwiązaniem. Majątek spółki stanowią wniesione środki finansowe i przedmioty majątkowe. Każda umowa spółki małżeńskiej powinna zawierać szczegółowe informacje m.in. na temat ustroju majątkowego, jaki istnieje pomiędzy małżonkami, w przypadku rozdzielności majątkowej powinny być określone udziały w spółce.

Udziały w spółkach osobowych czy kapitałowych również nie są łatwe do odzyskania, chyba że jeden z małżonków zdecyduje się na spłatę drugiego. W takich przypadkach trzeba brać jeszcze pod uwagę dobro firmy i pozostałych wspólników, którzy nie powinni z tego powodu ucierpieć. Zawsze mile widziane jest wypracowanie porozumienia, co jednak nie zawsze jest takie proste, ale na pewno możliwe.

Stan prawny na dzień: 04.11.2024 r.

Autor ifirma.pl

Małgorzata Jagusiak

Księgowa, specjalista do spraw rozliczeń podatkowych z wieloletnim doświadczeniem pracy w organach podatkowych. Przez kilka lat prowadziła własne biuro rachunkowe. Praca w sektorze prywatnym pozwoliła na zmianę perspektywy postrzegania obowiązujących przepisów podatkowych. Zdobyte doświadczenia pozwalają na łączenie wiedzy teoretycznej z wieloletnią praktyką w zawodzie.

Chętnie dzieli się posiadaną wiedzą z innymi, stara się ją przekazywać w dostępnej dla każdego formie. Z pasja poświęca się pisaniu artykułów o tematyce podatkowej. Częste zmiany przepisów wymagają otwartej głowy, kreatywności i dużej elastyczności, co jest dodatkowym atutem tej pracy, nie ma miejsca na nudę. Większość jej publikacji dotyczy rozliczeń z zakresu podatku dochodowego i podatku VAT, ale nie unika wyzwań z obszarów o innej tematyce.

Dodatkowo jest wykładowcą i szkoleniowcem z zakresu zagadnień o tematyce podatkowej. Ciągle podnosi swoje kwalifikacje, śledzi na bieżąco zmieniające się przepisy podatkowe, żeby przekazywać zawsze aktualne i sprawdzone informacje.

Dodaj komentarz

Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.

Potrzebujesz
wystawić fakturę?

Zrób to za darmo z programem IFIRMA!

  • Wszystkie rodzaje faktur
  • Baza kontrahentów
  • Program magazynowy
  • Wsparcie techniczne BOK
Załóż darmowe konto

Może te tematy też Cię zaciekawią

Biuro rachunkowe - ifirma.pl

Mobilnie. Wszędzie

Z ifirma.pl masz księgowość w swoim telefonie. Wysyłaj dokumenty, sprawdzaj salda i terminy online, gdziekolwiek jesteś. Aplikację znajdziesz na najpopularniejszych platformach.

Mobilnie