Skarga do UOKiK – jak przedsiębiorca może zgłosić naruszenie prawa konkurencji?

×

Czyny nieuczciwej konkurencji

Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej.

Co do zasady za czyn nieuczciwej konkurencji uznaje się działanie sprzeczne z przepisami prawa lub normami etycznymi, które może zagrażać lub naruszać interesy innego przedsiębiorcy bądź klienta. Czyny nieuczciwej konkurencji stanowią głównie działania przedsiębiorców, które są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i które naruszają interesy innych przedsiębiorców lub konsumentów.

Do działań stanowiących nieuczciwą konkurencję należą w szczególności:

• wprowadzające w błąd oznaczenie firmy,
• fałszywe lub oszukańcze podanie pochodzenia geograficznego towarów lub usług,
• mylące oznaczanie produktów lub usług,
• naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
• nakłanianie do zerwania lub niewykonania umowy,
• kopiowanie produktów,
• rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji lub nieuczciwe zachwalanie,
• utrudnianie dostępu do rynku,
• przekupstwo osób pełniących funkcje publiczne,
• stosowanie nieuczciwej lub zakazanej reklamy,
• organizowanie systemu sprzedaży lawinowej,
• prowadzenie działalności w systemie konsorcyjnym,
• bezzasadne wydłużanie terminów płatności za towary i usługi.

Nieuczciwe praktyki rynkowe również można zgłosić do UOKiK. Dotyczą one głównie działań wprowadzających konsumentów w błąd lub naruszających ich prawa, np.:

• reklamy wprowadzające w błąd, np. fałszywe obietnice korzyści,
• agresywne praktyki handlowe, np. wywieranie presji na zakup,
• ukrywanie istotnych informacji, np. zatajenie dodatkowych kosztów,
• podszywanie się pod inną firmę,
• automatyczne przedłużanie umów na niekorzystnych warunkach.

Więcej na temat nieuczciwych praktyk rynkowych przeczytasz tutaj.

Zarówno konsument, jak i przedsiębiorca mogą zgłaszać naruszenia związane z czynami nieuczciwej konkurencji, jednak ich możliwości różnią się w zależności od charakteru sprawy:

• Konsument może zgłaszać nieuczciwe praktyki rynkowe i wprowadzanie w błąd, ale nie może zgłaszać wszystkich czynów nieuczciwej konkurencji.
• Przedsiębiorca może zgłaszać wszystkie czynności nieuczciwej konkurencji, takie jak naśladownictwo produktów, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa czy praktyki antykonkurencyjne w postaci zakazu zawierania porozumień antykonkurencyjnych między przedsiębiorcami (np. ustalanie cen, podział rynku) czy też nadużywanie pozycji dominującej (np. narzucanie nieuczciwych warunków sprzedaży).

Niewątpliwie ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurenci przewiduje szeroki katalog czynów naruszających prawo konkurencji. Dodatkowo z ustawy tej wprost wynikają zasady odpowiedzialności cywilnoprawnej i karnoprawnej za czyny nieuczciwej konkurencji, dzięki czemu przedsiębiorcy oraz konsumenci mają zapewnioną ochronę przed działaniami naruszającymi uczciwość rynkową. Dzięki temu system prawny umożliwia dochodzenie roszczeń oraz nakładanie sankcji na podmioty dopuszczające się takich działań, co sprzyja uczciwej konkurencji i stabilności gospodarczej.

Więcej na temat odpowiedzialności prawnej za czyny nieuczciwej konkurencji przeczytasz w tym artykule.

Naruszenie prawa konkurencji

Jak przedsiębiorca może zgłosić naruszenie prawa konkurencji? Przede wszystkim przedsiębiorca, który chce zgłosić naruszenie prawa konkurencji, powinien złożyć skargę do Prezesa UOKIK. Poniżej przedstawiamy krok po kroku, jak to zrobić.

1. IDENTYFIKACJA NARUSZENIA KONKURENCJI
   • Przedmiotem naruszenia prawa konkurencji mogą być przykładowo:
     • nieuczciwe praktyki rynkowe,
     • nieuczciwe praktyki handlowe,
     • praktyki ograniczające dostęp do rynku,
     • porozumienia antykonkurencyjne,
     • nadużywanie pozycji dominującej,
     • nieuczciwa konkurencja.
2. SPORZĄDZENIE ZGŁOSZENIA
   • Każdy może zgłosić Prezesowi UOKIK na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania czynu nieuczciwej konkurencji wraz z uzasadnieniem.
   • Zgłoszenie powinno zawierać:
     • wskazanie przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję,
     • opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia,
     • wskazanie przepisu ustawy, którego naruszenie zarzuca zgłaszający zawiadomienie,
     • uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy, czyli wskazanie w treści zgłoszenia dowodów i konieczne jest ich przedłożenie do zawiadomienia,
     • dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie (chyba że zawiadomienie ma być anonimowe; wówczas danych zgłaszającego nie wskazujemy).
3. ZŁOŻENIE ZAWIADOMIENIA DO PREZESA UOKIK
   • Zgłoszenie można złożyć:
     • elektronicznie przez ePUAP: /UOKiK/SkrytkaESP,
     • pisemnie przez wysłanie zawiadomienia na adres: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Departament Ochrony Konkurencji, plac Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa,
     • telefonicznie pod numerem telefonu 22 55 60 560,
     • anonimowo przez specjalną platformę dla sygnalistów (ważne – w przypadku anonimowych zgłoszeń przedsiębiorca nie będzie mógł nawiązać bezpośredniego kontaktu z urzędnikami, co może utrudnić dalsze prowadzenie sprawy).
4. ZAKOŃCZENIE POSTĘPOWANIA
   • UOKiK powinien wydać rozstrzygnięcie w terminie 1 miesiąca od dnia wpływu do UOKIK, a w sprawach szczególnie skomplikowanych nie później niż w ciągu 2 miesięcy.
   • Jeśli zgłoszenie będzie uzasadnione, UOKiK rozpocznie postępowanie wyjaśniające, w trakcie którego może zażądać od przedsiębiorcy przedstawienia dokumentów, dowodów lub udzielenia dodatkowych niezbędnych wyjaśnień dotyczących zgłoszonego naruszenia.
   • Jeśli po przeprowadzeniu analizy UOKIK stwierdzi, że doszło do naruszenia prawa konkurencji, może przejść do postępowania antymonopolowego – w ramach tego postępowania UOKiK będzie mógł nałożyć kary finansowe na przedsiębiorcę, zalecić zakończenie praktyk naruszających konkurencję lub podjąć inne działania mające na celu przywrócenie zasad rynkowej rywalizacji.

Wniosek leniency, czyli program łagodzenia kar

Odstąpienie od nakładania przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej (lub obniżenia jej wysokości) za naruszenie zakazu porozumień antykonkurencyjnych (wniosek leniency) zostało uregulowane w przepisie art. 113a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Wniosek leniency (ang. leniency application) to specjalna procedura, która pozwala przedsiębiorcy ubiegającemu się o łagodniejsze traktowanie, w przypadku gdy bierze on udział w nieuczciwych praktykach antykonkurencyjnych, takich jak kartel czy porozumienie ograniczające konkurencję. W ramach tej procedury przedsiębiorca, który zgłasza swoją rolę w takim porozumieniu, może liczyć na złagodzenie kary lub nawet całkowite jej uchylenie, pod warunkiem że spełni określone warunki.

Jest to procedura, w ramach której przedsiębiorcy, którzy biorą udział w nielegalnych porozumieniach antykonkurencyjnych (np. kartelach), mogą zgłosić swoją rolę w tych działaniach w zamian za złagodzenie kary finansowej. W szczególności wnioskodawcy mogą ubiegać się o odstąpienie od wymierzenia kary lub obniżenie wysokości kary w zamian za współpracę w wyjaśnianiu sprawy.

W zakresie programu łagodzenia kar należy zapamiętać:

• Przedsiębiorca, który zawarł porozumienie naruszające przepisy antymonopolowe (zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy lub art. 101 TFUE), może złożyć wniosek do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) o odstąpienie od nałożenia kary za udział w tym porozumieniu. Taki wniosek powinien zawierać szczegóły dotyczące porozumienia, takie jak uczestnicy, produkty, usługi, terytorium, cel porozumienia, sposób jego funkcjonowania oraz rola wnioskodawcy w tym porozumieniu.
• Przedsiębiorca, który nie spełnia wszystkich warunków do odstąpienia od kary, może złożyć wniosek o obniżenie kary (ważne – przedsiębiorcą może taki wniosek złożyć, pod warunkiem że wcześniej nie złożył wniosku o odstąpienie od kary, a ten nie został uwzględniony przez Prezesa UOKiK).
• Aby wniosek o odstąpienie od kary został uwzględniony, przedsiębiorca musi spełnić określone warunki, w tym: dostarczenie nowych dowodów, podjęcie współpracy z UOKiK oraz zaprzestanie uczestnictwa w porozumieniu.
• Obniżenie kary w zależności od kolejności zgłoszenia:
  • wnioskodawcy, którzy jako pierwsi złożą wniosek leniency, mogą liczyć na większe obniżenie kary (od 30% do 50% obniżki w zależności od etapu procedury);
  • kolejni wnioskodawcy otrzymają mniejsze obniżenie kary (20% – 30% dla drugiego zgłaszającego i maksymalnie 20% dla kolejnych).
• Jeśli przedsiębiorca, który złożył wniosek o obniżenie kary w jednej sprawie, zgłosi kolejny przypadek porozumienia (nawet jeśli jeszcze nie wszczęto postępowania), może uzyskać dodatkową korzyść w postaci większej obniżki kary lub nawet odstąpienia od wymierzenia kary w sprawie dotyczącej nowego porozumienia.

Podsumowanie

Przedsiębiorcy, którzy pośrednio lub bezpośrednio zderzą się z działaniami innych podmiotów noszących znamiona naruszenia prawa konkurencji, mają możliwość zgłoszenia takich naruszeń do UOKiK. Zgłoszenie takie może przyczynić się do ukarania sprawców tychże działań, co pomoże zachować równowagę na rynku gospodarczym.