Umowa sprzedaży, to umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy na własność innej osoby (nabywcy). Kodeks cywilny wyróżnia kilka szczególnych rodzajów sprzedaży, tj. sprzedaż (bezpośrednia), sprzedaż na raty, sprzedaż na próbę, sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej, sprzedaż z prawem odkupu i sprzedaż z prawem pierwokupu.
Jeśli chcesz wiedzieć czym się charakteryzuje sprzedaż na raty, jakie elementy powinna zawierać umowa i jak od niej odstąpić, to przeczytaj niniejszy artykuł.
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cen [por. 535 § 1 Kodeksu cywilnego].
Przedmiotem sprzedaży mogą być nie tylko dowolne rzeczy ruchome i nieruchome, np. komputer, samochód, dom jednorodzinny, mieszkanie, nieruchomość gruntowa, ale również energia, prawa oraz wody pożytki, zwierzęta czy też zbiory rzeczy i praw.
Stronami umowy sprzedaży są:
Do obowiązków sprzedawcy należy:
Do obowiązków kupującego należy:
Warto zapamiętać, że cenę można określić przez wskazanie podstaw do jej ustalenia, a jeżeli z okoliczności wynika, że strony miały na względzie cenę przyjętą w stosunkach danego rodzaju, poczytuje się w razie wątpliwości, że chodziło o cenę w miejscu i czasie, w którym rzecz ma być kupującemu wydana.
– zasada swobody umów umożliwia ustalenie wysokości ceny sprzedaży.
Od umowy sprzedaży istnieje możliwość odstąpienia od niej, w przypadku pozostawiania w zwłoce w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy albo gdy zidentyfikowana zostanie wada w rzeczy sprzedanej.
W zakresie pozostawania w zwłoce, przepisy Kodeksu cywilnego stanowią m.in., iż jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki [por. art. 491 § 1 Kodeksu cywilnego].
Z kolei na zasadnie przepisu art. 492 Kodeksu cywilnego Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.
Powyższa regulacja znajduje zastosowanie gdy:
Z kolei jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady [por. art. 560 § 1 Kodeksu cywilnego].
Oświadczenie o odstąpieniu od umowy jest jednostronnym oświadczeniem woli i oznacza, że strona zrzeka się kwestii zobowiązaniowych wynikających z zawartej umowy – wówczas taka umowa uznawana jest za niezawartą.
Zgodnie z przepisem art. 583 Kodeksu cywilnego:
Przedmiotem sprzedaży ratalnej mogą być nie tylko dowolne rzeczy ruchome i nieruchome, np. komputer, samochód, dom jednorodzinny, mieszkanie, nieruchomość gruntowa, ale również energia, prawa oraz wody pożytki, zwierzęta czy też zbiory rzeczy i praw.
Stronami umowy sprzedaży ratalnej są:
Do obowiązków sprzedawcy należy:
Do obowiązków kupującego należy:
– w przypadku, gdy przedmiotem sprzedaży na raty będą rzeczy oznaczone co do tożsamości (sprzedaż konkretnego samochodu osobowego), to do czynności związanej z przeniesieniem własności rzeczy wystarczyć będzie samo zawarcie umowy, z kolei w sytuacji, gdy sprzedaż dotyczyć będzie rzeczy oznaczonych gatunkowo (np. sprzedaż jabłek), to przeniesienie prawa własności nastąpi w chwili wydania rzeczy kupującemu.
Przepisy Kodeksu cywilnego stanowią, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty może być przez umowę wyłączona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne [por. art. 584 Kodeksu cywilnego].
– umowa nie może utrudnić kupującemu wykonania uprawnień z tytułu rękojmi.
Nie jest dopuszczalne stosowanie klauzul, które mogłyby modyfikować reżim odpowiedzialności sprzedawcy na niekorzyść kupującego poprzez przykładowo ograniczanie lub wyłączanie możliwości skorzystania przez kupującego z uprawnień przysługujących mu na podstawie przepisów o rękojmi [tak K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023].
Warto w tym miejscu wskazać, iż w przepisach art. 556 i nast. Kodeksu cywilengo uregulowano ogólne kwestie związane z rękojmią. Zgodnie zatem z przepisem art. 556 Kodeksu cywilnego Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).
Z kolei zgodnie z przepisem art. 556(1) § 1 KC, w szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi obejmuje dwa rodzaje wad: fizyczne i prawne. Wada fizyczna rzeczy uregulowana została w art. 556(1) KC, natomiast wada prawna – w art. 556(3) KC. Ustawodawca nie definiuje samego pojęcia wady. W orzecznictwie podkreśla się, że wada nie może być jednocześnie wadą fizyczną i prawną [por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2018 r., sygn.. akt IV CSK 323/17].
Z kolei jeśli chcesz wiedzieć czym jest gwarancja przy sprzedaży, to przeczytaj ten artykuł.
Cechą charakterystyczną dla sprzedaży rzeczy na raty jest płatność ceny w ratach. Cena sprzedaży danego przedmiotu jest z góry znana stronie kupującej, jednakże płacona jest ona w ratach, a ich wymagalność określana jest przepisami umowy sprzedaży. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze należy trzymać się sztywno harmonogramu spłaty nabytego przedmiotu, albowiem możliwa jest zapłata ceny przed jej terminem.
Kupujący może płacić raty przed terminem płatności. W razie przedterminowej zapłaty kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów Narodowego Banku Polskiego [por. art. 585 Kodeksu cywilnego].
Celem powyższego przepisu jest wyłączenie możliwości umownego wprowadzenia zakazu zapłaty raty przed terminem płatności, co oznacza, że możliwa jest wcześniejsza spłata zobowiązania (ceny) przez kupującego. W literaturze, co szczególnie istotne, wskazuje się, że prawo do zapłaty raty przed terminem płatności i korzyści z tym związane po stronie kupującego nie wiążą się z koniecznością nadpłacenia raty w pełnej wysokości. Wystarczające jest nadpłacenie jedynie części kolejnej raty, odliczając równocześnie przy wpłacie odpowiednią część zaoszczędzonych odsetek [tak M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022].
Zgodnie z przepisem 586 Kodeksu cywilnego:
Gdy dojdzie do wystąpienia po stronie kupującego zwłoki z zapłatą ceny w przypadku zawarcia umowy sprzedaży na raty, to powyższy przepis uregulował dwie kwestie związane z ochroną sprzedawcy, tj.:
Z przepisu art. 586 § 2 Kodeksu cywilnego wynika prawo do odstąpienia od umowy, które wywołuje skutki ex tunc, czyli czynność prawna uważana jest za niebyłą od samego początku. Jednakże istotne jest zapamiętanie tego, kiedy sprzedawca będzie mógł odstąpić od umowy – albowiem taka możliwość zachodzi tylko wówczas, gdy kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat, a łączna suma zaległych rat przewyższa 1/5 całej ceny sprzedaży. CO szczególnie istotne nie muszą to być raty następujące po sobie, istotne jest aby chodziło tu o co najmniej dwie raty. W takiej sytuacji przepis wymaga, aby sprzedawca wyznaczył kupującemu odpowiedni termin dodatkowy dla zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu tak wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Należy zapamiętać, że niespełnienie powyższych warunków uniemożliwia sprzedawcy skuteczne odstąpienie od umowy.
Jeśli dojdzie już do odstąpienia skutecznego od umowy, to analogicznie jak w przypadku sprzedaży strony mają obowiązek zwrócić sobie wzajemnie to, co otrzymały od siebie wzajemnie na podstawie zawartej uprzednio umowy, a odstępujący może także żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
– w przypadku odstąpienia od umowy, kupujący zobowiązany będzie do zwrotu rzeczy sprzedanej, natomiast sprzedawca do zwrotu dotychczas uiszczonej ceny sprzedaży. Oświadczenie o odstąpieniu od umowy powinno zostać złożone na piśmie, a termin jego złożenia wynosi 14 dni od momentu podpisania umowy sprzedaży na raty.
Z kolei kupujący jako konsument ma 14 dni na złożenie ewentualnego oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Z kolei termin na odstąpienie od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa biegnie:
Pierwsze rozwiązanie stosuje się do umów, które zobowiązują przedsiębiorcę do przeniesienia własności rzeczy i do jej wydania konsumentowi, z kolei drugie dotyczy wszystkich pozostałych umów.
Przepis art. 588 Kodeksu cywilnego stanowi, że:
Z powyższego wynika, że:
Wzór umowy sprzedaży na raty możesz pobrać tutaj.
Sprzedaż na raty stanowi niewątpliwie atrakcyjną formę sprzedaży, w sytuacji gdy kupujący nie ma możliwości jednorazowego nabycia i opłacenia przedmiotu zakupu. Warto jednak pamiętać, że obowiązkiem Kupującego jest uiszczanie rat zgodnie z przyjętym w umowie harmonogramem, albowiem zaległość w postaci już dwóch rat daje sprzedawcy możliwość do odstąpienia od umowy.
Jeśli chcesz wiedzieć jak wygląda proces odstąpienia od umowy zawartej na odległość, to przeczytaj ten artykuł.
Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.
Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.
Z Biurem Rachunkowym i aplikacją IFIRMA masz wszystko pod kontrolą i w jednym narzędziu!