Sprzedaż środka trwałego a podstawa wymiaru składki zdrowotnej

Nowe zasady rozliczania składki zdrowotnej wprowadzone przez Polski Ład od 2022 roku nieustannie rodzą pytania i wątpliwości. Temat rozliczania składki zdrowotnej wydaje się być niewyczerpalny, a im bardziej się w niego zagłębiamy, tym więcej jest problemów. Dlatego tak często na naszych łamach powracamy do tego zagadnienia.W dzisiejszej publikacji zajmiemy się obliczaniem podstawy wymiaru składki zdrowotnej przy sprzedaży środka trwałego.

Odpłatne zbycie składnika majątkowego – opodatkowanie w PIT

W przypadku przedsiębiorców, którzy wybrali opodatkowanie na zasadach ogólnych – według skali podatkowej lub podatkiem liniowym, mają oni możliwość pomniejszania przychodów o podatkowe koszty uzyskania, wśród których znajdują się również odpisy amortyzacyjne. W takim przypadku obliczenie dochodu ze sprzedaży środka trwałego odbywa się według zasad wynikających z przepisów.

Wyliczenie dochodu z odpłatnego zbycia składnika majątkowego w praktyce oznacza przychód pomniejszony o niezamortyzowaną część środka trwałego.

Przykład 1

Pani Marta opłaca podatek dochodowy na zasadach ogólnych według skali podatkowej, korzysta ze zwolnienia od podatku VAT. W 2016 roku zakupiła samochód na firmę za kwotę 60.000 zł, do końca 2021 roku samochód został w pełni zamortyzowany. W 2022 roku samochód został sprzedany za kwotę 20.000 zł. W podstawie do obliczenia zaliczki na PIT znajdzie się kwota 20.000 zł.

Przykład 2

Pani Ilona od lat jest na skali podatkowej, korzysta ze zwolnienia przedmiotowego w VAT. W 2015 roku zakupiła maszynę za kwotę 120.000 zł, którą sprzedała w 2020 roku za kwotę 70.000 zł. Wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych stanowi kwotę 85.000 zł, niezamortyzowana została kwota 35.000 zł (120.000 zł – 85.000 zł), która zostanie zaksięgowana do kosztów uzyskania przychodów.

W PKPiR zostanie zaksięgowany przychód ze sprzedaży w kwocie 70.000 zł w kol. 8, jako pozostałe przychody. Natomiast kwota 35.000 zł, która stanowi niezamortyzowaną wartość środka trwałego zostanie ujęta w kosztach w kol. 13, jako pozostałe wydatki.

Odpłatne zbycie środka trwałego a składka zdrowotna

Najczęściej dochód ustalany na potrzeby obliczania zaliczki na podatek dochodowy znajdzie się w podstawie do naliczania składki zdrowotnej, jednak od tej zasady jest kilka istotnych wyjątków, a jednym z nich jest dochód uzyskany z odpłatnego zbycia składników majątkowych.

Przy sprzedaży środka trwałego warto pamiętać o jednym ważnym wyjątku, jakim jest rozliczenie sprzedaży środka trwałego w okresie zawieszenia działalności gospodarczej.

Sprzedaż środka trwałego a podstawa wymiaru składki zdrowotnej

Mając na uwadze powyższe ustalenia zobaczmy, w jaki sposób powinna zostać wyliczona podstawa wymiaru składki zdrowotnej w przypadku sprzedaży środka trwałego.

Przykład 3

Pani Aneta zakupiła samochód osobowy w 2016 roku do firmy za kwotę 80.000 zł, który został w pełni zamortyzowany do końca 2021 roku. W maju 2022 roku postanowiła sprzedać samochód i otrzymała kwotę ze sprzedaży 20.000 zł. Dla celów podatku dochodowego dochód ze sprzedaży wyniósł 20.000 zł. Z uwagi na zmianę zasad naliczania składki zdrowotnej przy ustalaniu podstawy do naliczania składki zdrowotnej należy dochód ze sprzedaży pomniejszyć o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów do końca 2021 roku, w naszym przypadku jest to kwota 80.000 zł. Oznacza to, że dochód do naliczania składki zdrowotnej wyniesie minus 60.000 zł (20.000 zł – 80.000 zł), czyli pani Aneta poniosła stratę, ponieważ wyliczenie dało nam kwotę ujemną. W takim przypadku przedsiębiorca powinien przyjąć w podstawie do naliczania składki zdrowotnej kwotę 0 zł.

W praktyce oznacza to, że pani Aneta nie może pomniejszyć dochodu z podstawowej działalności gospodarczej o stratę ze sprzedaży środka trwałego w kwocie 60.000 zł w celu obliczenia składki zdrowotnej.
Takie podejście zostało także potwierdzone w wydanej decyzji przez ZUS z dnia 03.08.2022 r. nr DI/200000/43/882/2022. Potwierdzono, że na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej dochód w podstawowej działalności gospodarczej nie powinien być pomniejszony o stratę powstałą ze sprzedaży środka trwałego, jednak wiele osób nie do końca zgadza się z tym stanowiskiem.

Przykład 4

Pan Piotr zakupił maszynę do firmy za kwotę 120.000 zł, którą sprzedał w lipcu 2022 roku za kwotę 60.000 zł. Do końca 2021 roku maszyna została zamortyzowana w kwocie 50.000 zł, w 2022 roku amortyzacja wyniosła 20.000 zł, a 50.000 zł do dnia sprzedaży nie zostało zamortyzowane.

W tym przypadku przy obliczaniu dochodu do naliczenia składki zdrowotnej nie będą uwzględniane odpisy amortyzacyjne dokonane do końca 2021 roku, a więc wyliczenie będzie wyglądało następująco:
60.000 zł – 120.000 zł + 20.000 zł = – 40.000 zł
Z uwagi na to, że z wyliczenia wychodzi strata do naliczenia składki zdrowotnej przyjęto dochód 0 zł:

Zobaczmy jeszcze jak będzie wyglądało rozliczenie składki zdrowotnej, jeżeli zakup miał miejsce po 2021 roku i nie były naliczane odpisy amortyzacyjne do końca 2021 roku.

Przykład 5

Pan Paweł zakupił środek trwały w lutym 2022 roku za kwotę 60.000 zł i sprzedał go w marcu 2023 roku. Do dnia sprzedaży dokonał odpisów amortyzacyjnych w kwocie 20.000 zł, pozostała niezamortyzowana kwota 40.000 zł, środek trwały został sprzedany za kwotę 50.000 zł. Rozliczenie sprzedaży będzie wyglądało następująco:

Wyliczenie dochodu ze sprzedaży:
50.000 zł – 60.000 zł + 20.000 zł = 10.000 zł

Pan Paweł zapłaci zaliczkę na podatek PIT i składkę zdrowotną od takiej samej podstawy, czyli od kwoty 10.000 zł.

Sprzedaż środka trwałego u ryczałtowca a podstawa składki zdrowotnej

Przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym mają również obowiązek ujmowania środków trwałych na wykazie takich środków. W momencie sprzedaży przychód z odpłatnego zbycia składników majątkowych znajdzie się w przychodach do opodatkowania 3% stawką ryczałtu, bez względu na stawkę stosowaną w podstawowej działalności gospodarczej. Taki przychód znajdzie się również w limicie do naliczania składki zdrowotnej.

Przykład 6

Pani Lucyna w prowadzonej działalności gospodarczej wybrała zryczałtowany podatek dochodowy. Do końca listopada 2022 roku jej przychody wyniosły 280.000 zł. Jednak po sprzedaży środka trwałego w tym samym miesiącu na kwotę 30.000 zł przychody przekroczyły kwotę 300.000 zł. Oznacza to, że za miesiące listopad i grudzień 2022 r. pani Lucyna zapłaci wyższą składkę zdrowotną a w rozliczeniu rocznym składka zdrowotna będzie wyliczona jako iloczyn 12 miesięcy i kwoty 1.007,81 zł, ponieważ taką składkę zdrowotną opłacali przedsiębiorcy za 2022 rok przy przychodach powyżej 300.000 zł.

Sprzedaż środka trwałego po zmianie formy opodatkowania a składka zdrowotna

Odrębną kwestią będzie stanowiło rozstrzygnięcie, w jaki sposób sprzedaż środka trwałego powinna być rozliczona w podstawie do naliczania składki zdrowotnej po zmianie formy opodatkowania.

Przykład 7

Pan Michał zakupił środek trwały w 2019 roku za kwotę 60.000 zł a sprzedał w marcu 2022 roku za kwotę 30.000 zł. W latach 2019-2021 wybrał opodatkowanie ryczałtem, odpisy amortyzacyjne dokonane w tym czasie wyniosły 40.000 zł. Począwszy od 2022 roku przeszedł na skalę podatkową, do dnia sprzedaży ujął w kosztach podatkowych z tytułu odpisów amortyzacyjnych kwotę 3.000 zł, na moment sprzedaży pozostała niezamortyzowana kwota 17.000 zł. W tym przypadku odpisy amortyzacyjne naliczone w latach 2019-2021 nie znajdą się w kosztach uzyskania przychodów a dochód dla celów obliczenia zaliczki na podatek wyniesie: 30.000 zł (przychód ze sprzedaży) – 17.000 zł (niezamortyzowana wartość środka trwałego) = 13.000 zł

Kwota 13.000 zł znajdzie się zarówno w podstawie do naliczenia zaliczki na podatek dochodowym, jak i składki zdrowotnej.
Jak napisaliśmy wcześniej, co do zasady odpisy amortyzacyjne dokonane do końca 2021 roku pomniejszają dochód brany pod uwagę przy obliczaniu składki zdrowotnej, ale muszą być one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów a jak wiemy na ryczałcie nie ma takiej możliwości. W związku z powyższym rozliczenie sprzedaży w związku ze zmianą formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne będzie dokonywane na zasadach opisanych powyżej.

Sprzedaż składników majątkowych do kwoty 10.000 zł a składka zdrowotna

Obecnie przedsiębiorca ma obowiązek ujmować w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych te składniki majątkowe, których wartość początkowa przekracza kwotę 10.000 zł. Poniżej tej kwoty zakupione składniki na potrzeby firmy mogą zostać od razu zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Podsumowanie

Sprzedaż środka trwałego czy niskocennego składnika majątkowego w prowadzonej działalności gospodarczej stanowi przychód w działalności i znajdzie się w podstawie do opodatkowania podatkiem dochodowym. Począwszy od 2022 roku dochód/przychód ze sprzedaży składnika majątkowego znajdzie się także w podstawie do naliczania składki zdrowotnej. Przy czym w przypadku składki zdrowotnej odpisy amortyzacyjne naliczane do końca 2021 roku będą pomniejszały dochód do składki zdrowotnej. W okresie, w którym dojdzie do sprzedaży bardzo często od innej kwoty dochodu będzie naliczana zaliczka w PIT, a od innej składka zdrowotna. Na uwagę zasługuje rozliczenie straty powstałej przy wyliczaniu dochodu do składki zdrowotnej, sprawa nie jest do końca oczywista. Zacytowaliśmy co prawda jedną interpretację ZUS, z której wynika, że taka strata nie pomniejsza dochodu z podstawowej działalności gospodarczej na potrzeby obliczenia składki zdrowotnej. Z takim podejściem nie do końca można się zgodzić tym bardziej, że nie ma przepisów, które wprost regulowałyby ten temat. Z uwagi na brak wyjaśnień i sprzeczne informacje, jakie można uzyskać na infolinii ZUS pozostawiamy ten temat nierozstrzygnięty. W takich przypadkach należałoby skontaktować się z ZUS lub złożyć wniosek o wydanie interpretacji. Na ryczałcie przedsiębiorca doliczy przychód ze sprzedaży składnika majątkowego do przychodów z działalności gospodarczej, który sumuje się do limitu przychodów, od których nalicza się składkę zdrowotną. Zmiana formy opodatkowania może także wprowadzić zawirowania w rozliczeniu składki zdrowotnej, o czym także napisano w publikacji. Jak widać rozstrzyganie zagadnień z rozliczaniem składki zdrowotnej w dalszym ciągu budzi wiele emocji i aż prosi się, żeby zostały wydane objaśnienia w tej sprawie lub doszło do zmiany przepisów.