Ubezpieczenia: Co się zmieniło w 2022 r., a co nas czeka w 2023 r.

---

Zmiana przepisów nie dotyczy tylko podatków, każdy przedsiębiorca ma również obowiązek opłacania składek ZUS. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się zmianami w ubezpieczeniach, jakie weszły w życie w 2022 roku i tymi, które zaczną obowiązywać w 2023 roku.

O jakich zmianach w ubezpieczeniach będziemy pisać?

W ostatnim czasie najwięcej mówi się i pisze o składce zdrowotnej. Jednak przepisy ubezpieczeniowe to nie tylko ta składka, dlatego dzisiaj spojrzymy szerzej na te zmiany, które w ostanim czasi zostały wprowadzone, jednak nie były zbyt często omawiane.

Zmiany w ubezpieczeniach w 2022 roku:
Składka chorobowa niezapłacona w terminie
Korygowanie rozliczeń ZUS
Zawiadomienie płatnika o wysokości składki wypadkowej
Odzyskiwanie zaległości z tytułu składek ZUS
Wnioski o wydanie zaświadczenia A1
Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego
Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu
Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci pracodawcy
Zmiany w ubezpieczeniach w 2023 roku:
Obowiązek posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS
Rozłożenie należności z tytułu składek ZUS na raty

   

Składka chorobowa niezapłacona w terminie

Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą może sam zdecydować, czy będzie opłacał ubezpieczenie chorobowe, składka na to ubezpieczenie w jego przypadku jest dobrowolna. Jednak przed podjęciem ostatecznej decyzji powinien wiedzieć, że jeżeli nie będzie opłacał składki chorobowej, to zostanie pozbawiony prawa do wypłaty zasiłków:

• chorobowego,
• opiekuńczego,
• rehabilitacyjnego,
• macierzyńskiego,
• ojcowskiego.

Ponadto przedsiębiorca nabywa prawo do zasiłku pod warunkiem, że upłynął 3 miesięczny okres podlegania pod ubezpieczenie chorobowe, wyjątkiem jest zasiłek macierzyński, gdzie nie obowiązuje okres wyczekiwania, można przystąpić do ubezpieczenia chorobowego przed dniem porodu. Zobaczmy co się zmieniło z tytułu braku terminowej zapłaty składki chorobowej począwszy od 2022 roku.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Terminowe opłacanie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe	Nieterminowe opłacanie dobrowolnej składki chorobowej przez przedsiębiorcę, osobę współpracującą lub duchownego powodowało, że ubezpieczenie chorobowe ustało, a osoba zainteresowana była pozbawiona prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego	Nieterminowe opłacenie składki chorobowej nie pozbawi prawa do wypłaty zasiłków. Świadczenie nie będzie przysługiwało, jeżeli w dniu powstania do niego prawa dana osoba będzie posiadała zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2023 roku jest to kwota: 34,90 zł do 30.06.2023 r. i 36 zł od 01.07.2023 r. Jeśli zadłużenie zostanie spłacone, to przedsiębiorca otrzyma świadczenie, przy czym należy pamiętać, że musi to nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia nabycia prawa do świadczenia. Po tym terminie prawo do świadczeń ulega przedawnieniu

Korygowanie rozliczeń ZUS

Do końca 2021 roku płatnicy mogli dokonywać korygowania rozliczeń bez ograniczeń czasowych. Począwszy od 2022 roku zostały wprowadzone ramy czasowe.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Korekty imiennych raportów rozliczeniowych	Płatnik mógł składać korekty raportów w dowolnym okresie, nie był ograniczony czasowo	Po zmianie przepisów korekty imiennych raportów rozliczeniowych będą mogły być składane w terminie: do 1 stycznia 2024 r. – za okresy rozliczeniowe do grudnia 2021 r., 5 lat od daty opłacenia składki – za okresy rozliczeniowe od 1 stycznia 2022 r. Począwszy od 2024 r. nie będzie już można korygować dokumentów rozliczeniowych za okres do grudnia 2021 r. Zmiana wymiaru składek i kwoty składek na kontach ubezpieczonych będzie możliwa tylko na podstawie prawomocnej decyzji lub prawomocnego wyroku sądu

Zawiadomienie płatnika o wysokości składki wypadkowej

ZUS zaczyna odchodzić od papierowego składania i przesyłania dokumentów, co jest widoczne w każdym obszarze działania. W związku z tym zmieniła się również formuła powiadomienia płatnika o wysokości składki wypadkowej.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Informacja o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe	Taka informacja była przesyłana przez ZUS w formie papierowej	Począwszy od roku składkowego 1.04.2022 r.-31.03.2023 r. ZUS doręcza informacje o wyliczonej składce na ubezpieczenie wypadkowe w postaci elektronicznej i zamieszcza je na profilu informacyjnym PUE ZUS

Odzyskiwanie zaległości z tytułu składek ZUS

Przedsiębiorcy, z różnych powodów, mogą doprowadzić do powstania zaległości z tytułu składek ZUS. Przed zmianą przepisów egzekwowanie zadłużenia mogło być przeprowadzane jedynie na drodze postępowania egzekucyjnego – administracyjnego lub sądowego. Wszczęcie egzekucji zawsze generuje dodatkowe koszty i to wcale niemałe, dlatego postanowiono, że począwszy od 2022 r. możliwe jest zaspokajanie zadłużenia również w innej formie.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Odzyskiwanie zaległości z tytułu składek ZUS	Wszczęcie egzekucji administracyjnej lub sądowej	Zadłużenie w ZUS może być egzekwowane również z wypłat: emerytur, rent lub zasiłków. Poszerzony został katalog sposobów odzyskiwania należności ZUS

Wnioski o wydanie zaświadczenia A1

Zaświadczenie A1 jest wydawane na potwierdzenie, że w okresie pracy poza granicami Polski daną osobę obejmują polskie przepisy, a więc składki powinny być opłacane w Polsce. Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia A1 może wystąpić: pracodawca, pracownik, osoby wykonujące pracę na własny rachunek.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Zaświadczenia A1 o podleganiu ubezpieczeniom społecznym w Polsce	Wnioski o wydanie zaświadczenia A1 mogli złożyć płatnicy składek i ubezpieczeni. Można to było zrobić pisemnie lub za pośrednictwem PUE ZUS. Zaświadczenia wystawiane przez PUE ZUS nie miały mocy dokumentu urzędowego w rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego (KPA).	Wnioski o wydanie zaświadczenia A1 można złożyć tylko elektronicznie, złożenie wniosku w formie papierowej jest możliwe tylko w uzasadnionych przypadkach. Zaświadczenia A1 są wydawane wyłącznie w formie elektronicznej, w wyjątkowych sytuacjach papierowo. Wydruk elektronicznego zaświadczenia A1 ma moc dokumentu urzędowego

Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego

Bardzo często jeszcze w trakcie pobierania zasiłku chorobowego może wystąpić okoliczność, w której dojdzie do ustania tytułu do ubezpieczenia chorobowego. Najczęściej dotyczy to przypadków, w których dochodzi do rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę. W takich przypadkach wypłata zasiłku chorobowego jest kontynuowana, ale tylko do upływu określonych terminów.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego	Zasiłek chorobowy przysługiwał za cały okres zasiłkowy 182 dni lub 270 dni	Po zmianie okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia został skrócony do 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy z powodu: gruźlicy, ciąży, poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianych dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów W takich przypadkach zasiłek chorobowy można otrzymywać nie dłużej niż przez 182 lub 270 dni – gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub przypada w trakcie ciąży

Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu

Pobyt w szpitalu do końca 2021 roku wiązał się w wypłatą niższej kwoty zasiłku chorobowego za ten okres. Ta zasada zmieniał się od 1 stycznia 2022 r.

Obszar zmiany	Przed zmianą do końca 2021 roku	Po zmianie od 1 stycznia 2022 r.
Zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu	Miesięczny zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku. Pracownik, który ukończył 50 lat za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dni otrzymał zasiłek w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku	Po zmianie miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku

Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci pracodawcy

W życiu wiele okoliczności jest od nas niezależnych, jedną z nich jest śmierć. W omawianej tematyce mówimy o tym w kontekście wypłaty zasiłku macierzyńskiego w przypadku śmierci pracodawcy. Na szczęście przepisy w tym zakresie zostały zmienione począwszy od 1 stycznia 2022 r.

Obszar zmiany Przed zmianą do końca 2021 roku Po zmianie od 1 stycznia 2022 r. Wypłata zasiłku macierzyńskiego w przypadku śmierci pracodawcy Przepisy do końca 2021 roku mówiły, że prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia nie przysługuje, jeśli rozwiązanie umowy o pracę w okresie ciąży nastąpiło z powodu śmierci pracodawcy Śmierć pracodawcy jest to okoliczność niezależna od pracownika, dlatego zmieniony został przepis.
Od 1 stycznia 2022 r. prawo do zasiłku macierzyńskiego oraz do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego przysługuje także w przypadku śmierci pracodawcy    

Obowiązek posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS

Na temat obowiązku posiadania profilu na PUE ZUS pisaliśmy już na naszych łamach m.in. w podlinkowanej publikacji. Do końca 2021 roku posiadanie i korzystanie z tego profilu było dobrowolne. Od 1 stycznia 2023 r. jest to już obowiązek wynikający z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że każdy przedsiębiorca wszystkie sprawy z ZUS musi załatwiać za pośrednictwem Platformy. Jeżeli osoba prowadząca działalność nie założyła konta osobiście i tak będzie musiała je posiadać, zrobił to w jej imieniu ZUS w terminie do 31 stycznia 2023 r.

Pisma przekazywane przez PUE ZUS mogą być podpisane:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym,
• podpisem zaufanym,
• podpisem osobistym,
• z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych, bezpłatnie udostępnione przez ZUS w systemie teleinformatycznym.

Rozłożenie należności z tytułu składek ZUS na raty

Przedsiębiorca ma prawo do świadczeń z tytułu opłacania dobrowolnej składki chorobowej, o ile nie posiada zaległości, o czym pisaliśmy już wcześniej. Jednak życie pokazuje, że zaległości w opłacaniu należnych składek ZUS mogą się przydarzyć i nie jest to wcale sporadyczne. Nie zawsze możliwe jest jednorazowe uregulowanie całej zaległości. Na szczęście przedsiębiorcy mogą skorzystać ze złożenia wniosku o rozłożenie na raty. W tym celu należy wypełnić i przesłać do ZUS wniosek RSR. Jak wypełnić taki wnioske można przeczytać w podlinkowanej publikacji. Nas jednak interesuje co się zmieniło w przepisach w związku z rozłożeniem zaległości składkowych na raty. Otóż 27 października 2022 roku został wprowadzony przepis do ustawy o Systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika, że rozłożenie na raty lub odroczenie płatności należnych składek ZUS będzie traktowane, jak brak zadłużenia, ale pod pewnymi warunkami.

Przy odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty należności z tytułu składek ZUS uznaje się, że płatnik nie posiada zadłużenia, pod warunkiem że:
Opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonych w umowie
Nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek, nieobjętych umową

Oznacza to, że przedsiębiorca jeżeli będzie dokonywał terminowych wpłat zgodnie z harmonogramem rat lub terminem odroczenia, będzie traktowany jak podmiot, który nie posiada zadłużenia. W takich okolicznościach będzie mógł również otrzymywać wypłaty świadczeń chorobowych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych.

Zmiany w ubezpieczeniach – podsumowanie

W dzisiejszej publikacji zostały opisane tylko niektóre z wprowadzonych zmian przepisów w ubezpieczeniach ZUS, te z którymi przedsiębiorcy najczęściej mogą mieć styczność. Widoczna jest tendencja przechodzenia na elektroniczny obieg dokumentów pomiędzy ZUS a płatnikami składek, mówi się o tym od kilku lat i te założenia są sukcesywnie realizowane. Od 2023 roku każdy przedsiębiorca musi posiadać profil na PUE ZUS. Zaległości z tytułu składek ZUS niosą określone konsekwencje dla przedsiębiorcy – nie otrzyma on wypłaty świadczeń, jeśli mu się należą. ZUS wprowadził politykę egzekwowania zaległości także z ewentualnych wypłat rent, emerytur czy zasiłków, nie tylko poprzez egzekucję. Skrócony został także okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Widoczna jest tendencja uszczelniania systemu ubezpieczeń społecznych. Nowego wymiaru nabrały decyzje ratalne i odroczeniowe, które pozwalają uznać, że przedsiębiorca nie posiada zaległości w ZUS, co może być dla niego bardzo przyjazne, szczególnie w relacjach biznesowych. Nikt już chyba nie dziwi się, że ciągle piszemy o zmianach, problem jest tylko z możliwością ich przyswajania.