Umowy o dzieło pod lupą ZUS. Raport 2021-2023

ZUS podsumowuje trzy lata związane z obowiązkiem zgłaszania umów o dzieło na ZUS-RUD. Wyniki przedstawił w raporcie „Rejestr umów o dzieło. Analiza danych z formularzy RUD przekazanych w latach 2021-2023”, z którego dane przedstawimy w tym artykule.

Co to jest ZUS RUD i kto musi składać

Formularz ZUS RUD służy do zgłaszania umów o dzieło. Zgłoszenia takiego powinny dokonać osoby zlecające/zamawiające wykonanie dzieła, czyli np. płatnicy lub osoby fizyczne. Zgłoszenie ZUS RUD stanowi jedynie obowiązek informacyjny.

Więcej informacji znajdziesz w artykule: ZUS RUD – zgłoszenie umowy o dzieło.

Raport ZUS: Rejestr umów o dzieło. Analiza danych z formularzy RUD

Poniższe dane pochodzą z raportu „Rejestr umów o dzieło. Analiza danych z formularzy RUD przekazanych w latach 2021–2023”, a wykresy zostały opracowane przez Zespół Analityki i Inżynierii Danych ZUS-u.

Raport sporządzony przez ZUS stanowi analizę zgłoszonych umów o dzieło za pośrednictwem ZUS RUD w latach 2021-2023. Znajdziemy w nim informacje na temat m.in.:

• liczby złożonych formularzy ZUS RUD,
• liczby zgłoszonych umów o dzieło w formularzach,
• liczby podmiotów składających formularz,
• liczby osób wykonujących umowy o dzieło, zgłoszonych na formularzach,
• rodzaju działalności zgłaszających ZUS RUD,
• czasu zgłoszonych umów o dzieło,
• cudzoziemców wykazanych na formularzach RUD.

Liczba zgłoszonych formularzy

W latach 2021-2023 liczba złożonych formularzy ZUS RUD wyniosła łącznie 3,52 mln.

Co roku następował wzrost liczby składanych formularzy, przy tym w każdym roku liczba złożonych formularzy przekroczyła 1 mln.

W 2023 roku odnotowano wzrost składanych zgłoszeń o 4,33% w porównaniu do poprzedniego roku, a w 2022 roku wzrost wyniósł 2,74% w porównaniu do 2021 roku.

W 2023 roku, podobnie jak w latach 2021 i 2022, najwięcej formularzy RUD zostało złożonych za pośrednictwem PUE ZUS (w formie elektronicznej).

Liczba zgłoszonych umów o dzieło

W latach 2021-2023 liczba wykazanych umów o dzieło na formularzach ZUS RUD to 5,03 mln.

Wraz z kolejnymi latami następował spadek wykazywanych umów o dzieło.

W 2023 roku odnotowano spadek o 4,80% w stosunku do poprzedniego roku, a w 2022 roku o 1,10% w porównaniu z 2021 rokiem.

Wykonawcy umów

W latach 2021-2023 zgłoszono 655,9 tys. osób na umowie o dzieło, czyli wykonawców umów.

Wraz z upływem kolejnych lat następował przyrost zgłaszanych wykonawców.

W 2023 roku odnotowano wzrost o 1,13% w stosunku do poprzedniego roku, a w 2022 roku o 1,73% w porównaniu z rokiem 2021.

Płeć oraz wiek wykonawców

W każdym roku w latach 2021-2023 więcej umów o dzieło było zawieranych przez mężczyzn.

Największa grupa wykonawców umów o dzieło w każdym roku to osoby w wieku 30–39 lat. W 2021 roku było ich 80,9 tys., w 2022 roku – 83,1 tys., a w 2023 roku – 84,1 tys.

Liczba podmiotów zgłaszających umowy o dzieło

W latach 2021-2023 zgłoszenia umów o dzieło dokonało 135,5 tys. podmiotów.

W 2023 roku w porównaniu do roku poprzedniego odnotowano wzrost liczby podmiotów składających ZUS RUD o 1,36%, zaś w 2022 roku w porównaniu do roku poprzedniego wzrost wyniósł 1,32%.

Która branża zgłasza najwięcej umów

Największa liczba wykonujących umowy o dzieło była wykazana przed podmioty, które prowadziły działalność w zakresie informacji i komunikacji oraz z dziedziny naukowej i technicznej.

Czas trwania umowy o dzieło

Okres, na jaki najczęściej zgłaszano umowy to 1-9 dni. W 2023 roku w porównaniu do roku poprzedniego odnotowano jednak spadek liczby zawieranych umów na ten okres o 8,71%.

Natomiast widoczny jest wzrost liczby zawieranych umów na co najmniej 30 dni – o 4,47% w porównaniu do roku poprzedniego.

Umowy o dzieło z cudzoziemcami

Liczba cudzoziemców wykazanych na formularzach RUD w latach 2021–2023 wyniosła 44,3 tys., co stanowi 6,75% wszystkich wykonujących umowy o dzieło.

W latach 2021–2023 największy odsetek umów o dzieło zawieranych z cudzoziemcami stanowili obywatele Ukrainy. Ich liczba w roku 2022 w porównaniu do roku poprzedniego wzrosła prawie dwukrotnie, co jest związane z wybuchem konfliktu zbrojnego w Ukrainie. Należy jednak podkreślić, że procentowy udział obywateli tego kraju w całkowitej liczbie cudzoziemców wykazywanych w formularzach RUD zmalał w 2023 roku (z 40,84% do 39,56%) w związku z wysokim wzrostem liczby wykazywanych obywateli Białorusi wykonujących umowy o dzieło – z 2,8 tys. w 2022 roku do 4,9 tys. w 2023 roku.

Wnioski z raportu wyciągnięte przez ZUS

Cały raport ZUS podsumowuje:

„Funkcjonowanie rejestru umów o dzieło w latach 2021–2023 daje podstawy do przeprowadzenia pierwszych analiz porównawczych w zakresie dynamiki liczby dokonywanych zgłoszeń, zawieranych umów, czy też zmian w strukturze dotyczącej okresu wykonywania umów i wieku wykonawców umów o dzieło. Przeprowadzone analizy w ramach opracowania danych z formularzy RUD zawartych w ciągu ostatnich trzech lat pozwoliły na wyciągnięcie m.in. następujących wniosków:

• liczba składanych formularzy RUD co roku wykazuje tendencję wzrostową, jednak liczba wykazywanych umów o dzieło spada;
• w 2023 r. spadek wykazywanych umów o dzieło wyniósł 4,80% w stosunku do roku poprzedniego;
• co roku odnotowuje się tendencję wzrostową w sposobie składania formularzy RUD za pośrednictwem platformy PUE, co świadczy o znacznym stopniu elektronizacji kontaktów płatników składek z ZUS;
• w latach 2021–2023 umowy o dzieło zgłaszane były najczęściej przez płatników składek prowadzących działalność profesjonalną, naukową i techniczną;
• struktura wiekowa wskazuje, że największą grupę osób wykonujących umowy o dzieło stanowią osoby w wieku 30–39 lat;
• analiza danych ze względu na płeć wykonawców umów o dzieło wykazuje stałą oscylującą na poziomie ok. 5% różnicę na korzyść mężczyzn;
• liczba zawieranych umów o dzieło na okres 1–9 dni wykazała w latach 2021–2023 tendencję spadkową, przy jednoczesnym wzroście umów zawieranych na okres powyżej 30 dni;
• brak gwałtownych zmian i różnic na przestrzeni trzech badanych lat w liczbie wykonujących umowy o dzieło oraz płatników składek zgłaszających te umowy w poszczególnych województwach;
• na przestrzeni lat 2021–2023 w przypadku umów o dzieło zawieranych z cudzoziemcami największy odsetek stanowili obywatele Ukrainy, których liczba w roku 2022 w porównaniu do roku poprzedniego wzrosła prawie dwukrotnie, co może być związane z wybuchem konfliktu zbrojnego w Ukrainie”.

Czy będzie ZUS od każdej umowy?

Od kilku lat do przestrzeni publicznej powraca temat ozusowania każdej umowy zlecenie i o dzieło.

O planach oskładkowania umów cywilnoprawnych, napisaliśmy tutaj:

• Składki ZUS od umów śmieciowych w 2025 roku?
• Co w sytuacji kiedy nastąpi pełne oskładkowanie umów zleceń?

Pojawiają się teorie, że obowiązek zgłaszania umów o dzieło do ZUS-u, który wprowadzono 3 lata temu (w 2021 roku), jest wstępem do oskładkowania tzw. umów śmieciowych – na początku ZUS chce poznać liczbę zawieranych umów o dzieło i ich skalę, aby następnie móc je oskładkować.

Na podstawie obecnych wypowiedzi Resortu Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej można wnioskować, że ten krok jest coraz bliżej.