Usługi wykonane pro bono a VAT

Czynni podatnicy VAT mają bardzo często dylemat, w jaki sposób prawidłowo opodatkować pewne czynności w VAT. Przepisy ustawy nie rozstrzygają wprost wielu zagadnień. Pozostaje jedynie poszukiwanie odpowiedzi w wydawanych interpretacjach podatkowych lub wyjaśnieniach. W dzisiejszej publikacji będziemy się zastanawiali, w jaki sposób powinny być rozliczane usługi pro bono w kontekście rozliczeń w podatku VAT.

Co to są usługi pro bono?

Pro bono pochodzi od łac. pro bono publico, co oznacza „dla dobra publicznego”. Pod tym pojęciem mieści się dobrowolne i bezpłatne świadczenie usług, kojarzone najczęściej z usługami prawniczymi. Oczywiście charakter świadczonych usług pro bono nie odnosi się tylko do tej kategorii usług. W katalogu mogą się znaleźć również inne usługi, takie np. jak: marketingowe, reklamowe, konsultingowe, księgowe, technologiczne i wiele innych. W aspekcie naszych rozważań istotna będzie kwestia opodatkowania w VAT.

Nieodpłatne świadczenie usług a ustawa o podatku VAT

W ustawie o podatku VAT zostało wprost napisane, że za odpłatne świadczenie usług uważa się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. W naszych rozważaniach kluczowe będzie ostatnie sformułowanie. Odnosząc się do tego zapisu należy rozumieć, że każde działanie nieodpłatne, które ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą będzie korzystało ze zwolnienia od podatku VAT, natomiast w przeciwnym przypadku takie czynności będą opodatkowane w VAT.

Kiedy usługi pro bono będą zwolnione z VAT?

Aby odpowiedzieć na pytanie, czy wykonana usługa pro bono może korzystać ze zwolnienia od podatku VAT należy ustalić, czy wykonana usługa ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, czy też nie.

Kiedy można mówić, że w konsekwencji naszych działań wpływamy na rozwój firmy? Dla przykładu, jeżeli zostanie przeprowadzona akcja promocyjna, w wyniku której może dojść do zdobycia potencjalnych klientów, to w takim przypadku możemy mówić o braku opodatkowania w VAT.

Taki przypadek był przedmiotem jednej z interpretacji podatkowych nr 0114-KDIP1-1.4012.140.2018.2.KBR z dnia 9 kwietnia 2018 roku, w której została opisana następują sytuacja.

Wnioskodawca prowadzi cyfrową dystrybucję licencji, których odbiorcą są osoby fizyczne. W ramach budowania pozytywnego wizerunku firmy wnioskodawca chce przeprowadzić dodatkowe akcje marketingowe, które mają na celu zwrócenie uwagi klientów oraz potencjalnych klientów na aktualną ofertę. Takie działanie w ocenie wnioskodawcy będzie miało wpływ na zwiększenie lojalności klientów oraz przyciągnie nowych klientów.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy nieodpłatne przekazanie produktów w akcjach marketingowych będzie stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. W ocenie wnioskodawcy nie jest to czynność opodatkowana w VAT z uwagi na związek przekazanego świadczenia z prowadzoną działalnością gospodarczą Spółki. Dyrektor KIS uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe.

Kiedy usługi pro bono mogą być opodatkowane w VAT

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów z 2012 roku, jeżeli przedsiębiorca wykona usługę, która nie ma związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, to w takim przypadku taka czynność powinna być opodatkowana w VAT. Takim typowym przykładem jest nieodpłatne świadczenie usług prawnych dla osób, których nie stać na zapłacenie za taką pomoc.

Usługa pro bono, która może być opodatkowana w VAT, według MF, spełnia poniższe przesłanki:

• pomoc prawna nie jest związana z działalnością gospodarczą,
• nie służy promowaniu marki, wizerunku i pozyskiwaniu nowych klientów,
• udzielający nieodpłatnej pomocy prawnej poniósł koszty w związku ze świadczeniem nieodpłatnej pomocy prawnej.

We wcześniejszej ocenie MF przy spełnieniu opisanych przesłanek taka czynność powinna być opodatkowana w VAT, chyba że usługa jest wykonywana w ramach umowy-zlecenia.

Interpelacja poselska w sprawie usług pro bono w ramach umowy-zlecenie

W kwietniu 2021 roku jeden z posłów zadał pytanie Ministrowi Finansów dotyczące świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej. Nas będzie interesowała kwestia związana z rozliczaniem podatku VAT. Pytanie skierowane do MF dotyczyło uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zlecenia zawartej z organizacją pozarządową przez radcę prawnego lub adwokata. Mianowicie zapytano, czy adwokat powinien wystawić fakturę VAT i odprowadzić podatek do Urzędu Skarbowego?

W odpowiedzi MF poinformował co następuje. Jeżeli nie jest możliwe wskazanie, że podmiot wykonujący określone czynności działa w charakterze podatnika VAT, to nie występują przesłanki do uznania czynności za działalność gospodarczą, zdefiniowaną dla potrzeb podatku od towarów i usług, tym samym nie ma świadczenia podlegającego opodatkowaniu tym podatkiem. Zdaniem Ministra może to oznaczać, że działania pro publico bono nie będą kwalifikowały się, jako działalność gospodarcza dla potrzeb VAT w przypadku, gdy przychody z tytułu wykonywania tych czynności znajdą się w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Podsumowanie

Świadczenie usług pro bono nie jest i chyba nie może być rozpatrywane według ustalonego schematu. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. W artykule wskazano jedynie przykładowo, jakie mogą wystąpić sytuacje. Nie jest możliwe wypracowanie jednolitego stanowiska do wszystkich przypadków, które mogą wystąpić w przypadku świadczenia usług pro bono. Ogólnie można podsumować, że:

1. Jeżeli czynność będzie miała związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, to może być zwolniona z podatku VAT.
2. Jeżeli czynność będzie wykonywana poza działalnością, to co zasady powinna być opodatkowana w VAT.
3. Jeżeli czynność będzie wykonywana w ramach działalności wykonywanej osobiście, m.in. umowa-zlecenie, to nie powinna być opodatkowana w VAT.

W każdej z tych sytuacji powinna być przeprowadzona i tak jednostkowa analiza. Jeżeli przedsiębiorca będzie miał wątpliwości, to jak zawsze w takich sytuacjach może się zwrócić z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.