Wiele osób marzy o własnej działalności gospodarczej, inni wolą pracować na etacie. Jest jeszcze trzecia grupa, która nie umie się zdecydować czy rozpocząć prowadzenie firmy, czy szukać pracy lub pozostawać w zatrudnieniu. W dzisiejszej publikacji porównamy własną działalność gospodarczą i umowę o pracę, co być może pomoże w podjęciu decyzji.
Kogo uznaje się za pracownika?
W ustawie Kodeks pracy pracownik został zdefiniowany, jako osoba zatrudniona na podstawie:
- umowy o pracę,
- spółdzielczej umowy o pracę,
- powołania,
- wyboru,
- mianowania.
Zawęża to grono osób uznawanych za pracowników. Szersze grono takich osób zostało zdefiniowane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (SUS), gdzie za pracownika uważa się również osobę wykonującą:
- pracę na podstawie umowy agencyjnej,
- umowę zlecenia,
- inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- umowę o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Pracownikiem będzie osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat, a także osoba, która nie ukończyła 18 lat i jest traktowana jak osoba młodociana, do której mają zastosowanie przepisy szczególne. Zabronione jest zatrudnianie osób poniżej 15 roku życia.
Ustawa Kodeks pracy reguluje zagadnienia związane z zatrudnianie pracowników na umowę o pracę.
Ustawa Kodeks cywilny reguluje zagadnienia związane z zatrudnianiem pracowników na umowy cywilnoprawne.
Bez względu na charakter zawartej umowy pracodawca uważa wszystkie zatrudnione osoby za pracowników.
Cechy charakterystyczne dla zatrudnienia
W ustawie Kodeks pracy zdefiniowane zostało co należy rozumieć pod pojęciem stosunku pracy.
| Cechy charakterystyczne dla zatrudnienia:
|
| Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy
|
| Pracownik świadczy pracę osobiście
|
Praca jest wykonywana:
- w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,
- za wynagrodzeniem (odpłatnie),
- w sposób ciągły i powtarzający się.
|
| Ryzyko gospodarcze i techniczne związane z pracą wykonywaną przez pracownika ponosi pracodawca
|
Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę
Przepisy związane z zatrudnianiem pracowników na umowę o pracę zostały również zdefiniowane w ustawie Kodeks pracy. Wśród nich ustawodawca szczegółowo opisał zasady ustalania wynagrodzenia za pracę.
Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności:
- rodzajowi wykonywanej pracy,
- kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu,
- a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy. Pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania.
Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
W zależności od obowiązujących przepisów dotyczących wynagradzania w danym zakładzie pracy mogą być wypłacane zarówno stałe, jak i zmienne składniki wynagrodzenia.
Do stałych składników wynagrodzeń zaliczane jest w szczególności:
- wynagrodzenie zasadnicze,
- dodatek za wysługę lat,
- dodatek funkcyjny,
- dodatek w warunkach szkodliwych,
- premie regulaminowe.
Do zmiennych składników wynagrodzenia zalicza się w szczególności:
- premie uznaniowe,
- nagrody,
- prowizje,
- wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,
- wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, w niedzielę i święta.
Wypłata wynagrodzeń
W ustawie Kodeks pracy mowa jest również o terminach wypłat. Przepisy wewnątrzzakładowe mogą regulować kiedy pracownicy będą otrzymywali wynagrodzenia, jednak te regulacje nie mogą być niezgodne z Kodeksem pracy.
| Pracodawca jest zobowiązany do dokonywania terminowej wypłaty wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu w ustalonym terminie, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca
|
| Wynagrodzenie jest wypłacane na rachunek bankowy pracownika, chyba że złoży on wniosek o wypłatę wynagrodzenia w gotówce
|
Ważne!
- Pracodawca powinien pamiętać, że wynagrodzenie musi się znaleźć na koncie bankowym pracownika najpóźniej w ustalonym dniu wypłaty.
- Jeśli wynagrodzenie jest wypłacane w gotówce, to powinno zostać postawione do dyspozycji pracownika w dniu wypłaty.
- Jeśli termin wypłaty przypada w dzień ustawowo wolny od pracy, pracownik ma je otrzymać przed tym dniem.
- Za opóźnienia w wypłacie wynagrodzeń pracownikom przysługują odsetki.
|
| Jeśli pracownik świadczy pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, to przysługuje mu co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, które w 2025 roku wynosi 4.666 zł
|
Inne przywileje pracowników
Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia chorobowe, a to oznacza, że ma prawo do wypłaty z tego tytułu różnego rodzaju świadczeń, w szczególności wynagrodzenia za czas choroby. Pracodawca jest zobowiązany wypłacać takie wynagrodzenie za pierwsze 33 dni choroby lub 14 dni w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat. Po upływie tego okresu wypłatę przejmuje ZUS w formie zasiłku chorobowego.
Pracownik może również otrzymać wypłatę na przykład z tytułu:
- nagrody jubileuszowej,
- odprawy emerytalno-rentowej,
- dodatkowej nagrody rocznej.
Dość powszechną praktyką jest przyznawanie pracownikom pozapłacowych benefitów, o czym jest mowa w podlinkowanej publikacji.
Pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę przysługuje również urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy.
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę
Wynagrodzenie za pracę podlega prawnej ochronie. Pracodawca nie może więc uznaniowo dokonywać potrąceń z wynagrodzenia, poza tymi, które są określone w przepisach.
Zgodnie z ustawą Kodeks pracy pracodawca może dokonywać następujących potrąceń z wynagrodzenia za pracę:
Potrącenia obowiązkowe:
1. Składki na ubezpieczenia społeczne.
2. Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych.
3. Sumy egzekwowane na poczet świadczeń alimentacyjnych.
4. Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi.
5. Kary pieniężne za nieprzestrzeganie przepisów prawa pracy (art. 108 Kodeksu pracy).
Potrącenia dobrowolne:
6. Wpłaty do Pracowniczego Planu Kapitałowego (PPK).
|
Składki społeczne w części finansowanej przez pracownika wynoszą:
- 9,76% – składka emerytalna,
- 1,50% – składka rentowa,
- 2,45% – składka chorobowa,
- 9,00% – składka zdrowotna.
|
Kwota netto do wypłaty z tytułu wynagrodzenia za pracę
Każdy pracownik będzie najbardziej zainteresowany, jaką kwotę otrzyma do wypłaty na rachunek bankowy. Najlepiej pokazać to na przykładzie. W ten sposób można przeliczyć dowolną kwotę brutto otrzymanego wynagrodzenia.
Przykład 1
Pani Ilona podpisała umowę o pracę od 1 stycznia 2025 roku. Jej wynagrodzenie miesięczne na początku wynosi kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc 4.666 zł. Policzymy, ile pani Ilona dostanie wypłaty netto.
| Kwota wynagrodzenia
|
4.666,00 zł
|
10.000,00 zł
|
20.000,00 zł *)
|
| Składka emerytalna
|
455,40 zł
(4.666 x 9,76%)
|
976,00 zł
(10.000 x 9,76%)
|
1.952,00 zł
(20.000 x 9,76%)
|
| Składka rentowa |
69,99 zł
(4.666 x 1,5%)
|
150,00 zł
(10.000 x 1,5%)
|
300,00 zł
(20.000 x 1,5%)
|
| Składka chorobowa |
114,32 zł
(4.666 x 2,45%)
|
245,00 zł
(10.000 x 2,45%)
|
490,00 zł
(20.000 x 2,45%)
|
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne |
639,71 zł
(455,40 + 69,99 + 114,32)
|
1.371,00 zł
(976 + 150 + 245)
|
2.742,00 zł
(1.952 + 300 + 490)
|
| Podstawa do naliczania składki zdrowotnej |
4.026,29 zł
(4.666 – 639,71)
|
8.629,00 zł
(10.000 – 1.371)
|
17.258,00 zł
(20.000 – 2.742)
|
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne |
362,37 zł
(4.026,29 x 9%)
|
776,61 zł
(8.629 x 9%)
|
1.553,22
(17.258 x 9%)
|
| Pracownicze koszty uzyskania przychodów |
250 zł |
250 zł |
250 zł |
| Podstawa do naliczenia zaliczki PIT w zaokrągleniu |
3.776 zł
(4.666 – 639,71 – 250)
|
8.379 zł
(10.000 -1.371 – 250)
|
17.008 zł
(20.000 – 2.742 – 250)
|
| Zaliczka na podatek PIT |
153 zł
(3.776 x 12%) – 300 zł (kwota wolna od podatku)
|
705 zł
(8.379 x 12%) – 300 zł
|
1.741 zł
(17.008 x 12%) – 300 zł
|
| Kwota netto do wypłaty |
3.510,92 zł
(4.666 – 639,71 – 362,37 – 153)
|
7.147,39
(10.000 – 1.371 – 776,61 – 705)
|
13.963,78
(20.000 – 2.742 – 1.553,22 – 1.741)
|
*) Przy wynagrodzeniu 20.000 zł miesięcznie w trakcie roku dojdzie do przekroczenia dochodu do opodatkowania powyżej 120.000 zł, a więc od nadwyżki będzie pobierane 32% podatku.
Cechy charakterystyczne dla działalności gospodarczej
Definicja działalności gospodarczej pojawia się w różnych ustawach. Na potrzeby omawianej tematyki posłużymy się definicją z ustawy PIT.
Działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową:
a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b) polegającą na:
- poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
- wykorzystaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych.
|
| Działalność jest prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły bez względu na jej rezultat, z której przychody nie są zaliczane do innych źródeł przychodów niż z działalności. |
Nie uznaje się za działalność gospodarczą czynności wymienionych poniżej, jeśli są spełnione łącznie:
- Odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat wykonywanych czynności ponosi zlecający te czynności.
- Czynności są wykonywane pod kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego.
- Wykonujący czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.
|
Osoby fizyczne, które chcą założyć i prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą muszą dokonać rejestracji firmy w CEIDG. Na tym etapie powinny już wiedzieć, jaką formę opodatkowania wybrać, do wyboru mają trzy formy opodatkowania:
- Zasady ogólne skala podatkowa,
- Zasady ogólne podatek liniowy,
- Zryczałtowany podatek dochodowy.
Wybór formy opodatkowania jest bardzo indywidualną sprawą. Przed podjęciem decyzji warto zasięgnąć opinii, kto może a kto nie może skorzystać z określonej formy. Skala podatkowa jest podstawową formą opodatkowania, nie obowiązują tutaj żadne wyłączenia. Plusem przy jednoosobowej działalności gospodarczej jest to, że nawet jeśli w jednym roku będziemy opłacali podatek według określonej formy opodatkowania, a wybór okazał się nietrafiony, to w przyszłym roku można wybrać bardziej przyjazną formę. Więcej informacji na temat zmiany formy opodatkowania dostępne jest na kanale YouTube, zachęcamy do obejrzenia filmu.
| Przedsiębiorca w jednoosobowej działalności gospodarczej może co roku dokonywać zmiany formy opodatkowania
|
| Wybór formy opodatkowania wiąże się również z zasadami obliczania i opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne
|
| Rozliczanie ponoszonych wydatków w prowadzonej działalności gospodarczej jest możliwe tylko na skali podatkowej i na podatku liniowym. Prowadzenie PKPiR umożliwia księgowanie faktycznie poniesionych kosztów uzyskania przychodów
|
W zależności od wybranej formy opodatkowania przedsiębiorca będzie na nieco odmiennych zasadach obliczał zaliczki na podatek dochodowy i opłacał składki ZUS.
| Forma opodatkowania
|
Wysokość podatku
|
| Skala podatkowa |
- 12% podatku – do kwoty 120.000 zł dochodu,
- 32% – ponad 120.000 zł dochodu,
- 3.600 zł – kwota zmniejszająca podatek.
|
| Podatek liniowy |
19% podatku od dochodu
|
| Zryczałtowany podatek dochodowy
|
Podatek jest liczony od uzyskanego przychodu bez pomniejszania o koszty uzyskania przychodów. Stawka podatku zależy od profilu prowadzonej działalności gospodarczej:
- 17%.
- 15%,
- 14%,
- 12,5%,
- 12%,
- 10%,
- 8,5%,
- 5,5%,
- 3%,
- 2%.
|
Przedsiębiorcy mogą opłacać zaliczki w cyklach miesięcznych i kwartalnych, a także w formie uproszczonej, szczegóły są dostępne w podlinkowanej publikacji.
Zasady opłacania składek ZUS w jednoosobowej działalności gospodarczej
W prowadzonej działalności gospodarczej przedsiębiorcy podlegają pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Mają również obowiązek opłacania składki zdrowotnej od dochodu lub przychodu uzyskanego w prowadzonej działalności gospodarczej.
W początkowej fazie prowadzenia działalności gospodarczej, o ile zostaną spełnione warunki, mogą opłacać składki społeczne ZUS na zasadach preferencyjnych.
| Rozliczanie składek społecznych w działalności gospodarczej
|
| Ulga na start |
- brak składek społecznych,
- okres obowiązywania 6 miesięcy,
- brak świadczeń.
|
| ZUS preferencyjny
|
- podstawa do naliczania składek społecznych wynosi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, w 2025 roku jest to kwota 1.399,80 zł,
- okres obowiązywania 24 miesiące.
|
| Mały ZUS Plus |
- podstawa do naliczania składek społecznych jest liczona od:
- dochodu zasady ogólne,
- przychodu ryczałt,
- podstawa nie może być niższa od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i wyższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia,
- limit przychodów za poprzedni rok podatkowy nie może przekroczyć 120.000 zł,
- z ulgi można skorzystać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej>,
|
| Duży ZUS |
- podstawa do naliczania składek społecznych nie może być niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, w 2025 roku jest to kwota 5.203,80 zł (8.673 zł x 60%),
- obowiązuje ograniczenia w rocznej podstawie do naliczania składek społecznych, jest to 30-krotność prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na dany rok składkowy. W 2025 roku limit ten wynosi 260.190,00 zł.
|
Składki na ubezpieczenia społeczne w prowadzonej działalności gospodarczej wynoszą:
- 19,52% – ubezpieczenie emerytalne,
- 8,00% – ubezpieczenie rentowe,
- 2,45% – ubezpieczenie chorobowe,
- 1,67% – ubezpieczenie wypadkowe dla firmy zatrudniającej do 9 osób.
Zasady opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne również będą odmienne w zależności od wybranej formy opodatkowania.
| Forma opodatkowania
|
Wysokość składki zdrowotnej
|
| Skala podatkowa
|
- 9% od kwoty dochodu,
- składka zdrowotna nie jest odliczania ani od podatku, ani od dochodu,
- minimalna składka zdrowotna w 2025 roku wynosi 314,96 zł.
|
| Podatek liniowy |
- 4,9% od kwoty dochodu,
- zapłacona składka zdrowotna może pomniejszyć dochód do opodatkowania lub być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w granicy limitu, który na 2025 rok wynosi 12.900 zł,
- minimalna składka zdrowotna w 2025 roku wynosi 314,96 zł.
|
| Zryczałtowany podatek dochodowy
|
Składka zdrowotna jest liczona od przychodu:
- do 60.000 zł – 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego – w 2025 roku 461,66 zł,
- pomiędzy 60.000 zł a 300.000 zł – 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego – w 2025 roku 769,43 zł,
- powyżej 300.000 zł – 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego – w 2025 roku 1.384,97 zł,
- przedsiębiorca może pomniejszyć przychód o 50% zapłaconej składki zdrowotnej.
|
Miesięczny dochód netto w jednoosobowej działalności gospodarczej
Przy obliczaniu dochodu netto przedsiębiorcy brana jest pod uwagę forma opodatkowania. Obecnie na wysokość dochodu netto ma wpływ również zapłacona składka zdrowotna. W przypadku ryczałtu trudno jest wyliczyć dochód netto, chyba że znana jest kwota kosztów uzyskania przychodów. Co do zasady przedsiębiorcy nie prowadzą ewidencji kosztów uzyskania przychodów z uwagi na brak takiego obowiązku.
Przykład 2
Pokażemy, ile wynosi dochód netto w skali miesiąca w zależności od wybranej formy opodatkowania w działalności gospodarczej lub pracy na etacie, stawka ryczałtu 8,5%.
Założenia do przykładu:
- 20.000 zł – przychód miesięczny,
- 250 zł – koszty pracownicze,
- 5.000 zł – koszty uzyskania przychodów w działalności,
- 15.000 zł – dochód w działalności,
- 1.646,47 zł – składki społeczne w działalności – Duży ZUS, zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
- 699,11 zł – składka zdrowotna na ryczałcie w przedziale 60.000 zł – 300.000 zł obowiązująca w 2024 roku, 349,56 zł – 50% składki zdrowotnej.
|
Wyliczenie dochodu netto miesięcznego:
|
|
Skala podatkowa |
Podatek liniowy |
Ryczałt |
Umowa o pracę*1) |
|
Podatek
|
1.500 zł
(15.000 zł x 12%) – 300 zł kwota wolna od podatku *2)
|
2.850 zł
15.000 zł x 19%
|
1.530 zł
20.000 zł – 349,56 zł (50% składki zdrowotnej) – 1.646,47 zł (składki społeczne) = 18.0003,97 zł x 8,5%
|
1.741 zł |
|
Suma składek społecznych
|
Składki społeczne zostały ujęte w kosztach uzyskania przychodów
|
Odjęte od przychodów
|
2.742 zł
|
| Składka zdrowotna |
1.350 zł
15.000 x 9%
|
735 zł
15.000 x 4,9%
|
699,11 zł
|
1.553,22 zł
|
|
Obciążenia podatkowo-składkowe
|
2.850 zł
1.500 + 1.350
|
3.585 zł
2.850 + 735
|
2.229,11 zł
1.530 + 699,11
|
6.036,22 zł
1.741 + 2.742 + 1.553,22
|
|
Dochód netto
|
12.150 zł
15.000 – 2.850
|
11.415 zł
15.000 – 3.585
|
12.770,89 zł
15.000 – 2.229,11
|
13.963,78 zł
20.000 – 6.036,22
|
*1) Wyliczenie do umowy o pracę znajdują się w akapicie “Kwota netto do wypłaty z tytułu wynagrodzenia za pracę”.
*2) W przypadku działalności gospodarczej dochód jest pomniejszany od razu o całą kwotę wolną od podatku, czyli 3.600 zł. Jednak w przykładzie przyjęto miesięczną kwotę zmniejszającą podatek dla celów porównawczych z umową o pracę.
Roczny dochód netto w jednoosobowej działalności gospodarczej
W przypadku skali podatkowej i umowy o pracę, warto pokazać, jak będzie wyglądało rozliczenie roczne i jaki będzie dochód netto roczny. W takim przypadku po przekroczeniu progu 120.000 zł stawka podatku wzrasta do 32%, co ma znaczący wpływ na wysokość podatku. Jednocześnie przysługuje kwota zmniejszająca podatek w wysokości 30.000 zł, co nie pozostaje bez wpływu na wynik końcowy wyliczeń. Najlepiej będzie to zobrazować przykładem.
Przykład 3
Pan Jakub zastanawia się nad wyborem właściwej dla siebie formy opodatkowania. Jeśli wybrałby ryczałt, to według stawki 8,5%. Przyjęto założenie, że składki społeczne ZUS opłacane są według zasad dla Dużego ZUS. W 2024 roku pan Jakub osiągnął następujące kwoty:
- 300.000 zł – przychód roczny,
- 100.000 zł – koszty uzyskania przychodów,
- 200.000 zł – dochód do opodatkowania,
- 19.000 zł – zapłacone składki społeczne,
- 11.600 zł – zapłacona składka zdrowotna.
Kwota podanych składek społecznych i składki zdrowotnej są to kwoty przyjęte celowo dla uproszczenia wyliczeń. Nie są to więc kwoty, jakie zapłaciłby przedsiębiorca w oparciu o wymiar składek obowiązujących na dany rok. Ponadto przedsiębiorcy mogą opłacać składki społeczne według różnego planu: ZUS preferencyjny, Mały ZUS Plus czy Duży ZUS, co trudno byłoby pogodzić w wyliczeniach. Pokazane składki ZUS nie będą więc zgodne z realnie opłaconymi przez przedsiębiorcę.
Dla uproszczenia przyjęto, że składki społeczne i składka zdrowotna na podatku liniowym zostały zaksięgowane do kosztów uzyskania przychodów.
| Wyliczenie dochodu netto rocznego
|
|
Skala podatkowa
|
Podatek liniowy
|
Ryczałt |
| Podatek |
36.400 zł
(120.000 zł x 12%) – 3.600 zł = 10.800 zł
80.000 zł x 32% = 25.600 zł
|
35.796 zł
200.000 zł – 11.600 zł = 188.400 zł x 19% = 35.796 zł
|
23.392 zł
300.000 zł – 5.800 zł (50% zapłaconej składki zdrowotnej) – 19.000 zł
(składki społeczne) = 275.200 zł x 8,5% = 23.392,00 zł
|
| Składka zdrowotna |
18.000 zł
(200.000 zł x 9%)
|
9.800 zł
(200.000 zł x 4,9%)
|
15.100,68 zł
(1.258,39 x 12 miesięcy)
|
| Obciążenia podatkowo-składkowe
|
54.400 zł
(36.400 zł + 18.000 zł)
|
45.596 zł
(35.796 zł + 9.800 zł)
|
38.492,68 zł
(23.392 zł + 15.100,68 zł)
|
| Dochód netto |
145.600 zł
(200.000 zł – 54.400 zł)
|
154.404 zł
(200.000 zł – 45.596 zł)
|
161.507,32 zł
(200.000 zł – 38.492,68 zł)
|
Przedstawione wyliczenia pokazują, że optymalną formą opodatkowania dla pana Jakuba na 2025 rok byłby ryczałt.
Zobaczmy jeszcze ile pan Jakub otrzymałby “na rękę”przy rocznym przychodzie 300.000 zł, jeśli taką kwotę otrzymałby z tytułu umowy o pracę. Limit do składek społecznych obowiązujący w 2024 roku wynosił 234.720 zł
| Kwota wynagrodzenia
|
300.000 zł
|
| Składka emerytalna
|
22.908,67 zł
(234.720 zł x 9,76%)
|
| Składka rentowa |
3.520,80 zł
(234.720 x 1,5%)
|
| Składka chorobowa |
7.350,00 zł
(300.000 x 2,45%)
|
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne |
33.779,47 zł
(22.908,67 + 3.520,80 + 7.350)
|
| Podstawa do naliczania składki zdrowotnej |
266.220,53 zł
(300.000 – 33.779,47)
|
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne
|
23.959,85 zł
(266.220,53 x 9%)
|
| Pracownicze koszty uzyskania przychodów
|
3.000 zł
|
| Podstawa do naliczenia zaliczki PIT w zaokrągleniu
|
263.221 zł
(300.000 – 33.779,47 – 3.000)
|
| Zaliczka na podatek PIT
|
56.631 zł
(120.000 x 12%) – 3.600 zł (kwota wolna od podatku) = 10.800 zł
263.221 – 120.000 = 143.221 x 32% = 45.830,72 zł
10.800 + 45.830,72 = 56.631 zł
|
| Kwota netto do wypłaty |
185.629,68 zł
(300.000 – 33.779,47 – 23.959,85 – 56.631 )
|
Jak widać przy takich samych przychodach, kwota netto do wypłaty byłaby najwyższa przy zatrudnieniu na etat. Wynika to między innymi z faktu, że na etacie nie są ponoszone koszty uzyskania przychodów, które znacząco zmniejszają dochód netto przedsiębiorcy. Należy jednak mieć na uwadze, że wypracowanie takich przychodów na etacie na pewno wymaga posiadania wysokich umiejętności i kwalifikacji.
Przy umowie o pracę, kwota kosztów uzyskania przychodów jest określona przez ustawodawcę i nie odzwierciedla faktycznie poniesionych przez pracownika. Chodzi chociażby o koszty dojazdu do pracy samochodem, ubezpieczenia, amortyzacji, utrzymania, które przy zasadach ogólnych są uwzględniane w kosztach.
Natomiast w działalności gospodarczej ponoszone są koszty m.in.: zakupu towarów i materiałów, utrzymania biura, opłaty za media, reklamę, zakupu wyposażenia i środków trwałych i wiele innych, które mają bezpośredni wpływ na obniżenie dochodu brutto i netto.
Zaprezentowane wyliczenia, szczególnie porównanie wynagrodzenia netto na umowie o pracę i w działalności gospodarczej, nie są więc w pełni obiektywne.
Własna firma czy etat?
Mamy już chyba wszystkie informacje na temat plusów i minusów pracy na etacie i przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Spróbujemy teraz je zebrać w całość.
| Praca na etacie
|
Własna działalność gospodarcza
|
| Wykonywanie, najczęściej powtarzających się czynności na rzecz pracodawcy
|
Wykonywanie czynności dla samego siebie
|
| Praca w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę i pod jego nadzorem
|
Przedsiębiorca sam decyduje, gdzie będzie wykonywał swoje zadania. Nikt go nie nadzoruje
|
| Pracownik nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich. Ryzyko gospodarcze i techniczne związane z pracą wykonywaną przez pracownika ponosi pracodawca
|
Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich. Ryzyko gospodarcze i techniczne związane z prowadzoną działalnością gospodarczą ponosi przedsiębiorca
|
| Pracownik ma prawo do płatnego urlopu
|
Przedsiębiorca jest nieograniczony czasowo, może pójść na urlop kiedy chce, ale w tym czasie nie będzie uzyskiwał żadnych przychodów.
Przedsiębiorca może skorzystać z wakacji od ZUS. W wybranym przez siebie miesiącu nie ma obowiązku opłacania składek społecznych, jeśli spełnia warunki ustawowe. Instrukcja wypełniania wniosku RWS o wakacje składkowe znajduje się w podlinkowanej publikacji. |
| Wynagrodzenie jest opodatkowane według skali podatkowej
|
Przychód/dochód w działalności gospodarczej może być opodatkowany na:
- skali podatkowej,
- podatku liniowym,
- zryczałtowanym podatku dochodowym.
|
| Wysokość składek społecznych i składki zdrowotnej zależy od kwoty osiąganych przychodów |
- składki społeczne mogą być opłacane według dostępnych form,
- wysokość składki zdrowotnej zależy od wybranej formy opodatkowania i osiąganych przychodów dochodów.
|
Przychód jest pomniejszany o pracownicze koszty uzyskania przychodów, które są stałe i niskie i wynoszą odpowiednio:
- 250 zł,
- 300 zł,
- 375 zł,
- 450 zł.
Ich wysokość zależy od tego czy pracownik jest zatrudniony na jedną lub więcej umów o pracę i czy mieszka w tej samej miejscowości, w której znajduje się zakład pracy
|
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR
rozliczają koszty uzyskania przychodów w
kwotach faktycznie poniesionych
wydatków odpowiednio
udokumentowanych |
| Dochód jest najczęściej stały |
Dochód jest zmienny i zależy od wielu
czynników. Przedsiębiorca nie jest
ograniczony w wypracowaniu dochodu
|
A może praca na etacie i firma?
Dla niezdecydowanych może warto zastanowić się, czy nie założyć działalności gospodarczej i jednocześnie pozostawać w zatrudnieniu na etat. Jest to na pewno duże wyzwanie, ale to nie oznacza, że jest to niemożliwe. Warto rozważyć taką alternatywę. Z pewnością nie będzie to możliwe przy każdym profilu prowadzonej działalności, ale praktyka pokazuje, że bardzo często daje się to pogodzić. Przedsiębiorca w takich przypadkach najczęściej nie będzie musiał opłacać składek społecznych w działalności i ma stałe źródło dochodów nawet w przypadku gorszej koniunktury w firmie.
Przed założeniem działalności w CEIDG warto rozważyć prowadzenie działalności nierejestrowanej, co w początkowej fazie może się sprawdzić. Jednocześnie stanowi przedsmak tego, jak to może wyglądać po rejestracji firmy. W tym okresie nie trzeba przede wszystkim opłacać składek ZUS, które są dużym obciążeniem dla każdego przedsiębiorcy.
Na stronach www.ifirma.pl dostępnych jest wiele publikacji na ten temat, chociażby: NDG a koszty czy działalność nierejestrowana a praca na etacie. Warto się z nimi zapoznać.
Podsumowanie
W dzisiejszym artykule omówiony został temat własnej działalności gospodarczej versus umowa o pracę, porównaliśmy możliwości dostępne w 2025 roku.
Zatrudnienie na etacie daje większą stabilizację finansową, ponieważ pracownik otrzymuje miesięczną wypłatę wynagrodzenia. Umowa o pracę daje dużą ochronę o liczne przywileje, jednym z nich jest prawo do urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie musi martwić się o rynki zbytu, nie ponosi również ryzyka gospodarczego. Ma obowiązek wykonywać swoje zadania, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.
Przedsiębiorca, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą sam wszystko organizuje od początku do końca. Jego priorytetem jest osiąganie przychodów, co jest możliwe dzięki posiadaniu odpowiedniej bazy nabywców, która nieustannie powinna być poszerzana. Przedsiębiorca powinien nieustająco pracować nad strategią firmy, śledzić zmianę otoczenia gospodarczego, poszukiwać nowych rozwiązań dla ciągłego rozwoju firmy. Dodatkowo ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem w przypadku powstania zobowiązań.
Prowadzenie działalności gospodarczej daje wiele możliwości, ale niesie ze sobą wiele ryzyk. Przedsiębiorca może wypracować o wiele wyższe dochody, niż pracując na etacie. Z kolei praca na etacie daje stabilizację i spokój, ale pracownik może liczyć tylko na wypłatę zgodnie z umową o pracę.
Można jeszcze próbować pogodzić działalność gospodarczą z pracą na etacie, co na pewno nie będzie łatwe, ale na pewno daje wiele możliwości.
Publikacja miała na celu pokazanie, podstawowych za i przeciw pracy na etacie i prowadzenia działalności gospodarczej. Decyzja nie jest łatwa, ale najlepiej jeśli każdy sam wybierze odpowiednie dla siebie rozwiązanie.
Stan prawny na dzień: 20.03.2025 r.
Małgorzata Jagusiak 
Obowiązkowy KSeF – termin dla dużych firm od 1 lutego 2026 a dla innych 1 kwietnia 2026
Czy Polacy coraz częściej robią zakupy za granicą? Omówienie raportu Gemius „E-commerce w Polsce 2024”
Adam Sawicki
Transakcja trójstronna – uproszczone rozliczenie a obowiązki sprawozdawczo-ewidencyjne stron
Zwolnienie z VAT dla małych firm w UE – kogo dotyczy? Procedura SME od stycznia 2025!
Dorota Łesak
