Aby uznać, że polski przedsiębiorca posiada zakład w innym państwie, a zatem ma obowiązek rozliczyć się z zagranicznych dochodów w Polsce, nie jest wymagane zarejestrowanie działalności gospodarczej w tym kraju.
Temat rozliczania zagranicznych dochodów został poruszony w artykule: Kiedy trzeba rozliczyć w Polsce dochody z działalności gospodarczej za granicą?
Jak rozumieć prowadzenie działalności za granicą za pośrednictwem zakładu?
Definicje zakładu zagranicznego zawiera każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO), jaką Polska ma podpisaną z danym państwem (ich wykaz można znaleźć na stronie rządowej podatk.gov.pl).
Mimo że każda umowa może zawierać odrębne regulacje, do których należy się stosować, to można spotkać się z podobną definicją zakładu w paru umowach UPO, polskiej ustawie o PIT.
W świetle powyższego, zasadniczo, jako zakład za granicą można rozumieć:
- stałą placówkę, poprzez którą przedsiębiorca wykonuje całkowicie lub częściowo działalność za granicą, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabrykę, warsztat, siedzibę zarządu, miejsce wydobywania bogactw naturalnych,
- plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone za granicą przez określony czas wskazany w konkretnej umowie UPO (w większości umów musi to być dłużej niż 12 miesięcy),
- osobę, która w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy działa za granicą, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje.
W umowach również są zapisy stwierdzające, co nie będzie zakładem. W większości umów określenie “zakład” nie odnosi się do np.:
- użytkowania placówek, które służą wyłącznie do składowania lub dostawy towarów należących do przedsiębiorstwa,
- utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu towarów albo zbierania informacji dla przedsiębiorstwa;
- utrzymywania zapasów towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu składowania, wystawiania lub wydawania,
- utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu towarów albo w celu zbierania informacji dla przedsiębiorstwa,
- utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym.
Powyższe oznacza, że jeśli przedsiębiorca prowadzi część działalności za granicą, gdzie realizuje jedynie czynności mające charakter przygotowawczy lub pomocniczy dla głównej działalności – nie uważa się, że działalność jest prowadzona za pomocą zagranicznego zakładu (co oznacza, że wszystkie dochody należy traktować jako polskie). To, które prace mają charakter pomocniczy/przygotowawczy powinien ocenić przedsiębiorca.
Stała placówka, czyli co?
Definicja stałej placówki również może być określona w umowach UPO. Jeśli zaś umowa nie zawiera takiej definicji, można zajrzeć do Konwencji Wielostronnej, która wskazuje, że stałą placówką jest miejsce regularnie wykorzystywane przez przedsiębiorcę do wykonywania działalności gospodarczej.
Co ważne, placówka (czyli zakład) może istnieć również wtedy, gdy nie ma żadnych pomieszczeń lub gdy nie są one wymagane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa (np. stanowisko na targowisku). Wystarczy posiadanie pewnej przestrzeni do własnej dyspozycji. Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorstwo jest właścicielem, najemcą lokalu, czy korzysta z udostępnionej mu powierzchni.
Już sam fakt, że przedsiębiorca ma do własnej dyspozycji jakąś przestrzeń służącą jego działalności gospodarczej, wystarczy, aby zaistniała stała placówka gospodarcza, zakład. Przy czym nie wymaga się, aby przedsiębiorstwo posiadało formalne prawo do dysponowania taką placówką, jak np. tytuł prawny do lokalu itp. Jeśli np. przedsiębiorca zajmuje jakąś przestrzeń nielegalnie, a są spełnione pozostałe warunki – można uznać, że jest to zakład.
Charakter stały placówki oznacza, że musi ona być w określonym miejscu, z pewnym stopniem trwałości. Jeżeli placówka ma charakter tymczasowy, to nie jest zakładem.
Za pośrednictwem, czyli jak?
Umowy UPO raczej nie definiują, jak należy rozumieć to pojęcie, dlatego pomocne może być ponowne spojrzenie do Konwencji Wielostronnej, która podpowiada, że określenie “za pośrednictwem” należy rozumieć względnie szeroko. I dotyczyć może również takiej sytuacji, gdy przedsiębiorca realizuje odpowiednie czynności mając do dyspozycji określoną powierzchnię, np. pracując z biura klienta.
Przykład:
Pan Artur, który w ramach działalności gospodarczej wykonuje pracę jako grafik, dostał zlecenie od klienta z Czech. W związku z tym realizuje czynności związane ze zleceniem w biurze klienta, na jego sprzęcie – znajdującym się w Czechach. W tej sytuacji można uznać, że pan Artur ma zakład w Czechach (prowadzi działalność gospodarczą za granicą za pośrednictwem zakładu).
W powyższym artykule podano charakterystykę zakładu zagranicznego opierając się na częściach wspólnych kilku umów UPO oraz wypracowanych standardach z aktów unijnych (m.in. Konwencja MLI, Modelowa Konwencja OECD, Konwencja Wielostronna). Jednak, o tym czy mamy do czynienia z zakładem zawsze należy ocenić indywidualnie – w zależności od:
- konkretnego stanu faktycznego oraz
- zapisów odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, która może zawierać indywidualne uregulowania i ma pierwszeństwo przed pozostałymi przepisami.
Dorota Łesak 
Rozliczenie PIT przez Urząd Skarbowy za 2023 również dla przedsiębiorców
Małgorzata Jagusiak
Estoński CIT — na czym polega, ile wynosi oraz komu się opłaca.
Krzysztof Janoś
Gdzie łatwiej założyć firmę – w Polsce czy w innych krajach Europy? PARP i GEM wydały raport na ten temat
Adam Sawicki
Zatrudnienie niani – jaka forma umowy?
