Zapłata podatku z cudzego konta bankowego – czy jest to możliwe?

Zapłata podatku z cudzego konta bankowego a przepisy Ordynacji podatkowej

Zgodnie z przepis art. 62b § 1 Ordynacji podatkowej: Zapłata podatku może nastąpić także przez:

• małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę;
• aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym;
• inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1 000 zł.

Powyższe zobowiązanie podatkowe wywiera wpływ na mechanizmy dotyczące podstawowej formy wygaśnięcia zobowiązań podatkowych, jaką stanowi zapłata podatku.

Zapłata podatku oznacza czynność techniczną, sposób uregulowania należności, podczas gdy zapłata wiąże się z uregulowaniem należności pieniężnej z określonego tytułu. Podkreślenia wymaga również to, że dla skutecznego uregulowania należności przez podatnika istotne jest powiadomienie pisemne naczelnika właściwego miejscowo urzędu skarbowego o powierzeniu środków pieniężnych zobowiązanego celem wykluczenia niepewności co do pochodzenia wpłacanych środków i identyfikacji zobowiązania. Sama bowiem czynność dokonania wpłaty przez osobę trzecią nie przesądza o tym, z czyjego majątku pochodzą środki na pokrycie tej wpłaty i kto w istocie ponosi ich ciężar. Istotne jest również umocowanie dla podmiotu, który ma dokonać wpłaty.

Kto może zapłacić podatek za podatnika?

Przepis art. 62b §1 Ordynacji podatkowej w ustępach 1-3 wymienia trzy grupy podmiotów, które mogą w imieniu i na rzecz podatnika dokonać zapłaty podatku:

• pierwsza grupa obejmuje podmioty należące do najbliższego kręgu podatnika – wówczas następuje domniemanie, że wpłata (bez limitu kwotowego) następuje ze środków podatnika. Do tej grupy podmiotów należą:
• małżonek podatnika,
• jego zstępni,
• jego wstępni,
• pasierb,
• rodzeństwo,
• ojczym i macocha;
• druga grupa podmiotów dotyczy aktualnych właścicieli przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego. W przypadku sprzedaży przez podatnika przedmiotu hipoteki lub zastawu wierzyciel podatkowy może dochodzić od nabywcy zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia, ale tylko w postępowaniu egzekucyjnym. W określonych sytuacjach aktualny właściciel przedmiotu hipoteki lub zastawu niebędący podatnikiem, płatnikiem, inkasentem, następcą prawnym lub osobą trzecią może być zainteresowany zapłatą podatku, by nie dopuścić do wszczęcia egzekucji z tego przedmiotu;
• trzecia grupa podmiotów obejmuje wszystkie inne podmioty, pod warunkiem że kwota podatku nie przekracza 1000 zł.

Co więcej, zgodnie z § 2 w przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 1 i 3 analizowanego przepisu (zapłaty podatku przez osobę bliską i inny podmiot), uznanie, że wpłata pochodzi ze środków podatnika, wymaga stwierdzenia, że treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika. Aby możliwym było skorzystanie z możliwości zapłaty podatku przez inny podmiot niż sam podatnik, wszystkie warunki z art. 62b Ordynacji podatkowej muszą zostać spełnione łącznie. W przeciwnym przypadku niespełnienie któregokolwiek z warunków, które są obligatoryjne dla danej grupy podmiotów powoduje brak możliwości uznania dokonanej wpłaty za prawnie skuteczne wygaśnięcie zobowiązania podatkowego podmiotu (podatnika), zobowiązanego do zapłaty podatku (zaliczki na podatek).

Co na to orzecznictwo?

• Obowiązkiem osoby bliskiej zamierzającej uwolnić podatnika od ciążącego na nim zobowiązania podatkowego poprzez zapłatę należności jest wskazanie takiej okoliczności na dowodzie zapłaty. W razie braku takiej adnotacji i braku wątpliwości co do przeznaczenia wpłaty należy przyjmować, że wpłata nastąpiła ze środków podatnika [por. wyrok WSA w Łodzi z 4.10.2016 r., I SA/Łd 636/16];
• W prawie podatkowym dopuszczalna jest możliwość zapłaty podatku zobowiązanego przez małżonka podatnika, jako osobę trzecią. Uznaje się wówczas, że wpłata pochodzi ze środków podatnika – art. 62b § 1 pkt 1 i § 2 o.p. Jednakże w tej sytuacji małżonek podatnika (który nie ponosi żadnej odpowiedzialności podatkowej) płaci jako osoba trzecia nie za swoje zobowiązanie, a za zobowiązanie podatnika [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 lutego 2020 r., sygn. akt I ACa 503/19];
• Jak wskazuje się w doktrynie, nie jest płaceniem za podatnika uiszczanie podatku ze środków podatnika przez osobę przez niego upoważnioną do zapłacenia podatku, gdyż w takim przypadku osoba taka działa w imieniu i na rzez podatnika, a dokonana przez niego czynność techniczna skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatnika z tytułu podatku od nieruchomości [por. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 lipca 2022 r., sygn. akt I SA/Go 184/22].

Tym samym uznać należy, że z przepisu art. 62b § 2 Ordynacji podatkowej wprost wynika, że obowiązkiem osoby bliskiej podatnikowi zamierzającej uwolnić go od ciążącego na nim zobowiązania podatkowego poprzez zapłatę należności jest wskazanie takiej okoliczności na dowodzie zapłaty. Jednakże warto pamiętać, że w razie braku takiej adnotacji i braku wątpliwości, co do przeznaczenia wpłaty należy przyjmować, że wpłata nastąpiła ze środków podatnika. Jeżeli więc zapłata podatku nastąpi z konta osoby trzeciej, wtedy może pojawić się konieczność udowodnienia, że uiszczający należność miał rolę jedynie pośredniczącą. Dowodem w takim przypadku może być np. przelew bankowy.

Uznanie wpłaty podatku przez osobę trzecią za prawidłową

Takie uznanie będzie to miało miejsce w następujących przypadkach, tj.:

• gdy zapłata podatku nastąpi z rachunku bankowego małżonka w przypadku istnienia wspólności majątkowej;
• osoba uiszczająca podatek w imieniu i na rzecz podatnika jest jego pośrednikiem, co oznacza, że podmiot ten tylko technicznie wpłaca kwotę podatku ciążącego na podatniku;
• jeśli więc zapłata podatku zostanie dokonana z rachunku bankowego innej osoby, to podatnik będzie musiał udowodnić, że osoba ta występowała jedynie w charakterze pośrednika.

Należy jednak pamiętać, że nie zawsze organ podatkowy uzna, że doszło do skutecznie uiszczonego przez osobę trzecią podatku. W takim przypadku niestety dojdzie do niewygaśnięcia wskutek takiej zapłaty zobowiązania podatkowego, co wywrze konieczność uiszczenia podatku ponownie, ale już bezpośrednio przez samego podatnika.

A co z zaległością podatkową?

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że można zasadnie twierdzić, że kwota podatku na gruncie Ordynacji podatkowej, to zupełnie inne pojęcie niż kwota zaległości podatkowej [por. art. 67a Ordynacji podatkowej] i odnosić analizowany przepis jedynie do kwot podatków, z wyłączeniem zaległości i odsetek, co na pewno nie jest zgodne z założeniami ustawodawcy.

Dlatego też uiszczenie zaległości podatkowej przez inną osobę z jej rachunku bankowego w przypadku zaległości podatkowej jest możliwe w trybie analizowanego przepisu.

Podsumowanie

Sytuacje, w których zapłata podatku dokonywana jest przez osoby trzecie, są powszechne, dlatego też przepisy Ordynacji podatkowej przewidują możliwość zapłaty podatku za podatnika przez:

• członków najbliższej rodziny bez ograniczeń kwotowych;
• aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym;
• każdą osobę trzecią, gdy kwota podatku nie przekracza 1 000 zł, a dowód wpłaty nie budzi wątpliwości co do jej przeznaczenia.

A jeśli pożyczyłeś pieniądze od członka rodziny i zastanawiasz się jakie niesie to za sobą skutki podatkowe oraz jakie czynności formalne powinieneś wykonać, to przejdź do tego artykułu, gdzie wyczerpująco omawiamy tę kwestię.

Źródła:

1. B. Głowacka, Skuteczność zapłaty podatku za inny podmiot, Dor.Podat. 2022, nr 5, s. 61-63.
2. A. Mariański (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2023
3. L. Etel [w:] R. Dowgier, G. Liszewski, B. Pahl, P. Pietrasz, M. Popławski, W. Stachurski, K. Teszner, L. Etel, Ordynacja podatkowa. Komentarz. Tom I. Zobowiązania podatkowe. Art. 1-119zzk, Warszawa 2022, art. 62(b).