Zasiłek chorobowy czy wynagrodzenie za czas choroby?

Za czas choroby pracownikowi należy się świadczenie pieniężne. Jednak pieniądze, które otrzyma on za czas przebywania na L4, mogą się nazywać dwojako: zasiłkiem chorobowym albo wynagrodzeniem za czas choroby. Przeczytaj artykuł, a dowiesz się, czym według prawa różni się zasiłek chorobowy od wynagrodzenia i kto jest zobowiązany wypłacić te dwa świadczenia.

Wynagrodzenie chorobowe – kiedy się je wypłaca?

Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikowi za czas niezdolności do pracy. Maksymalna długość pobierania wynagrodzenia zależy od wieku pracownika (art. 92. § 1. pkt 1 Kodeksu pracy, dalej k.p.). Wynosi ona do:

• 14 dni – w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat,
• 33 dni – dla pozostałych pracowników.

Limit 14 lub 33 dni to łączna liczba dni przysługująca na rok.

Ile wynosi wynagrodzenie chorobowe?

Wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca z własnych środków, a jego wysokość zależy od przyczyny niezdolności do pracy:

• 80% – choroba,
• 100% – niezdolność do pracy w trakcie ciąży,
• 100% – niezdolność powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Zasiłek chorobowy – kiedy się należy?

Zasiłek chorobowy to analogiczne świadczenie jak wynagrodzenie chorobowe, wypłacane za czas choroby, jednak przysługuje ono dopiero od określonego dnia przebywania na L4 (art. 92. § 1. pkt 1 k.p.). Jest nim:

• 15 dzień choroby – dla pracowników powyżej 50 roku życia,
• 34 dzień choroby – dla reszty pracowników.

Zasiłek jest wypłacany przez cały okres niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż 182 dni w roku. Ten okres jest wydłużony do 270 dni w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej ciążą lub zachorowaniem na gruźlicę (art. 8 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej ustawą zasiłkową). Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy choroby, o ile przerwa między nimi nie jest dłuższa niż 60 dni. Po wyczerpaniu 182-dniowego okresu zasiłkowego kolejny zasiłek chorobowy może być wypłacony po 60 dniach przerwy.

Jaka jest wysokość zasiłku chorobowego?

Zasiłek chorobowy, tak samo jak wynagrodzenie chorobowe, wynosi 80% wynagrodzenia w przypadku choroby lub 100% dla kobiet w ciąży i osób, których niezdolność wynikła w wypadku przy pracy (lub w drodze do niej).

Zasiłek wypłaca ZUS pracownikom tych firm, które zgłosiły do ubezpieczenia chorobowego maksymalnie 20 pracowników. Jeśli pracowników jest ponad 20 – płatnikiem zasiłku jest pracodawca.

Choroba pracownika na przełomie roku – które świadczenie?

Wątpliwości może wzbudzić przypadek, gdy niezdolność do pracy pracownika przypada na przełom roku. Jakie świadczenie mu przysługuje od 1 stycznia w takiej sytuacji? To w dużej mierze zależy od tego, jakie świadczenie pobierał 31 grudnia.

Przykład 1

Karol po raz pierwszy w roku zachorował i lekarz wystawił mu L4 na okres od 1 grudnia 2022 r. do 31 stycznia 2022 r. Zwolnienie od 1 do 31 grudnia wliczyło się do limitu 33 dni za 2022 r. 1 stycznia 2023 r. limit odnowił się, dlatego zwolnienie za cały styczeń też zeszło z limitu, ale tego na 2023 r. Tym samym za cały okres choroby (od 1 grudnia do 31 stycznia) Karol otrzymał od pracodawcy wynagrodzenie chorobowe. Jeśli zachoruje ponownie, zostanie mu do rozliczenia 2 dni w ramach wynagrodzenia chorobowego, a za kolejne dni będzie się mu należał zasiłek chorobowy.

Przykład 2

Teresa wykorzystała limit 33 dni wynagrodzenia chorobowego na początku 2022 r. 15 grudnia 2022 r. lekarz wystawił jej zaświadczenie o niezdolności do pracy do 14 stycznia 2023 r. Teresa nie miała już prawa do wynagrodzenia chorobowego i otrzymała zasiłek chorobowy. 15 stycznia 2023 r. lekarz orzekł, że Teresa jest wciąż niezdolna do pracy, wystawił jej kolejne L4 – od 15 do 31 stycznia. Pomiędzy jednym a drugim zwolnieniem nie było przerwy, a więc niezdolność do pracy traktowana jest jako ciągła i zalicza się do jednego okresu zasiłkowego, dlatego Teresie od 15 do 31 stycznia wciąż przysługuje zasiłek chorobowy. Gdyby Teresa drugie zwolnienie dostała od 16 stycznia, nastąpiłaby przerwa w ciągłości niezdolności. Wtedy za okres od 16 do 31 stycznia pracodawca wypłaciłby jej wynagrodzenie chorobowe (z limitu za 2023 r.), w myśl zasady, że pracownik nabywa prawa do zasiłku chorobowego dopiero po wyczerpaniu limitu wynagrodzenia chorobowego.

Zasiłek chorobowy a wynagrodzenie chorobowe – różnica

Zasiłek chorobowy uregulowany jest w ustawie zasiłkowej, a wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy zasiłku chorobowym. W związku z tym, że sposób liczenia jest taki sam, to i wysokość świadczeń jest identyczna.

Z punktu widzenia pracownika zasiłek chorobowy i wynagrodzenie chorobowe różnią się właściwie tylko nazwą i w niektórych przypadkach – instytucją, która je wypłaca. Jeżeli pracownik zatrudniony jest w małej firmie (do 20 ubezpieczonych pracowników). wynagrodzenie wypłaci mu pracodawca, a zasiłek ZUS. Z kolei jeśli pracuje w większej firmie (powyżej 20 zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego) obie wypłaty przyjdą od pracodawcy.

Komu należy się wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy?

Prawo do pobierania wynagrodzenia chorobowego, a po przekroczeniu limitu – zasiłku chorobowego – przysługuje po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W przypadku pracowników na umowie o pracę jest to jednoznaczne z zatrudnieniem powyżej 30 dni. Do tego okresu wlicza się także poprzednie zatrudnienie, jeśli przerwa między umowami o pracę nie przekroczyła 30 dni.

Przykład 3

38-letnia Emilia pracowała na umowę o pracę od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r., a później była osobą bezrobotną. Kolejną pracę podjęła 28 stycznia 2023 r. w małej kawiarni, gdzie oprócz niej zatrudnione są tylko 2 osoby. 1 lutego uległa poważnemu wypadkowi w domu i lekarz wystawił jej zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy od 1 lutego do 20 marca 2023 r. Czy przysługuje jej wynagrodzenie i zasiłek chorobowy? Tak, ponieważ spełniła warunek podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez co najmniej 30 dni (przerwa pomiędzy zakończeniem poprzedniej pracy a rozpoczęciem nowej wyniosła 27 dni, a więc wlicza się okres ubezpieczenia w poprzedniej firmie). Za pierwsze 33 dni choroby (tj. od 1 lutego do 5 marca) pracodawca wypłaci Emilii wynagrodzenie chorobowe, a 6 marca obowiązek trafi w ręce ZUS-u, który będzie wypłacał zasiłek chorobowy.

Przykład 4

Robert, 58-latek zatrudniony jest na umowie o pracę w dużej fabryce. W 2023 r. przebywał do tej pory na zwolnieniach: od 1 do 10 stycznia i od 12 do 26 lutego. Za pierwsze zwolnienie, trwające 10 dni, zakład pracy wypłacił mu wynagrodzenie chorobowe. Tak samo jak za pierwsze 4 dni (od 12 do 15 lutego) kolejnego L4. Wtedy Robert wyczerpał limit 14 dni wynagrodzenia chorobowego, który przysługuje osobom powyżej 50 roku życia. Za okres od 16 do 26 lutego należał mu się za to zasiłek chorobowy. Z racji tego, że zakład pracy Roberta ubezpiecza powyżej 20 osób, zasiłek wypłaci mu pracodawca, a nie ZUS.

Przykład 5

Karolina od 1 grudnia 2022 r. do 28 lutego 2023 r. pracowała na umowie zlecenie i nie opłacała dobrowolnej składki chorobowej. 1 marca przeszła na umowę o pracę u tego samego pracodawcy, a 10 marca zachorowała. Nie należy się jej wynagrodzenie chorobowe (ani zasiłek), ponieważ nie spełniła głównego warunku do tych świadczeń: podlegania pod ubezpieczenie chorobowe więcej niż trzydzieści dni.

Okres 30 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu nie obowiązuje dla (art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej):

• absolwentów szkół lub wyższych uczelni zatrudnionych w okresie 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu wyższej uczelni,
• pracowników, których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• osób posiadających wcześniejszy co najmniej 10-letni okres zatrudnienia (obowiązkowego ubezpieczenia),
• posłów i senatorów, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Wymienione osoby nabywają prawo do wynagrodzenia chorobowego (a później do zasiłku chorobowego) już od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Jak obliczyć zasiłek chorobowy lub wynagrodzenie chorobowe?

Zasady wyliczania zasiłku chorobowego i wynagrodzenia chorobowego są identyczne. Podstawę wymiaru obu świadczeń stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Od wynagrodzenia będącego podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, należy odliczyć potrącone przez pracodawcę składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe, czyli od wynagrodzenia brutto należy odjąć 13,71%.

Przykład wyliczenia wynagrodzenia chorobowego i wynagrodzenia zasadniczego dla pracownika zatrudnionego za wynagrodzeniem 4 500 zł brutto. Zwolnienie lekarskie trwało 7 dni, a pracownik ma prawo do 80% wynagrodzenia.

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego:
4 500 zł – (13,71% x 4 500 zł) = 4 500,00 zł – 616,95 zł = 3 883,05 zł

Dzienny wymiar chorobowego:
3 883,05 : 30 dni = 129,43 zł (dzielimy przez 30 dni bez względu na to, ile dni ma miesiąc, za który obliczamy chorobowe)

80% wynagrodzenia za 7 dni:
129,43 zł * 80% = 103,54 zł
103,54 zł * 7 dni = 724,78 zł

Pracownik za 7 dni przebywania na zwolnieniu lekarskim otrzyma wynagrodzenie chorobowe w wysokości 724,78 zł

Przy zwolnieniu chorobowym trzeba obliczyć wynagrodzenie zasadnicze za dni przepracowane:
4 500 zł – (4 500 zł : 30 dni * 7 dni) = 4 500 zł – (150 zł * 7 dni) = 4 500 zł – 1 050 zł = 3 450 zł

Na przychód pracownika złoży się zatem wynagrodzenie chorobowe w wysokości 724,78 zł i wynagrodzenie zasadnicze – 3 450 zł. Razem 4174,78 zł brutto.

Wynagrodzenie chorobowe a zatrudnienie poniżej roku

W przypadku pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy mniej niż 12 miesięcy podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego (a zarazem i zasiłku) stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Przykład 6

Tomasz jest zatrudniony od 15 grudnia 2022 r., a zachorował 7 marca 2023 r. Podstawa wymiaru jego wynagrodzenia chorobowego za marzec będzie ustalona na podstawie wynagrodzeń wypłacanych za styczeń i luty 2023 r.

W przypadku pracowników, którzy niezdolność do pracy nabędą w trakcie pierwszego miesiąca praca (tj. nie przepracują jeszcze pełnego miesiąca) podstawą zasiłku jest wynagrodzenie, które pracownik uzyskałby, gdyby pracował przez ten miesiąc, pomniejszone o wysokość składek.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Zasiłek chorobowy przysługuje także osobie, która stała się niezdolna do pracy po rozwiązaniu umowy o pracę, jeżeli niezdolność do pracy powstała w ciągu 14 dni od rozwiązania umowy i trwała bez przerwy co najmniej 30 dni. W takiej sytuacji maksymalny okres wypłaty zasiłku jest skrócony do 91 dni (nie dotyczy to kobiet w ciąży i chorych na gruźlicę – im przysługuje 270 dni).

Przykład 7

Dorota była zatrudniona na umowę o pracę na czas określony od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. 5 stycznia 2023 r. zachorowała i lekarz orzekł jej czasową niezdolność do pracy od 5 stycznia do 4 lutego. W związku z tym, że nie minęło 14 dni od ustania zatrudnienia, Dorocie przysługuje zasiłek chorobowy za czas przebywania na L4.

Czym się różni zasiłek chorobowy od wynagrodzenia – podsumowanie

Zasiłek chorobowy i wynagrodzenie chorobowe to dwa świadczenia pieniężne przysługujące pracownikom na L4. Wylicza się je w ten sam sposób (dla zasad przewidzianych dla zasiłku chorobowego), dlatego ich wysokość jest taka sama, a pracownicy często w skrócie określają je po prostu jako “chorobowe”.

Limit przysługiwania wynagrodzenia chorobowego wynosi 33 dni w roku (dla pracowników powyżej 50 lat – 14 dni) a później świadczenie, już jako zasiłek chorobowy, wypłaca ZUS. Przejęcie obowiązku wypłacania zasiłku chorobowego nie dotyczy pracodawców, którzy zgłosili do ubezpieczenia powyżej 20 pracowników. Ci wypłacają nie tylko wynagrodzenie, ale i zasiłek chorobowy z własnego budżetu. Jednakże taki pracodawca ma prawo rozliczyć wartość wypłaconego zasiłku chorobowego w ZUS DRA w pozycji: V. Zestawienie wypłaconych świadczeń podlegających rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenie społeczne. Pokrótce – przedsiębiorca może pomniejszyć ZUS do zapłaty o wartość wypłaconego zasiłku. Nie należy zatem traktować zasiłku chorobowego jako obciążenie dla pracodawcy w dosłownym znaczeniu, ponieważ wypłacona kwota “wróci” jako niższy ZUS.