Aneta Sobkowicz 
Zatrudnianie cudzoziemców – UE oraz inne kraje
Zgodnie z art. 39 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską, przez swobodny przepływ pracowników rozumie się brak wszelkiej dyskryminacji wobec pracowników państw członkowskich. Osoby spoza UE, muszą mieć ważną wizę lub inny dokument uprawniający do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Taka osoba może wykonywać tylko pracę wskazaną w zezwoleniu. Bez zezwolenia mogą pracować osoby, które mają:- status uchodźcy;
- zezwolenie na osiedlenie się;
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE;
- zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w związku zawarciem małżeństwa z obywatelem polskim;
- kontynuują stacjonarne studia wyższe;
- posiadają Kartę Polaka;
- są absolwentami polskiej szkoły ponadgimnazjalnej.
Zatrudnianie cudzoziemca – umowa
Cudzoziemca można zatrudnić na podstawie umowy o prace lub umowy cywilnoprawnej, czyli umowy zlecenie lub umowy o dzieło. Jeśli chodzi o kwestie obowiązku ubezpieczeń społecznych, to decydującym kryterium jest miejsce wykonywania pracy i rodzaj umowy. Natomiast z punktu opodatkowania istotne jest miejsce zamieszkania osoby fizycznej, miejsce wykonywania pracy i źródło pozyskiwania dochodów. Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski są: pracownikami lub osobami wykonującymi prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenie albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się zgodnie z kodeksem cywilnym przepisy dotyczące zleceń. Należy pamiętać, że przy umowach zlecenie uczniowie i studenci do 26 roku życia są zwolnieni z podlegania do ubezpieczeń. Wszystkie osoby wykonujące pracę na rzecz polskiego pracodawcy na terenie Polski, podlegają pod polskie ubezpieczenia społeczne, bez względu na adres zamieszkania, czy obywatelstwo. Jeśli polski pracodawca stwierdzi, że z tytułu zawartej umowy o pracę lub umowy zlecenie cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to taką osobę należy zgłosić do ZUS. W przypadku gdy cudzoziemiec będzie podlegać do wszystkich ubezpieczeń, to zgłoszenie dokonuje się na druku ZUS ZUA, jeśli ta osoba będzie podlegać tylko do ubezpieczenia zdrowotnego, to zgłoszenie jest na druku ZUS ZZA. Termin na zgłoszenie wynosi 7 dni kalendarzowych od rozpoczęcia umowy. Składki za cudzoziemców są rozliczane w imiennych raportach miesięcznych (ZUS RCA, ZUS RSA, ZUS RZA) oraz deklaracji rozliczeniowej DRA. Za cudzoziemców występuje obowiązek odprowadzania składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zasady dotyczące cudzoziemców są takie same jak w przypadku pracowników z naszego państwa. Podatek za zatrudnionego cudzoziemca może być rozliczany na zasadach ogólnych, z zastosowaniem podatku zryczałtowanego, bądź zastosowanie ma umowa o unikaniu podwójnego podatku.Rezydencja podatkowa
Sposób rozliczenia podatku wynikającego z umowy z cudzoziemcem uzależniony jest od rezydencji podatkowej zatrudnionego. “ Zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie (niezapłacenie) podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji. Oznacza to, że jeżeli płatnik nie posiada certyfikatu rezydencji podatkowej, zobowiązany jest pobrać podatek w wysokości 20% od przychodu (art. 29 ust. 1 ustawy). Stosownie do postanowień art. 41 ust. 4 ustawy od przychodów wymienionych w art. 29 ust. 1 ustawy płatnikiem są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne oraz ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. “ W rozliczeniach z cudzoziemcami często pojawia się problem rezydencji podatkowej i dla tego w takim przypadku dobrze jest posiadać certyfikat rezydencji podatkowej takiego cudzoziemca. Certyfikat taki pozwala na zastosowanie właściwych umów o unikaniu podwójnego podatku. Zgodnie z art.5a ust. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, certyfikat rezydencji oznacza zaświadczenie o miejscu siedziby (zamieszkania) podatnika dla celów podatkowych, wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca siedziby podatnika. Celem takiego certyfikatu jest potwierdzenie,w którym państwie dana osoba podlega opodatkowaniu. Sposób rozliczenia dochodów osiąganych przez cudzoziemców zależy od tego czy taka osoba ma status polskiego rezydenta, czyli czy ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Cudzoziemiec będzie mieć status rezydenta polskiego jeśli jest spełniony, któryś z warunków:- posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych;
- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym
W Polsce zawsze opodatkowaniu podlegają następujące dochody:
- pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
- działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
- działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym że sprzedaży takiej nieruchomości.
Opodatkowanie dochodów z umowy o pracę.
Pracownik, który jest cudzoziemcem i jest polskim rezydentem na koniec roku otrzymuje od polskiego pracodawcy PIT-11. W takiej deklaracji jako miejsce zamieszkania podatnika wskazuje się adres na terytorium Polski. Deklarację taką przekazuje się pracownikowi, oraz naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania pracownika w Polsce. Pracownik, który jest cudzoziemcem i jest nierezydentem polskim, otrzymuje od pracodawcy PIT-11 i jako miejsce zamieszkania jest wskazany adres zagraniczny. Taka deklaracja jest przekazywana dla pracownika i do urzędu skarbowego właściwego dla nierezydentów.Opodatkowanie dochodów z działalności wykonywanej osobiście.
Sposób rozliczenia zostanie omówiony w trzech wariantach:- Cudzoziemiec jest polskim rezydentem:
- Cudzoziemiec przedstawił certyfikat rezydencji z kraju, z którym Polska ma podpisaną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.
- Cudzoziemiec przedstawił certyfikat rezydencji z kraju, z którym Polska nie ma podpisanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Dorota Łesak
Małgorzata Jagusiak
Krzysztof Janoś
