Zmiana wspólników lub ich udziałów w trakcie roku w spółce cywilnej a zaliczka na podatek dochodowy

Jeżeli decydujemy się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, to należy pamiętać o pewnych zasadach, które będą nas dotyczyły. Do podpisania umowy spółki może dojść pod warunkiem, że będzie co najmniej dwóch wspólników, a dość często jest ich więcej. Jeśli dojdzie do zmiany wspólników lub ich udziałów w trakcie roku, to zmienią się również zasady rozliczania zaliczki na podatek dochodowy i właśnie tym tematem zajmiemy się w dzisiejszej publikacji.

Zapłata zaliczek w podatku dochodowym

Każda osoba ma obowiązek odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy. W przypadku osób, które prowadzą indywidualnie pozarolniczą działalność gospodarczą jest możliwość wybrania następujących form opodatkowania dochodów:

• skala podatkowa,
• podatek liniowy,
• zryczałtowany podatek dochodowy.

Również takie trzy formy opodatkowania przychodów/dochodów są dostępne dla wspólników spółek cywilnych, przy zachowaniu warunków ustawowych, o czym piszemy poniżej.

Jak wygląda opodatkowanie wspólników spółki cywilnej?

Przed podpisaniem umowy spółki cywilnej należy ustalić wiele kwestii, a jedną z nich jest wybór formy opodatkowania uzyskiwanych przychodów/dochodów. W spółce cywilnej mówimy o udziałach, które ustala się na podstawie wniesionych wkładów przez wspólników. Jeżeli wspólnicy ustalą, że chcą po równo dzielić się dochodami, to wnoszą do spółki kapitał w takiej samej wysokości. Zgodnie z przepisami obowiązuje zasada, że wspólnicy spółki cywilnej mogą wybrać opodatkowanie według tej samej ustawy. W jaki sposób należy to rozumieć?

Pod pojęciem ustawy kryje się:

• ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym

Wspólnicy spółki cywilnej mogą wybrać opodatkowanie w formie:

• skali podatkowej,
• podatku liniowego,
• ryczałtu

Ostatnio wydana została dość korzystna dla przedsiębiorców interpretacja podatkowa z dnia 27.03.2023 r. nr 0113-KDIPT2-1.4011.59.2023.2.HJ, z której wynika, że nie ma przeszkód do wybrania ryczałtu lub liniówki przy nawiązaniu współpracy z byłym pracodawcą, o ile zakres wykonywanych obowiązków na umowę o pracę będzie się różnił od czynności wykonywanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej

Obliczanie zaliczki na podatek dochodowy przez wspólników spółki cywilnej

W zależności od tego jaką formę opodatkowania wybiorą wspólnicy dla całej spółki będzie prowadzona jedna podatkowa książka przychodów i rozchodów (PKPiR) lub ewidencja przychodów (EP) w przypadku ryczałtu. Na podstawie zapisów w księgach podatkowych ustala się przychód/dochód, który każdy ze wspólników indywidualnie uwzględnia do wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy.

Zmiana wspólników lub ich udziałów w trakcie roku w spółce cywilnej a zaliczka na podatek dochodowy

Do zmiany udziałów w spółce cywilnej może dojść w trakcie roku podatkowego lub po jego zakończeniu. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być kilka, a mianowicie:

• wspólnicy mogą podjąć decyzję o zmianie dotychczasowej proporcji w udziałach,
• jeden ze wspólników wystąpił ze spółki,
• nowy udziałowiec przystąpił do spółki.

W takich przypadkach nie ma potrzeby, żeby zmieniać zaliczki wpłacane wcześniej według innej proporcji. Zgodnie z przepisami ostateczne rozliczenie przychodu/dochodu do opodatkowania odbywa się na podstawie zeznania rocznego, w którym przedsiębiorca wylicza zobowiązanie podatkowe za dany rok. Jeżeli prowadzona jest PKPiR, to na wysokość dochodu ma również wpływ różnica remanentowa. Spis z natury sporządza się na 31 grudnia każdego roku, stanowi on również remanent początkowy na 1 stycznia kolejnego roku. Zmiana proporcji w trakcie roku podatkowego oznacza, że po jego zakończeniu powstaną różnice w rozliczeniu.

Przykład 1

Spółka osobowa ABC składa się z 2 wspólników, którzy ustalili, że będą rozliczali się według następującej proporcji:

• wspólnik 1 posiada 40% udziałów,
• wspólnik 2 posiada 60% udziałów.

Począwszy od miesiąca sierpnia doszło do zmiany umowy spółki i proporcja wynosi 50/50. Oznacza to, że po zakończeniu roku wspólnik 1 będzie miał podatek do dopłaty, natomiast u wspólnika 2 powstanie nadpłata. Do końca lipca zaliczki będą obliczane w proporcji 40/60 a od sierpnia według nowej proporcji 50/50.

Przykład 2

• wspólnik 1 posiada 30% udziałów,
• wspólnik 2 posiada 30% udziałów,
• wspólnik 3 posiada 40% udziałów.

Od września do spółki przystąpił jeszcze jeden udziałowiec i teraz każdy ze wspólników posiada taki sam procent udziałów a więc po 25%. Ostateczne rozliczenie dochodu nastąpi po zakończeniu roku podatkowego według nowych proporcji. W trakcie roku do końca sierpnia 3 wspólników rozlicza zaliczki według założonych proporcji, a od września 4 wspólników rozlicza podatek dochodowy od 25% udziałów w zysku.

Po zmianie proporcji zaliczki nie muszą być przeliczane wstecznie, potwierdzają to również sądy. W jednym z wyroków NSA z dnia 24.06.2016 r. sygn. akt II FSK 1552/14 podkreślono m.in., że w sytuacji, gdy udział w zysku spółki za cały rok podatkowy według ostatecznej proporcji będzie wyższy niż zakładany w ciągu tego roku, nie może być mowy o powstaniu zaległości podatkowej. Przedsiębiorca wpłaca zaliczki według obowiązującej w danym momencie proporcji.

Podsumowanie

W spółce cywilnej osób fizycznych w umowie spółki wspólnicy określają zasady podziału wypracowanego zysku lub poniesionej straty. Proporcje mogą być w jednakowej wysokości lub różne, w zależności od wniesionego kapitału do spółki. Jeżeli zmieni się stan liczebny wspólników lub zostanie podjęta decyzja o zmianie udziałów, to ma to swoje przełożenie na zaliczki na podatek dochodowy. Każda zmiana proporcji, czy to w trakcie roku podatkowego, czy po jego zakończeniu wymaga pisemnej zmiany umowy spółki. Zaliczki na podatek dochodowy są wpłacane w takich proporcjach, jakie obowiązują w danym okresie rozliczeniowym. Ostateczne wyliczenie przychodu/dochodu następuje po zakończeniu roku podatkowego i wówczas każdy wspólnik obliczy we własnym imieniu podatek należny za cały rok, według proporcji obowiązującej w dniu 31 grudnia. Może się okazać, że wyjdzie podatek do zapłaty lub nadpłata. Przy zobowiązaniu do zapłaty nie ma obowiązku dopłaty odsetek za zwłokę, o ile zaliczki były wyliczane zgodnie z zapisami w ewidencjach podatkowych. Potwierdzają to również sądy w wydawanych rozstrzygnięciach.