Zespół IFIRMA 
W dniu 30 marca 2018 r. opublikowany w dzienniku ustaw został pakiet 5 ustaw regulujących zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Pakiet obejmuje następujące ustawy:
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy,
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców,
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej.
Nowe przepisy w dużej mierze powielają zasady obowiązujące w poprzednim stanie prawnym. Część wprowadza niewielkie zmiany w prawie przedsiębiorcy. Pojawiają się również zupełnie nowe uregulowania.
W poniższej tabeli zostało przedstawione zestawienie najistotniejszych kwestii z uwzględnianiem zapisów przed i po zmianach przepisów.
W części pierwszej wskazane zostały zagadnienia nowe lub zmienione w znacznym zakresie, zaś w drugiej takie, które w niewielkim stopniu uległy zmianie.
| Działalność nieewidencjonowania | Działalnością gospodarczą nie jest działalność osoby fizycznej:
Zgodnie z przepisami przejściowymi za działalność nieewidencjonowaną może być uznana także działalność wykonywana przez osobę, która w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy nie była wpisana do CEIDG lub której wpis został wykreślony wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli 12 miesięcy przed dniem 30.04.2018 r. W tym przypadku musi być spełniony jedynie warunek kwoty przychodu. |
Art. 5 Prawa przedsiębiorców oraz art. 195 ustawy wprowadzającej |
| Ulga na start | Nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej (DG), przedsiębiorca będący osobą fizyczna, który:
|
Art. 18 Prawa przedsiębiorców |
| Zawieszanie DG | Dodanie możliwości zawieszania DG dodatkowo (oprócz tych niezatrudniających pracowników) przez przedsiębiorców zatrudniających wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim, niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku, dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. W przypadku przedsiębiorców wpisanych do CEIDG – działalność jest wznawiania automatycznie jeśli we wniosku o zawieszenia wskazana była data końcowa okresu zawieszenia. Kiedy data nie została wskazana działalność jest wznawiana na wniosek przedsiębiorcy. Działalność może być zawieszona na czas nieokreślony. W przypadku podmiotów wpisanych do KRS maksymalny okres zawieszenia nie zmienił się – wynosi 24 miesiące. Zgodnie z przepisami przejściowymi nowe przepisy stosuje się także do przedsiębiorców, którzy zawiesili działalność jeszcze przed dniem wejścia w życie zmiany. Przedsiębiorca wpisany do CEIDG, który zawiesił działalność przed 30.04.2018 r. będzie mógł korzystać zawieszenia na czas nieokreślony. | Art. 22 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców oraz art. 197 ustawy wprowadzającej |
| Dodatkowe zgłoszenia dokonywane przez CEIDG | Do listy przedsiębiorców, którzy będą mogli dokonywać zgłoszeń w zakresie ZUS za pośrednictwem CEIDG dodano przedsiębiorców opłacających składki nie tylko za siebie. Uprawnienie to uzyskają od 2019 r. Do końca 2018 r. poniżej wskazanych zgłoszeń, dokonują wyłącznie przedsiębiorcy opłacający składki wyłącznie za siebie.
Zakres zgłoszeń jakie można dokonać wraz wnioskiem o wpis do CEIDG nie uległ zmianie i obejmuje on zgłoszenia do ubezpieczeń/zmiany danych wykazanych w zgłoszeniu/wyrejestrowania:
|
Art. 6 ust. 4 ustawy o CEIDG |
| Aktualizacja danych w CEIDG | Dodanie zapisu, iż dane takie jak:
|
Art. 21 ust. 2 ustawy o CEIDG |
| Zmiany w interpretacjach | W zakresie danych identyfikacyjnych jakie zobowiązany jest wskazać przedsiębiorca ubiegający się o wydanie interpretacji indywidualnej usunięto nr REGON. Dodatkowo pojawił się zapis nakładający na organ obowiązek wezwania podatnika do usunięcia braków w złożonym wniosku. Dopiero w przypadku nieusunięcia braków w terminie 7 dni wniosek może być pozostawiony bez rozpatrzenia. | Art. 34 Prawa przedsiębiorców |
| Objaśnienia prawne | Ministrowie oraz organy upoważnione do przygotowywania projektów aktów prawnych w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów wydają – z urzędu lub na wniosek Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wyjaśnienia przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie lub zakończenie działalności gospodarczej, dotyczące praktycznego ich stosowania (objaśnienia prawne), przy uwzględnieniu w szczególności orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Sprawiedliwości UE. Objaśnienia prawne mają być publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej właściwego urzędu, wraz ze wskazaniem daty ich zmieszczenia. Objaśnienia prawne dają przedsiębiorcy taką samą ochronę jak interpretacje – tzn. nie są one wiążące dla przedsiębiorcy ale nie może być on obciążony sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do objaśnień. | Art. 33 i 35 ust. 3 Prawa przedsiębiorców |
| Zasady przedsiębiorczości | Podstawowe zasady wiążące przedsiębiorców oraz organy władzy publicznej w relacji z przedsiębiorcami:
a) zasady wiążące przedsiębiorców:
|
Art. 2 i 8-15 Prawa przedsiębiorców |
| Zasady załatwiania spraw związanych z DG | W sprawach związanych z wykonywaniem DG organy:
|
Art. 27 -32 ustawy Prawo przedsiębiorców |
| Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców | Na straży praw mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców stoi Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Dba on o poszanowanie zasady wolności działalności gospodarczej, pogłębianie zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju oraz zasad uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców. Szczegółowy zakres jego zadań określa art. 8 i 9 ustawy o Rzeczniku i Małych i Średnich Przedsiębiorców. Po raz pierwszy Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców ma zostać powołany w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy czyli w ciągu 6 miesięcy od dnia 30 kwietnia 2018 r. | Art. 16 Prawa przedsiębiorców oraz Ustawa o Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców |
| Zasady opracowywania aktów prawnych z zakresu prawa DG | Opracowując projekt aktu prawnego określającego zasady podejmowania, wykonywania lub zakończenia DG w pierwszej kolejności należy ustalić możliwość osiągnięcia założonego celu za pomocą innych środków a także ustalić przewidywane skutki społeczno-gospodarcze, w tym w szczególności wpływu na mikro, małych i średnich przedsiębiorców. Sam projekt powinien być przygotowany z zachowaniem zasad proporcjonalności i adekwatności, np. dążąc do nienakładania nowych obowiązków czy ich realizacji w postaci elektronicznej. | Art. 66 – 71 Prawa przedsiębiorców |
| Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy | Zadania pojedynczego punktu kontaktowego przejmuje Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy. Zasadniczo zakres jego zadań oraz spraw jakie można w nim załatwić są takie same jak poprzedniego punktu. Dodatkowo dodano możliwość wysłania i uzyskania drogą elektroniczną zaświadczenia o niezaleganiu w zakresie składek ZUS czy zobowiązań podatkowych. Jeśli uzyskanie zaświadczenia wymaga wniesienia opłaty, punkt umożliwia jej wniesienie, w tym także drogą elektroniczną. Możliwość taka zostanie udostępniona od 1 lipca 2018 r. | Art. 51 – 66 Prawa przedsiębiorców. |
| Zagadnienie | Stano obowiązujący do 29.04.2018 r. | Stan obowiązujący od 30.04.2018 r. | ||
| Definicja przedsiębiorcy | Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. | Art. 4 ustawy o swobodzie DG | Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonującą działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. | Art. 4 ust. 1 i 2 Prawa przedsiębiorców |
| Definicja działalności gospodarczej | Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywania kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. | Art. 2 ustawy o swobodzie DG | Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu w sposób ciągły i zorganizowany | Art. 3 Prawa przedsiębiorców |
| Sposób identyfikacji przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym | Numer NIP:
|
Art. 16 i 21 ustawy o swobodzie DG | Numer NIP:
|
Art. 20 Prawa przedsiębiorców |
| Wykreślenie przedsiębiorcy z CEIDG | Przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć wniosek o jego wykreślenie z CEIDG w terminie 7 dni od dnia trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej.
Wykreślenie z urzędu następuje, w sytuacji:
|
Art. 30 i 34 ustawy o swobodzie DG | Przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć wniosek o jego wykreślenie z CEIDG w przypadku zaprzestania wykonywania DG lub jego przekształcenia w jednoosobową spółkę kapitałową.
Wykreślenie z urzędu następuje, w sytuacji:
|
Art. 15 ust. 2 art. 29 i 30 ustawy o CEIDG |
| Zakres danych podlegających zgłoszeniu | Wpisowi do CEIDG podlegają m.in.:
|
Art. 25 ustawy o swobodzie DG | Wpisowi do CEIDG podlegają m.in.:
|
Art. 5 ustawy o CEiDG |
| Adresy związane z działalnością | Zgłaszane adresy:
|
Art. 25 ustawy o swobodzie DG | Zgłaszane adresy:
|
Art. 5 ustawy o CEiDG |
Wskazana w powyższej tabeli działalność nieewidencjonowana zgodnie ze zmienionym art. 20 ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych będzie opodatkowana jako przychód z innych źródeł. Będzie tak do momentu kiedy przedsiębiorca nie przekroczy wskazanego w Prawie przedsiębiorcy limitu. Po jego przekroczeniu przedsiębiorca w ciągu 7 dni będzie miał obowiązek zarejestrowania działalności w CEIDG. Od momentu rejestracji lub upływu terminu do rejestracji przychody takiego przedsiębiorcy są opodatkowane w sposób właściwy dla działalności gospodarczej.
Ustawa wprowadzająca Prawo przedsiębiorców wdraża szereg zmian w prawie czterdziestu ustawach. Oprócz wspomnianych wyżej zmian w art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, spore zmiany zostały wprowadzone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Dotyczą one głównie zmian wynikających z wprowadzenia ulgi na start. Warto to zauważyć, iż z ulgi będzie mógł skorzystać tylko sam przedsiębiorca spełniające określone warunki. Z prawa tego nie będą mogły skorzystać osoby z nim współpracujące. Przedsiębiorca będzie miał również prawo zrezygnować z ulgi na start. W takim wypadku dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń również w zakresie składek społecznych.
W związku ze zmianami w zakresie danych zgłaszanych w CEIDG, dotyczących zakresu prowadzonej działalności (konieczność wskazania jednego przedmiotu przeważającej działalności) zgodnie z art. 207 ustawy wprowadzającej Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca obowiązany jest zgłosić zmianę w zakresie przedmiotu działalności w celu dostosowania do nowych wymogów. Obowiązek ten należy spełnić przy pierwszym wniosku o zmianę wpisu do CEIDG. Dodatkowo zgodnie z art. 203 ustawy wprowadzającej przedsiębiorcy powinni sprawdzić czy w bazie CEIDG nie mają kilku wpisów (tak może się zdarzyć w wyniku przenoszenia danych z ewidencji gminnych do CEIDG). Jeśli taka sytuacja miałaby miejsce przedsiębiorca ma obowiązek uzupełnić wybrany wpis o dane wymagane na podstawie ustawy o CEIDG. Na dopełnienie tego obowiązku jest 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy czyli od 30 kwietnia 2018 r. Po upływie tego czasu CEIDG automatycznie wykreśli wpisy przedsiębiorcy, które nie mają wymaganych danych.
W drugiej części tabeli wskazane zostało kilka przepisów, które uległy zmianie w nieznacznym stopniu. Wśród nich są np. definicja przedsiębiorcy i definicja działalności gospodarczej. W nowej wersji tych definicji – przedsiębiorcą jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą (np. osoba fizyczna albo wspólnik spółki cywilnej).
Z kolei działalnością gospodarczą jest działalność prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany, we własnym imieniu oraz w celach zarobkowych. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy Prawo przedsiębiorców: „W porównaniu z legalną definicja „działalności gospodarczej”zawartą w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej definicja z ustawy Prawa przedsiębiorców nie zawiera już wskazania rodzajów działalności gospodarczej (tzn. działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa), gdyż tego rodzaju wyliczenie nie stanowi żadnego praktycznego ograniczenia przy kwalifikowaniu określonych przejawów aktywności do kategorii działalności gospodarczej.”
W zakresie identyfikacji przedsiębiorcy – głównym identyfikatorem przedsiębiorcy jest nr NIP. Zgodnie z obecnymi, jak i nowymi przepisami, przedsiębiorca ma obowiązek umieszczania nr NIP w pismach związanych z działalnością czy też musi go umieszczać w swojej ofercie. Dodatkowo rola nr NIP została wzmocniona poprzez wskazania, iż przy załatwianiu sprawy organ może żądać od przedsiębiorcy, dla celów identyfikacji, podania wyłącznie firmy przedsiębiorcy oraz numeru NIP (art. 20 ust. 4 Prawa przedsiębiorców).
Nowy pakiet ustaw Prawa przedsiębiorców zawiera także bardzo dużą część zapisów, które są powieleniem zapisów z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wśród najważniejszych zagadnień, które nie uległy zmianie są:
- definicje mikro, małego i średniego przedsiębiorcy – znajdujące się w art. 7 ust. 1- 3 Prawa przedsiębiorców,
- limit płatności gotówkowych – 15 tys. zł znajdujący się w art. 19 Prawa przedsiębiorców,
- zakres czynności jakie może wykonywać przedsiębiorca w okresie zawieszenia działalności gospodarczej – uregulowany w art. 25 ustawy Prawa przedsiębiorców.
Wymienione powyżej zmiany w przeważającej większości wchodzą w życie 30 kwietnia 2018 r. Inne terminy wejścia w życie, najważniejszych z punktu widzenia najmniejszych przedsiębiorców, wraz z przepisami przejściowymi zostały wskazane w tabeli.
Wojciech Samborski
Małgorzata Jagusiak
Adrianna Glapiak
