Zmiany w urlopach macierzyńskich od czerwca 2013

W dniu 17 czerwca 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 28 mają 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. poz. 675. Ustawa ta wprowadziła zmiany w urlopach macierzyńskich oraz wprowadziła urlop rodzicielski.

Kogo obejmują nowe przepisy

Nowe przepisy mają zastosowanie do osób, których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2012 r., a także dla osób, które przyjęły po 31 grudnia 2012 r. na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku, gdy wobec dziecka odroczono obowiązek szkolny – dziecka w wieku do 10 roku życia i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia lub przyjęły na wychowanie dziecko jako rodzina zastępcza ( z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej ). Obejmują:

osoby, którym dziecko urodzi się ( lub przyjmą dziecko na wychowanie) po 16 czerwca 2013 r.;
osoby korzystające w dniu 17 czerwca 2013 r. z zasiłku macierzyńskiego za tzw. „podstawowy okres”
osoby korzystające w dniu 17 czerwca 2013 r. z zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu. Mają one prawo do „ uzupełniającej „ części zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w wymiarze różnicy między nowym a dotychczasowym wymiarem oraz do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego;
osoby, którym dziecko urodziło się lub zostało przyjęte na wychowanie po dniu 31 grudnia 2012 r., niepobierające zasiłku macierzyńskiego w dniu 17 czerwca 2013 r.. Mają one prawo do „uzupełniającej” części zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu dodatkowego w wymiarze różnicy między nowym a dotychczasowym wymiarem oraz do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego ( w tym przypadku u tych osób wystąpi przerwa między wykorzystanym dotychczas urlopem dodatkowym i urlopem dodatkowym „uzupełniającym „).

Podstawowy urlop macierzyński

Długość podstawowego urlopu macierzyńskiego nie uległa zmianie i wynosi tak jak do tej pory: -20 tygodni – przy urodzeniu jednego dziecka -31 tygodni – przy urodzeniu bliźniaków -33 tygodnie – przy urodzeniu trojaczków -35 tygodni – przy urodzeniu czworaczków -37 tygodni – przy urodzeniu pięcioraczków i więcej dzieci urodzonych w trakcie jednego porodu.

Dodatkowy urlop macierzyński

Natomiast jeżeli chodzi o dodatkowy urlop macierzyński to zostały wprowadzone tutaj zmiany, a mianowicie został on wydłużony z 4 tygodni do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 8 tygodni w przypadku urodzenia bliźniaków lub wieloraczków. Dodatkowy urlop macierzyński można wykorzystać w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności. Może go wykorzystać zarówno matka jak i ojciec dziecka. Zgodnie z ustawą urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem z korzystania z tego urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika. We wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego określa się termin zakończenia urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy drugiej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego -termin zakończenia pierwszej części tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu.

Ważne!

Dotychczas można było skorzystać z urlopu macierzyńskiego z co najmniej dwóch tygodni przed przewidywaną datą porodu, teraz ustawa wprowadza zmiany, i można pójść na urlop macierzyński maksymalnie sześć tygodni przed przewidywana datą porodu.

Urlop rodzicielski

W nowej ustawie został wprowadzony urlop rodzicielski i zasiłek macierzyński za jego okres. Przysługuje on bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Urlop rodzicielski i zasiłek macierzyński za jego okres przysługuje w wymiarze 26 tygodni – niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych na wychowanie ( w wieku odpowiednio do 7 lub do 10 roku życia ). Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, z których żadna część nie może być krótsza niż 8 tygodni, oczywiście przypadająca jedna po drugiej, w wymiarze wielokrotności tygodnia ( 1 tydzień = 7 dni ). Z urlopu tego mogą korzystać jednocześnie oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekroczyć 26 tygodni, czyli wymiar dla każdego rodzica w takim przypadku to 13 tygodni. Urlop ten może się też przeplatać pomiędzy obojgiem rodziców, czyli np. najpierw 8 tygodni bierze mama dziecka, następne 8 tygodni tata dziecka i znowu mama -pozostałe 10 tygodni. Według ustawy urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. We wniosku tym określa się termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego – termin zakończenia poprzedniej części tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu. Pracownik który składa wniosek powinien dołączyć do wniosku pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego z rodziców dziecka albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem.

Przywilej jaki daje ustawodawca

W nowych przepisach ważne jest to, kiedy złożymy wniosek o urlop macierzyński. Jeżeli wniosek o urlop macierzyński złożymy w przeciągu 14 dni od urodzenia dziecka i wnioskujemy od razu o całość, czyli o podstawowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński i o urlop rodzicielski, to wtedy za cały ten okres zasiłek będzie wynosił 80 proc. I jeszcze przywilej jaki daje nam ustawodawca w takim przypadku, a mianowicie, to, że kobieta może w każdej chwili zrezygnować z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części albo okresowi dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części lub w przypadku rezygnacji z zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, przysługuje jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku, pod warunkiem niepobrania zasiłków macierzyńskich za okres odpowiadający okresom tych urlopów. W takiej sytuacji należy złożyć oświadczenie, że ojciec dziecka nie będzie korzystał z tego urlopu. Reasumując Jeżeli kobieta od razu zadeklaruje, że będzie korzystać z całości urlopu – 52 tygodni, to przez cały ten okres wypłacany będzie zasiłek w wysokości 80 proc. wynagrodzenia. Jeśli jednak po takiej deklaracji zrezygnuje z całości lub części dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz/lub z całego urlopu rodzicielskiego, wówczas przysługuje jej wyrównanie dotychczas pobieranego 80 proc. zasiłku do wysokości 100 proc. Urlop ten może też scedować na ojca dziecka. Natomiast jeżeli wniosek zostanie złożony powyżej 14 dni od urodzenia dziecka to pomimo, iż wnioskujemy od razu o całość, to wtedy nie można zrezygnować z tego urlopu rodzicielskiego i nie można scedować tego urlopu na ojca dziecka. Jak złożymy wniosek o urlop po 14 dniach od urodzenia dziecka, to wtedy bez względu czy złożymy wniosek o całość czy o część urlopu to podstawowy urlop macierzyński będzie -100 proc, dodatkowy urlop macierzyński -100 proc., a urlop rodzicielski – 60 proc.

Ważne!

W przypadku pracownika który chce korzystać z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego czy urlopu rodzicielskiego ważne jest to, aby złożył on wnioski o urlop. Taki wniosek to podstawa- bez wniosku nie można udzielić urlopu. Do wniosku dołączamy, oczywiście akt urodzenia dziecka.

Praca a urlop macierzyński i rodzicielski

Pracownica, która przebywa na dodatkowym urlopie macierzyńskim czy urlopie rodzicielskim może w trakcie takiego urlopu podjąć pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu, ale w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu. W takiej sytuacji pracownica powinna złożyć pisemny wniosek o rezygnacji z korzystania z całości lub części z dodatkowego urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownicy i udzielić jej urlopu na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Wniosku takiego może nie uwzględnić jedynie w przypadku, gdy nie jest to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej przez nią pracy. Oczywiście, w takim przypadku pracodawca powinien taką osobę poinformować pisemnie o przyczynie odmowy uwzględnienia jej wniosku. W trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego można pracować też na umowę zlecenie czy umowę o dzieło u innego pracodawcy.

Przepisy przejściowe

W przypadku pracownika, którego podstawowy urlop macierzyński skończył się w okresie od dnia 24 czerwca 2013 r. do dnia 30 czerwca 2013 r. i nie złożył wniosku o dodatkowy urlop macierzyński na starych zasadach przed dniem 17 czerwca 2013 r., to powinien on złożyć ten wniosek o dodatkowy urlop macierzyński ale nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Pracownik korzystający w dniu 17 czerwca 2013 r. z dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach może wnioskować o część dodatkowego urlopu macierzyńskiego, stanowiącą różnicę między nowym wymiarem tego urlopu, a wymiarem udzielonego mu urlopu. Uzupełniająca część dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie przyznana bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach. Wniosek należy złożyć nie później niż do dnia zakończenia wcześniej udzielonego dodatkowego urlopu macierzyńskiego. A w przypadku pracownika, którego dziecko urodziło się po dniu 31 grudnia 2012 r. i nie korzystał on w dniu 17 czerwca 2013 r. z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, to taki pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze stanowiącym różnicę między nowym wymiarem tego urlopu a wymiarem wykorzystanego urlopu. Taki pracownik powinien złożyć wniosek nie później niż 7 dni od wejścia w życie ustawy (tj. do 24 czerwca 2013 r.). Urlopu należy udzielić nie później niż 14 dni od wejścia w życie ustawy (czyli, najpóźniej w dniu 2 lipca 2013 r.).

Prowadzenie działalności gospodarczej a macierzyński

Przepisy nowej ustawy mają również zastosowanie dla osób niebędących pracownikami a podlegających do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, czyli prowadzących działalność gospodarczą, osób współpracujących przy prowadzeniu działalności i osób wykonujących umowy zlecenia. Osoby te mogą skorzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Aby uzyskać taki zasiłek należy złożyć do podmiotu wypłacającego zasiłek macierzyński wniosek o wypłatę zasiłku za dodatkowy okres lub za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego. Wniosek należy złożyć przed rozpoczęciem wypłaty zasiłku macierzyńskiego za te okresy.

Urodzenie dziecka na urlopie wychowawczym

Kobieta przebywająca na urlopie wychowawczym jeżeli urodzi dziecko, to będzie jej przysługiwało prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia kolejnego dziecka. Zasiłek macierzyński przysługuje przez pełny okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego a następnie na jej wniosek zostanie jej udzielony dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski.

Ważne!

Przepisy nowej ustawy odstępują od zasady skracania okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego. Do tej pory, jeżeli pełny wymiar zasiłku macierzyńskiego przypadał w czasie urlopu wychowawczego, okres wypłaty ulegał skróceniu o 2 tygodnie. Teraz to zostało zniesione.

Zwolnienia z pobierania składek na FP i FGŚP

Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne są zwolnieni z opłacania składek na Fundusz Pracy i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego. AUTOR: Małgorzata Michalak