Zwrot odsetek od nadpłat podatku – wyrok TSUE

Urząd skarbowy jest zobowiązany do zwrotu odsetek od nadpłat podatku. Okazuje się, że Ordynacja Podatkowa w zakresie czasu, do jakiego nalicza się odsetki, jest niezgodna z przepisami unijnymi, a zatem skarbówka powinna oddać więcej odsetek od nadpłat dla podatników, niż oddawał dotychczasowo.

Powyższa sytuacja oraz niniejszy artykuł dotyczy sytuacji, gdy nadpłata podatku wynika w następstwie orzeczenia TK/TSUE, który uznał polski przepis za niezgodny z prawem np. unijnym.

Odsetki od nadpłaty podatku — za jaki okres przysługują?

Ordynacja Podatkowa w art. 78 § 5 wskazuje, że odsetki w przypadku nadpłaty podatku (odsetki płacone przez urząd skarbowy dla podatnika) przysługują za okres:

1. od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu — jeśli podatnik złoży wniosek o zwrot nadpłaty w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie stosownego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (TK) lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
2. od dnia powstania nadpłaty do 30. dnia od dnia wejścia w życie stosownego orzeczenia TK lub TSUE — jeśli podatnik złoży wniosek o zwrot nadpłaty po upływie 30. dni od dnia ukazania się orzeczenia TK lub TSUE.

Mówiąc o “stosownych orzeczeniach” mamy na myśli publikacje, które stwierdziły niezgodność przepisów polskich z wyższymi organami.

A zatem, w przypadku kwot nadpłaconych z naruszeniem prawa Unii, stwierdzonych w następstwie wyroku Trybunału, mogą wystąpić trzy stany faktyczne.

1. wniosek o stwierdzenie nadpłaty został złożony w terminie 30 dni od publikacji wyroku. W takim przypadku odsetki są naliczane od dnia pobrania tej nadpłaty do dnia jej zwrotu.
2. wniosek o stwierdzenie nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od publikacji orzeczenia, podczas gdy nadpłata powstała przed tym upływem. W takim przypadku odsetki są należne od dnia poboru do trzydziestego dnia od publikacji wyroku.
3. wniosek o stwierdzenie nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od orzeczenia, podczas gdy nadpłata powstała również po upływie tego terminu. W takim przypadku odsetki nie są należne.

Zgodnie z powyższym, jeśli podatnik wystąpi z wnioskiem o zwrot nadpłaty po miesiącu od opublikowania orzeczenia TK/TSUE odsetki od niesłusznie pobranego podatku mu się nie należą lub należą w ograniczonej wysokości. Takie rozwiązanie zostało zakwestionowane przez TSUE.

Wyrok TSUE — odsetki należy oddać za cały czas przetrzymywania nadpłaty

W odpowiedzi na pytanie prejudycjalne TSUE stwierdził, że odsetki od nadpłaty podatku należą się za cały czas przetrzymywania tej kwoty. Czyli nie zależy od tego, w jakim terminie od publikacji wyroku, podatnik wystąpi z wnioskiem o zwrot nadpłaty podatku.

TSUE argumentuje, że:

• art. 78 § 5 ordynacji podatkowej ma zastosowanie do sytuacji, gdy nadpłata powstaje po upływie trzydziestego dnia następującego po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wyroku Trybunału, z którego wynika stwierdzenie, że rozpatrywany podatek narusza prawo Unii.
• “(…) argument przedstawiony przez rząd polski w celu uzasadnienia tego ograniczenia opiera się na chęci uniknięcia sytuacji, w której podatnicy opóźnialiby składanie wniosków o zwrot nadpłaty w celu skorzystania z wyższego oprocentowania.”
• “złożenie wniosku o zwrot w terminie 30 dni od opublikowania (…) wyroku, z którego wynika stwierdzenie sprzeczności rozpatrywanego opodatkowania z prawem Unii, można uznać za staranność, której racjonalnie można wymagać od podatnika biorącego udział w sporze, w związku z którym został wydany ten wyrok Trybunału”,
• “takiego złożenia wniosku nie można racjonalnie wymagać od każdego innego podatnika, który nie będąc stroną w rzeczonym sporze, nie może zostać poinformowany o ogłoszeniu wyroku Trybunału w tak krótkim terminie. Ten ostatni podatnik może, nie dopuszczając się niedbalstwa, dowiedzieć się, że opodatkowanie, które poniósł, narusza prawo Unii dopiero jakiś czas po upływie trzydziestodniowego terminu następującego po tej publikacji.
• Ponadto, nawet jeśli chodzi o podatnika będącego stroną w sporze zakończonym wspomnianym wyrokiem, który co do zasady wiedział o tym wyroku w dniu jego wydania, nie zawsze można racjonalnie oczekiwać od niego, że złoży wniosek o zwrot w terminie 30 dni od opublikowania tego wyroku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Na podstawie powyższego, TSUE ostatecznie rozstrzygnął, że niezgodny z prawem unijnym jest art. 78 § 5 Ordynacji Podatkowej, która ogranicza oprocentowanie nadpłaty należne danemu podatnikowi do trzydziestego dnia po publikacji stosownego orzeczenia, a nawet wyklucza wszelkie oprocentowanie w przypadku, gdy owa nadpłata została poniesiona przez podatnika po upływie tego trzydziestego dnia. Pełną treść wyroku znajdziemy pod tym linkiem.

Skutki podatkowe — fiskus powinien oddać więcej odsetek

Wskazany wyrok TSUE oznacza, że szansę na zwrot pieniędzy (należnych odsetek od nadpłat podatku) mają wszelkie podmioty, które otrzymały zwrot nadpłat pobranych z naruszeniem prawa UE — czyli bez odsetek lub z ograniczonym oprocentowaniem zwrotu nadpłaty. Dotyczy to nadpłat z PIT, VAT, CIT itd.

Obecnie skarbówka czeka na wytyczne od Ministerstwa Finansów, jak postąpić z takimi sprawami, ponieważ dotychczas blokowała wypłatę należnych odsetek. A im dłuższy czas oczekiwania — tym wyższe odsetki gromadzą się do zwrotu podatnikom… a pieniądze i tak trzeba będzie zwrócić, fiskus nie uniknie oddania całości odsetek.

Słychać także głosy od ekspertów, że fiskus nie powinien czekać na wytyczne od resortu finansów, ponieważ orzecznictwo UE powinno być stosowane bezpośrednio.