Rozwiązanie umowy o pracę

Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić z różnych przyczyn. Jego warunki zależą od typu umowy jak również okoliczności oraz stażu pracy pracownika. Zobacz jak formalnie powinno przebiec rozwiązanie umów na czas określony i nieokreślony, jak również podczas okresu próbnego.

Rozwiązanie umowy o pracę zawartą na okres próbny

Umowa na okres próbny może poprzedzać każdą z pozostałych umów o pracę na okres nie przekraczający trzech miesięcy. Jest umową terminową, która ma na celu zapoznanie się z możliwościami, jakie daje zatrudnienie określonej osoby na danym stanowisku pracy. Umowa o pracę zawarta na okres próbny ulega rozwiązaniu odpowiednio z upływem czasu, na który została zawarta. Do wcześniejszego rozwiązania takiej umowy może natomiast dojść w drodze jej rozwiązania na mocy porozumienia stron, bez wypowiedzenia lub za wypowiedzeniem. Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny może być dokonane przez każdą ze stron (pracownika i pracodawcę) przed upływem terminu, na który była zawarta. Okres wypowiedzenia umowy zależy od czasu jej trwania:

trzy dni robocze jeżeli okres próbny nie przekracza dwóch tygodni
jeden tydzień jeżeli okres próbny jest dłuższy niż dwa tygodnie
dwa tygodnie jeżeli czas próby wynosi trzy miesiące.

Kogo nie można zwolnić na okresie próbnym

kobiety w ciąży
osoby powołane do czynnej służby wojskowej

Rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas określony

Jeżeli chodzi o umowę o pracę zawartą na czas określony to jest ona mniej korzystna dla pracownika niż umowa zawarta na czas nieokreślony. Po pierwsze pracodawca wypowiadając ją nie musi podawać powodu wypowiedzenia takiej umowy, po drugie nie musi swojej decyzji konsultować ze związkami zawodowymi jak jest w przypadku rozwiązania umowy na czas nieokreślony. Wypowiedzenie umowy zawartej na czas określony zależy od tego na jaki okres została zawarta. Umowa zawarta na czas określony może zostać rozwiązana również na mocy porozumienia stron. Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony dłuższy niż sześć miesięcy strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Klauzula taka powinna być zawarta w umowie o pracę zawartej z pracownikiem. Wypowiedzenie takiej umowy może nastąpić z każdego powodu i nie jest tu wymagane uzasadnienie zarówno ze strony pracodawcy czy pracownika. Przy dwutygodniowym wypowiedzeniu okres wypowiedzenia takiej umowy zaczyna się w niedzielą a kończy zawsze w sobotę. Jeżeli umowa na czas określony jest zawarta na okres krótszy niż sześć miesięcy nawet jak jest zawarta klauzula , że można ją rozwiązać wcześniej -klauzula ta jest nie skuteczna w takim przypadku bo umowy na czas określony do sześciu miesięcy nie można rozwiązać wcześniej.

Rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony

Umowa na czas nieokreślony jest najbardziej korzystną formą zatrudnienia dla pracownika, zapewnia bowiem pracownikowi najlepszą ochronę stosunku pracy, np. pracodawca wypowiadając umowę zawartą na czas nieokreślony musi podać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy, a o zamiarze wypowiedzenia umowy pracownikowi musi zawiadomić zakładową organizację związkową. Kodeks Pracy przewiduje trzy sposoby rozwiązania umowy na czas nieokreślony:

za porozumieniem stron
za wypowiedzeniem
bez wypowiedzenia

Okresy wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony

dwa tygodnie gdy pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy
jeden miesiąc jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej sześć miesięcy
trzy miesiące gdy pracownik był zatrudniony trzy lata.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

Umowę bez wypowiedzenia pracodawca może rozwiązać z pracownikiem w sytuacji:

ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące
gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione wyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

Umowę taką można rozwiązać jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Przykładowo nie wypłaca w terminie należnego wynagrodzenia. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

Rozwiązywanie umowy na zastępstwo

Umowa na zastępstwo nie stanowi nowego rodzaju umowy o pracę. Jest pewnym typem umowy na czas określony. Oznacza to, że stosuje się do niej wszelkie zasady dotyczące zawierania i rozwiązywania tych umów z wyjątkiem dotyczącym zakresu ochrony stosunku pracy. Termin końcowy umowy na zastępstwo może być oznaczony konkretną datą lub poprzez wskazanie okoliczności której zaistnienie spowoduje rozwiązanie umowy. W przypadku umowy na zastępstwo nie stosuje się przepisów gwarantujących przedłużenie umowy o pracę kobiet w ciąży do dnia porodu, gdy termin zakończenia umowy przypada po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Rozwiązuje się z upływem czasu na jaki była zawarta. Wcześniejsze rozwiązanie tej umowy jest możliwe:

za porozumieniem stron
bez wypowiedzenia ( rozwiązanie może nastąpić zarówno z winy pracownika jak i pracodawcy)
za wypowiedzeniem -okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo wynosi 3 dni.

Zwolnienia grupowe a rozwiązanie umowy o pracę

Każda ze stron stosunku pracy może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na okres próbny oraz czas nieokreślony, zaś w przypadku umów na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem. Wypowiadając umowę o pracę, pracodawca może wskazać kilka przyczyn, w tym przyczyny dotyczące pracownika i inne, które go nie dotyczą. Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres 3-miesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Ponadto w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy wszyscy pracownicy mogą zostać zwolnieni i nie ma w tym przypadku ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Natomiast umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy może być rozwiązana przez każdą ze stron za 2-tygodniowym wypowiedzeniem. Jest to zawarte w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz.U. Nr 90, poz.844),zwana dalej ustawą o zwolnieniach grupowych. -( Dz. U. z dnia 22 maja 2003 r.) Przepisy tej ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron,( np. likwidacja stanowiska z przyczyn ekonomicznych ). Musi być zwolnionych co najmniej 10% pracowników .

Odprawy

Przy zwolnieniach grupowych zwalniany pracownik otrzymuje odprawę. Jest ona uzależniona od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. I tak, jeżeli pracował :

krócej niż 2 lata-odprawa obejmuje -1- miesięczne wynagrodzenie,
od 2 do 8 lat -odprawa obejmuje- 2 -miesięczne wynagrodzenie ,
ponad 8 lat -odprawa obejmuje – 3 miesięczne wynagrodzenie.

Ważne informacje!

Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc, albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy w ciągu 7dni.
W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Wymiar zwolnienia wynosi:

2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia, 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia. Małgorzata Michalak